Mất Hạ viện, Tổng thống Trump sẽ xoay xở thế nào?

6 giờ chiều, giờ bờ Đông nước Mỹ, phòng phiếu đầu tiên sẽ được niêm lại để bắt đầu kiểm phiếu cho cuộc bầu cử được cho là quan trọng nhất trong cuộc đời của những người Mỹ đang hiện diện trên trái đất hiện nay.

Nó quan trọng như vậy vì nó quyết định ai sẽ là những người dẫn dắt nước Mỹ bước vào một thời kỳ mới đầy những điều không chắn chắn. Sự cạnh tranh của cường quốc đang lên Trung Quốc, sự phục hồi của nước Nga, sự thất bại của toàn cầu hóa để lại đằng sau một tầng lớp công nhân Mỹ ngơ ngác, và đã đẩy một nhân vật đầy tranh cãi Donald Trump vào Nhà Trắng hai năm trước.

Kết quả cuộc bầu cử giữa kỳ của Mỹ đúng như đã được dư luận dự đoán: Đảng Cộng hòa giữ được Thượng viện, Đảng Dân chủ nắm được Hạ viện.

Hai năm qua, Đảng Cộng hòa của Tổng thống nắm đa số cả ở hai viện Quốc hội, nhưng sự kháng cự của phe thiểu số của Đảng Dân chủ cũng vô cùng khốc liệt. Những chính sách do phe đa số hay Tổng thống đề ra đều không dễ dàng thông qua. Người ta cho rằng việc cắt thuế cho giới chủ đã đẩy kinh tế Mỹ phát triển rất mạnh trong hai năm qua với tỉ lệ thất nghiệp rất thấp, nhưng do thiếu tiền thuế, số nợ công lại tăng lên làm nhiều nhà kinh tế lo lắng, ở dài hạn kinh tế Mỹ lại sẽ bắt đầu một cuộc khủng hoảng mới.

Hai chính đảng của nước Mỹ cho thấy ngày càng cực đoan, khó đồng thuận với nhau trên rất nhiều vấn đề. Trong tình hình đó, các thông điệp của Tổng thống đưa ra lại luôn gây tranh cãi, chia rẽ xã hội trầm trọng hơn.

Đây là một cuộc bầu cử quốc hội giữa nhiệm kỳ, so le hai năm với cuộc bầu cử tổng thống, và thông thường thì đảng đối lập sẽ giành phần thằng. Như thế đảm bảo quyền lực của Tổng thống sẽ bị kiểm soát chặt chẽ hơn.

Nhưng cuộc bầu cử này, sau hai năm cầm quyền đầy biến động xã hội của Tổng thống, người ta dự báo sẽ có một làn sóng xanh (màu của Đảng Dân chủ) dâng lên mạnh mẽ. Nhưng chuyện không dễ dàng, họ phải lấy hai ghế ở Thượng viện, và thêm 23 ghế ở Hạ viện, và đảm bảo giữ toàn vẹn số ghế của phe mình.

Bên cạnh đó, cử tri của Đảng Dân chủ lại được thúc đẩy mạnh mẽ đến phòng phiếu chống lại những chính sách nhập cư và y tế của Tổng thống.

Liên tục hai tuần lễ trước ngày bầu cử, Tổng thống Trump đã nỗ lực vận động tranh cử cho các ứng viên cộng hòa trên hầu khắp nước Mỹ. Nhưng không rõ vì lý do gì ông lại không ca ngợi thành tích kinh tế hai năm qua, mà tập trung vào vấn đề nhập cư, nhân lúc có hàng ngàn người Mỹ Latin đang tìm cách hướng đến nước Mỹ. Các nguồn tin của Đảng Cộng hòa cho biết, cách vận động như vậy làm tổn hại đảng rất nhiều.

Đảng Dân chủ còn một lợi thế nữa là số nữ cử tri có học vấn, người da đen không hài lòng về những phát ngôn của Tổng thống trong hai năm qua. Ngoài ra có đến 18% cử tri là những người trẻ tuổi lần đầu tiên đi bầu, mà họ thường có khuynh hướng bầu cho Đảng Dân chủ. Họ bị kích thích bởi những vụ xả súng thảm sát trong hai năm qua, mà Đảng Cộng hòa lại ủng hộ chuyện sở hữu và bán súng.

Những cuộc thăm dò trong ngày bầu cử đưa ra những kết quả có vẻ trái ngược nhau. Một số đông cho rằng kinh tế đang tốt, nhưng cũng một số đông cho rằng đất nước đang đi sai hướng. Nếu những cuộc thăm dò này là đại diện cho suy nghĩ của đại đa số người Mỹ, thì Đảng Cộng hòa sẽ gặp nhiều rủi ro trong kỳ bầu cử này.

7 giờ tối giờ bờ Đông, những kết quả đầu tiên được đưa ra, Đảng Dân chủ thắng hai ghế hạ viện, Đảng Cộng hòa 2 ghế hạ viện, nhưng đó là những nơi mà họ vẫn kiểm soát trong thời gian qua.

Nước Mỹ sẽ thức thâu đêm chờ kết quả cuối cùng.

3 giờ sáng, giờ bờ Đông nước Mỹ.

Việc kiểm phiếu vẫn chưa hoàn tất, nhưng ván bài đã ngã ngũ. Không khác với dự đoán trước bầu cử, Đảng Dân chủ trở thành đa số, kiểm soát Hạ nghị viện Liên bang, nhưng họ lại mất hai phiếu ở Thượng viện nên Đảng Cộng hòa vẫn kiểm soát.

Điều bất ngờ là Đảng Dân chủ thắng lớn, vì họ chỉ cần lấy thêm 23 ghế, nhưng đến 5 giờ sáng họ đã lấy được thêm 27 ghế, và rất đông phụ nữ trở thành dân biểu của Đảng Dân chủ, trong đó có hai người Việt Nam là bà Stephanie Murphy bảo vệ thành công ghế của mình ở Florida, và cô Nguyễn Trâm, một luật sư 31 tuổi giành được ghế tại Hạ viện bang Massachusetts.

Một thắng lợi lớn nữa của Đảng Dân chủ là họ thắng được ba ghế thống đốc ba tiểu bang Michigan, Wisconsin, Pennsylvania. Đây là ba tiểu bang có nhiều công nhân đã ủng hộ ông Donald Trump lên làm Tổng thống với hy vọng có cuộc sống tốt hơn sau khi ngành công nghiệp chế tạo bị suy thoái. Nhưng bây giờ Đảng Dân chủ đã trở lại ba tiểu bang này ở nhiều cấp dân cử khác nhau, một dự báo chẳng lành cho ông Trump vào năm 2020 nếu ông ra tranh cử một lần nữa.

Kết quả bầu cử còn dự báo điều gì nữa?

Các hạ nghị sĩ là những người gần dân hơn các thương nghị sĩ, vì họ tranh cử theo khu vực dân số, còn thượng nghị sĩ thì cứ mỗi tiểu bang là hai người, bất kể đông hay ít dân. Trong cuộc vận động tranh cử vừa qua, mặc kệ cho những cuộc tấn công gây sợ hãi của ông Trump về các vấn đề di dân, những đảng viên Đảng Dân chủ âm thầm nhằm vào mục tiêu bảo hiểm sức khỏe, và người dân đã đồng ý với họ.

Có nghĩa là đạo luật bảo hiểm cho người nghèo Obamacare vẫn đứng vững, và có cơ là nước Mỹ ngày càng tiến về mô hình sức khỏe toàn dân kiểu Canada, hay châu Âu mà những đảng viên Đảng dân chủ vẫn cố súy.

Tổng thống Trump sẽ gặp nhiều khó khăn hơn khi muốn thực hiện những kế hoạch xây tường biên giới, luật nhập cư,… nếu không muốn nói là không thực hiện được nữa. Và ông còn phải đối diện với nguy cơ là Hạ nghị viện sẽ điều tra ông về những cáo buộc về tài chính và thông đồng với Nga trong kỳ ứng cử 2016.

Quan hệ với Trung Quốc thì theo nhiều nhà quan sát sẽ vẫn đi theo chiều hướng chống lại sự trỗi dậy và áp đặt luật lệ của Bắc Kinh. Vì cả hai đảng đều có chung ý tưởng này chỉ có cách làm là khác nhau thôi.

Joaquin Nguyễn, từ Virginia, Hoa Kỳ