Mẹ và cánh đồng

Vụ lúa hè - thu, có những ngày chang chang nắng nhưng mẹ ở ngoài đồng cả ngày. Có hôm mẹ ăn cơm sáng rồi dỡ theo gô cơm để làm tới chiều. Có khi mẹ nôn nóng, tay cầm cày, tay thò vào cái túi đeo bên hông lấy khoai lang hầm bỏ vào miệng, vừa làm vừa ăn. Cả ngày ở ngoài đồng, chiều mẹ về thì tóc tai bết lại và mồ hôi đầm đìa như vừa mắc mưa. Đi từ hồi gà gáy nhưng về tới nhà thì trời đã nhá nhem tối.

Vụ lúa đông - xuân thì phải cuốc góc, chải bờ trong những ngày trời còn rả rích mưa. Đằng nào chiều mẹ cũng đem về một giỏ cua, rồi lui cui xuống bếp nấu canh với đu đủ nêm lá gừng cho chị em tôi. Ngày mưa lạnh, được ăn món canh do chính tay mẹ nấu là tuyệt nhất. Tôi và bé Út cứ lom lom nhìn mấy con cua bò lổn ngổn trong giỏ để xí con cua có cái càng to mà không thấy đôi tay mẹ dày lên, chai sần nhưng vẫn bị cua kẹp tướm máu.

Mùa nào cũng vậy. Cày, bừa, cuốc góc chải bờ, gieo sạ, phân giống… mẹ đảm đương hết. Ruộng sạ rồi thì mẹ đi cấy dặm. Mẹ đi cấy ròng rã. Ruộng nhà làm xong thì te te đi cấy mướn. Rồi khi ruộng vào mùa gặt, mẹ đi cắt lúa mướn, ai kêu lúc nào đi lúc nấy. Tranh thủ vào mùa kiếm ít đồng - mẹ bảo vậy. Còn lúa nhà, mẹ lựa những đêm trăng đi cắt lúa đêm. Cắt lúa đêm, nghe thôi đã thấy hấp dẫn. Tôi ham vui nên nhiều lần xin theo, mẹ gắt: “Lo ở nhà đi học, chuyện đồng áng để mẹ”.

Sau mùa gặt, mẹ sẽ đi mót lúa. Mót bằng cách tới ruộng người ta xin được phụ cắt, chủ nhà sẽ trả công bằng một bó lúa (có khi hơn). Rồi mẹ thức trắng đêm giũ rơm, nhặt lại từng hạt lúa sót. Xong những ngày cắt đập lúa thì mẹ lội hết đám này đến đám khác, lùng tìm trong rạ những gié lúa bị rớt, khom nhặt những hạt lúa rụng trên kẽ đất.

Rời xa cánh đồng làng, tôi đi học xa nhà, thi thoảng đưa bạn về nhà chơi, bắt gặp cảnh mẹ đi mót lúa. Thấy “mất mặt” với bạn bè, tôi năn nỉ mẹ đừng đi mót lúa nữa. Nhưng mẹ vẫn xách thúng ra đồng. Mẹ bảo, một hạt lúa trên đồng là ngàn hạt mồ hôi của người nông dân, phải nhặt cho bằng hết.

Bích Nhàn