Máy bay không người lái Israel: Tại sao luôn đi đầu?

Bài đăng trên báo”Bình luận quân sự” và một số báo Nga khác ngày 23/12/2020 để cùng tham khảo.

UAV trinh sát hạng nhẹ IAI Bird-Eye 650. Ảnh: Tập đoàn IAI Israel

Israel rất xứng đáng được công nhận là quốc gia dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực chế tạo các tổ hợp bay không người lái (UAV) phục vụ mục đích quân sự.

Các công ty Israel liên tục giới thiệu các mẫu UAV mới nhiều lớp khác nhau và hiện thực hóa thành công một số ý tưởng thiết kế độc đáo.

Trong trang bị của Quân đội Phòng vệ Israel (IDF) hiện đã có hàng trăm UAV các kiểu khác sau, một loạt mẫu đã được xuất khẩu và đảm bảo cho quốc gia này vị trí số một trên thị trường UAV thế giới.

Các xu hướng phát triển

Những công trình nghiên cứu thiết kế UAV của Israel được triển khai vào đầu những năm 70, đã kéo dài nửa thế kỷ và chắc chắn sẽ không bao giờ dừng lại. Thời kỳ đầu, Israel chỉ thiết kế các thiết bị bay không người lái trinh sát hạng nhẹ và các mục tiêu điều khiển bằng sóng vô tuyến phục vụ huấn luyện.

Sau đó, Israel làm chủ các hướng nghiên cứu và các ý tưởng thiết kế khác nữa, cả những ý tưởng của nước ngoài và cả những công trình nghiên cứu trong nước. Kết quả là, cho đến thời điểm hiện tại, Israel đã chế tạo UAV tất cả các lớp.

Phóng UAV Elbit Skylark III. Ảnh: Elbit Systems

Có nhiều công ty Israel với các chuyên ngành khác nhau làm việc trong lĩnh vực chế tạo UAV. Tuy nhiên, chỉ có một số công ty lớn nhất mới tham gia các dự án lớn và sản xuất hàng loạt sản phẩm.

Nhà sản xuất chủ yếu các phương tiện kỹ thuật này là Israel Aerospace Industries (IAI). Đứng ở vị trí thứ hai là Elbit Systems. Các cơ quan, công ty Israel khác hiện vẫn chưa thành công lắm cả trong lĩnh vực kỹ thuật (nghiên cứu- chế tạo), cả trong lĩnh vực thương mại (lợi nhuận).

Các công ty Israel gần như đáp ứng hoàn toàn nhu cầu của Quân đội Phòng vệ Israel (IDF) về UAV. Các hợp đồng mua UAV từ nước ngoài chỉ ở mức tối thiểu và chỉ ở một vài lớp UAV chuyên biệt.

Đồng thời, hiện Israel đang áp dụng các biện pháp nhằm thay thế các tổ hợp nhập khẩu từ nước ngoài và tự chế tạo những sản phẩm tương tự, và trong nhiều trường hợp đã rất thành công.

Phóng UAV cảm tử Harop. Ảnh: IAI

Các sản phẩm của các công ty Israel đã tạo lập được vị thế vững chắc trên thị trường thế giới. Kinh nghiệm phong phú cùng với chất lượng sản phẩm cao, thường có các tính năng kỹ- chiến thuật vượt xa tính năng của các sản phẩm tương tự của các đối thủ cạnh tranh đã giúp các công ty Israel thường xuyên thắng thầu và nhận các đơn đặt hàng từ nước ngoài.

Tùy thuộc vào yêu cầu của khách hàng, các công ty Israel có thể cung cấp các tổ hợp thành phẩm hoặc các bộ linh kiện để khách hàng tự lắp ráp trong nước hoặc cung cấp giấy phép sản xuất.

Cho đến nay, đã hơn 50 quốc gia trên thế giới mua UAV của Israel. Trong những năm gần đây, Israel đã chiếm lĩnh khoảng 40% thị trường máy bay không người lái thế giới.

Trang bị cho IDF

IDF được trang bị hàng trăm UAV thuộc các lớp khác nhau; tổng số lượng chính xác và số UAV mỗi lớp không được tiết lộ vì lý do bảo mật. Một trong những lực lượng sử dụng nhiều UAV nhất là Lục quân Israel.

Các đơn vị, phân đội Lục quân IDF sở hữu một số lượng lớn UAV nhiều lớp khác nhau. Một phần lớn trong số đó là các UAV trinh sát hạng siêu nhẹ và hạng nhẹ.

Ngoài ra, Lục quân cũng được trang bị nhiều UAV được gọi là đạn bay chờ (UAV trinh sát- tấn công có khả năng trinh sát và tiêu diệt mục tiêu bằng khối tác chiến của chính nó- tức các UAV cảm tử (tự sát).

Các sản phẩm (UAV) dòng Hero. Đồ họa: UVision

Các UAV thuộc các lớp khác nhau được tất cả các quân binh chủng IDF sử dụng. Các phân đội bộ binh cơ giới và xe tăng sử dụng UAV để trinh sát trận địa đối phương; các phân đội đặc nhiệm cũng sử dụng UAV với mục đích tương tự.

Bộ binh và đặc nhiệm sử dụng UAV cảm tử trong trường hợp cần thiết. Các đơn vị pháo binh sử dụng UAV để làm phương tiện phát hiện mục tiêu và hiệu chỉnh hỏa lực.

Lục quân Israel sử dụng nhiều UAV dòng Bird-Eye của IAI. Dòng UAV này có bốn sản phẩm với trọng lượng cất cánh từ 1,3 kg đến 8,5 kg,- chúng có khả năng thực hiện nhiệm vụ trinh sát ở cự ly đến 10 km tính từ người điều khiển.

Trong những năm gần đây, một số mẫu nhỏ gọn hơn, như IAI Ghost, v.v. đã được đưa vào trang bị. Các UAV hạng nhẹ và hạng trung của IAI là Skylark II / III vẫn còn trong trang bị.

Nhiều chuyên gia cho rằng chính Israel đã xây dựng và lần đầu tiên hiện thực hóa ý tưởng hiện đại chế tạo các loại đạn bay chờ (UAV cảm tử). Và nhờ vậy Lục quân IDF đã được trang bị một số tổ hợp thuộc lớp này.

Đầu tiên là là IAI Harpy. Đây là một máy bay không người lái nặng 135 kg với đầu tác chiến nặng 32 kg, có khả năng bay được 500 km. UAV Harop mới hơn có trọng lượng nhẹ hơn và mang đầu đạn nặng 23 kg, nhưng có tầm bay tới 1.000 km.

UAV hạng trung Elbit Hermes 450. Ảnh: Elbit Systems

Công ty Uvision đã thiết kế 7 kiểu đạn bay chờ hạng nhẹ dòng Hero. Về các tính năng kỹ- chiến thuật, chúng kém hơn so với Harpy và Harop có kích cỡ lớn hơn, nhưng chính điều này lại giúp sử dụng các UAV trong chiến đấu một cách linh hoạt hơn.

Cụ thể, sản phẩm Hero 30 chỉ nặng 3 kg, mang theo đầu đạn nặng 500 g và bay với cự ly lên tới 40 km.

UAV lớn nhất của dòng này, Hero 900, có thể hoạt động liên tục trên không đến 7 giờ, mang đầu đạn nặng 20 kg và có khả năng bay tuần tiễu trong một khu vực có bán kính 250 km tính từ người điều khiển. Một số sản phẩm của dòng Hero đã được đưa vào khai thác thử nghiệm.

Trang bị cho Không quân

Lục quân Israel không có các UAV hạng trung và hạng nặng. Những hệ thống phức tạp hơn trong đảm bảo và khai thác này chỉ được trang bị cho Không quân.

Theo nhiều nguồn tin khác nhau, hiện Không quân Israel có ít nhất 3-5 phi đội UAV trinh sát- tấn công với nhiều kiểu UAV khác nhau. Ngoài ra, Không quân cũng được trang bị các UAV cảm tử.

UAV hạng nặng Hermes 900. Ảnh: Elbit Systems

Dòng UAV hạng nặng và hạng trung Hermes chủ yếu là của Công ty Elbit Systems. Máy bay không người lái Hermes 90/450/900 có trọng lượng cất cánh từ 115 đến 1.100 kg và có khả năng mang tải trọng hữu ích 25-350 kg.

Có khả năng bay trong một thời gian dài, tuy nhiên bán kính tác chiến hạn chế do các tính năng của hệ thống thông tin liên lạc. Các UAV với ba kiểu này được sử dụng để thực hiện nhiệm vụ trinh sát quang học và điện tử, chuyển tiếp tín hiệu, v.v. UAV Hermes 900 lớn nhất có thể mang theo một số kiểu vũ khí có điều khiển.

Hiện đã có một số UAV hạng nặng IAI Heron được đưa vào trang bị. Thiết bị này nặng 1,15 tấn và có tải trọng hữu ích 250 kg. Nhờ có lượng nhiên liệu lớn và và động cơ rất tiết kiệm nhiên liệu nên nó có thể bay liên tục tới 50-52 giờ. Trang thiết bị trên UAV này chủ yếu là các thiết bị quang học hoặc vô tuyến điện tử.

UAV hạng nặng IAI Heron. Ảnh: IAI

UAV lớn nhất và nặng nhất đang có trong trang bị của Không quân IDF là UAV IAI Eitan / Heron TP. Đây là UAV có sải cánh lên tới 26 m, trọng lượng cất cánh 5,4 tấn, trong đó tải trọng hữu ích lên tới 1-2 tấn.

Eitan có tốc độ bay tối đa hơn 400 km / h và có thể hoạt động trên không liên tục trong hơn 30 giờ. Theo nhiều nguồn tin, một UAV như vậy có khả năng giải quyết cả các nhiệm vụ trinh sát và tấn công. Hơn nữa, loại phương tiện kỹ thuật này đã được sử dụng trong các chiến dịch quân sự thực tế.

Tại sao Israel dẫn đầu

Trong rất nhiều năm, Israel được coi là một trong những quốc gia hàng đầu thế giới trong lĩnh vực chế tạo máy bay không người lái.

Điều này đã được khẳng định qua cả việc sử dụng rộng rãi các thiết bị như vậy trong quân đội của chính Israel, và cả qua số lượng rất lớn các đơn đặt hàng của nước ngoài. Không khó để chỉ ra rằng có một số yếu tố chính quyết định thành công này của Israel.

Eitan- UAV trinh sát- tấn công hạng nặng nhất của Israel. Ảnh: IAI

Trước hết- đólà triển khai công tác nghiên cứu- thiết kế từ rất sớm. Vào thời điểm khi mà một số quốc gia khác mới chỉ đang xem xét khả năng thiết kế UAV, ngành công nghiệp Israel đã có rất nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực này.

Ngoài ra, Bộ Tư lệnh IDF đã rất nhanh chóng đánh giá được tiềm năng và triển vọng của hướng máy bay không người lái và đảm bảo cho ngành công nghiệp Israel những sự hỗ trợ cần thiết.

Nhờ vậy, tiến độ thực hiện các dự án đã được đẩy nhanh, và việc tiếp nhận đưa ngay vào trang bị các mẫu mới giúp tích lũy thêm kinh nghiệm.

Thứ hai- sự phát triển một cách hệ thống và liên tục của toàn bộ ngành công nghiệp quốc phòng Israel nói chung và một số chuyên ngành hẹp nói riêng đã tạo được một nguồn lực dự trữ lớn cho việc phát triển các UAV triển vọng với các tính năng ngày hoàn thiện hơn.

Lúc đầu, chỉ có IDF sử dụng UAV Israel sản xuất, nhưng sau đó các công ty Israel đã tìm cách thâm nhập được vào thị trường quốc tế, và tại đó những mẫu UAV thành công của họ đã được khách hàng tin tưởng.

Cho đến thời điểm hiện tại, Israel đã trở thành một trong những nhà sản xuất và khai thác các phương tiện bay không người lái quân sự lớn nhất thế giới. Hơn nữa, quốc gia này cũng đã đạt được nhiều thành công trên thị trường quốc tế.

Những sự kiện trong những năm gần đây và các diễn biến hiện tại cho thấy Israel vẫn sẽ tiếp tục giữ được vị thế này của mình trong tương lai.

Lê Hùng- Nguyễn Hoàng (dịch)