Màn trình diễn đồng minh có chủ ý

Thủ tướng Sunak và Tổng thống Biden bắt tay tại Phòng Bầu dục. Nguồn: Spectrumnew1

Tối muộn ngày 8.6 (giờ Việt Nam), Tổng thống Joe Biden, 80 tuổi và Thủ tướng Rishi Sunak, 43 tuổi, đã có cuộc gặp lần thứ năm kể từ hồi tháng 10 năm ngoái, khi ông trở thành Thủ tướng thứ ba của Vương quốc Anh trong một năm đặc biệt đầy biến động đối với quốc gia này. Trước đó, hai nhà lãnh đạo đã gặp nhau tại hội nghị thượng đỉnh G20; lễ kỷ niệm đánh dấu kỷ niệm 25 năm Thỏa thuận Thứ Sáu Tuần Thánh ở Bắc Ireland; tham dự cuộc họp quốc phòng với Thủ tướng Australia ở San Diego, cũng như hội nghị thượng đỉnh G7 ở Nhật Bản. Nhưng cuộc gặp thượng đỉnh song phương lần này được xem như một màn trình diễn đồng minh có chủ ý.

Nghi thức tiếp đón đặc biệt

Tầm quan trọng của mối quan hệ đồng minh đó đã được thể hiện thông qua những nghi thức tiếp đón ngoại giao trọng thị mà ông Sunak nhận được ở Washington so với những người tiền nhiệm gần đây của ông.

Một trong những nghi thức đặc biệt có thể dễ nhận thấy đó là trong chuyến thăm Mỹ kéo dài 2 ngày, Thủ tướng Sunak được sắp xếp ở tại Blair House, nhà khách chính thức của Tổng thống, nằm ngay đối diện Nhà Trắng. Ông Sunak là Thủ tướng Anh đầu tiên kể từ thời Thủ tướng David Cameron, người lãnh đạo Vương quốc Anh từ năm 2010 - 2016, được mời ở lại nơi được mệnh danh là “khách sạn sang trọng nhất thế giới”.

Trước đó, Thủ tướng Sunak đã mở đầu chuyến thăm Washington bằng nghi thức đặt hoa tại Mộ Chiến sĩ Vô danh tại Nghĩa trang Quốc gia Arlington. Ông đã gặp gỡ các nhà lãnh đạo chủ chốt của Quốc hội, bao gồm Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy của Đảng Cộng hòa, cũng như các nhà lãnh đạo doanh nghiệp.

Trong chuyến thăm ngắn ngày, ông Sunak cũng tham dự một cuộc họp báo chung hiếm hoi với Tổng thống Biden, đồng thời tham dự trận đấu bóng chày giữa Washington Nationals và Arizona Diamondbacks. Cả Tổng thống và Đệ nhất phu nhân Jill Biden đều là những người hâm mộ bóng chày cuồng nhiệt, những người ủng hộ Phillies, vì vậy lời mời của Tổng thống với Thủ tướng Sunak mang đậm dấu ấn cá nhân cho sự kiện được mô tả là “sự kiện hữu nghị”.

Mối quan hệ trở lại quỹ đạo

Hai bên đang hy vọng chứng minh rằng mối quan hệ Mỹ - Anh đã trở lại quỹ đạo và bền chặt hơn bao giờ hết bất chấp những biến động kinh tế và chính trị gần đây ở Vương quốc Anh. Ông Sunak là một trong ba thủ tướng Anh mà ông Biden đã tiếp xúc kể từ khi nhậm chức vào năm 2021, và các chính quyền đã có những chủ trương khác biệt về Brexit cũng như tác động của nó đối với tình hình Bắc Ireland. Giờ đây, chính quyền Biden có cảm giác rằng mối quan hệ Mỹ - Anh đang ổn định trở lại sau nhiệm kỳ đôi khi khó khăn của Thủ tướng Boris Johnson và nhiệm kỳ ngắn ngủi kéo dài 45 ngày của Thủ tướng Liz Truss.

“Tôi nghĩ rằng ở một mức độ nào đó, có một cảm giác nhẹ nhõm, không chỉ ở Nhà Trắng, mà ở khắp Washington, rằng chính phủ Sunak đã rất thực dụng và duy trì cam kết mạnh mẽ của Vương quốc Anh đối với những mối quan tâm của Mỹ ở châu Âu cũng như tăng chi tiêu quốc phòng,” Max Bergmann, Giám đốc chương trình châu Âu, Nga và Á - Âu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington, nhận xét.

Ngoài ra, sự kiện này cũng có ý nghĩa với cá nhân mỗi nhà lãnh đạo. “Đối với Thủ tướng Sunak, đó là cơ hội để được coi là một chính khách quốc tế, một người đang cố gắng thúc đẩy nền kinh tế của Anh bằng cách đạt được các thỏa thuận, không nhất thiết là các thỏa thuận thương mại, mà là các thỏa thuận đầu tư với các nước khác”, Anand Menon, giáo sư tại King's College London cho biết.

Chuyến đi cũng tạo nhiều cơ hội để Thủ tướng Sunak xuất hiện bên cạnh Biden, điều mà ông Menon lưu ý là hữu ích cho hình ảnh toàn cầu của vị Thủ tướng trẻ tuổi, ít tiếng tăm mới đắc cử của nước Anh. Bên cạnh đó, sự sát cánh giữa hai nhà lãnh đạo cũng thể hiện thông điệp về một liên minh thống nhất của phương Tây. Với Mỹ, một mặt trận thống nhất với Anh cũng tạo cơ hội để nhắc nhở người Mỹ rằng châu Âu cũng đang đóng vai trò hàng đầu trong nỗ lực của Mỹ ở Ukriane. Bà Vinjamuri nói: “Hình ảnh hai nhà lãnh đạo Anh - Mỹ sát cánh bên cạnh nhau, thể hiện rõ ràng cam kết, đó là điều mà Tổng thống Biden rất cần trong bối cảnh hiện tại.

Tuyên bố Đại Tây Dương: mối quan hệ đối tác chưa từng có

Bất chấp một thỏa thuận thương mại giữa Mỹ và Anh vẫn còn rất khó đạt được, Thủ tướng Anh Rishi Sunak và Tổng thống Joe Biden đã ký một “Tuyên bố Đại Tây Dương” nhằm tăng cường an ninh kinh tế. Tuyên bố là một loạt các thỏa thuận nhỏ trong các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, khoáng sản quan trọng, năng lượng sạch và an ninh.

Ông Sunak ca ngợi thỏa thuận này là “quan hệ đối tác kinh tế mới cho một thời đại mới, một loại hình chưa từng được thống nhất trước đây”. Ông nhấn mạnh khoản đầu tư mới trị giá 14 tỷ bảng Anh (17,5 tỷ USD) đã được Mỹ cam kết, với việc hai bên cũng nhất trí hợp tác nghiên cứu chung trong các lĩnh vực như lượng tử, chất bán dẫn và trí tuệ nhân tạo.

Cả hai nhà lãnh đạo đều ca ngợi cam kết hợp tác trong việc điều chỉnh trí tuệ nhân tạo. Thủ tướng Sunak, người đã học ở Thung lũng Silicon và coi công nghệ là vấn đề then chốt, đang tìm cách định vị nước Anh là quốc gia dẫn đầu thế giới về phát triển và quản lý trí tuệ nhân tạo. Do Anh rời khỏi EU, nước này đã bị loại khỏi các cuộc đàm phán với Mỹ và châu Âu về công nghệ mới nổi; ông Sunak cũng nhắc lại với Tổng thống Biden về kế hoạch Vương quốc Anh sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh toàn cầu đầu tiên về vấn đề này.

Ngoài ra, một tài liệu phác thảo thỏa thuận trên trang web của chính phủ Vương quốc Anh cho biết Anh và Mỹ sẽ bắt đầu đàm phán về một thỏa thuận cho phép khoáng sản xe điện được khai thác ở Anh nhận được các lợi ích về thuế theo Đạo luật Giảm lạm phát của Mỹ. Tài liệu tương tự cho biết ông Biden sẽ yêu cầu Quốc hội coi Anh là “nguồn nội địa” trong Đạo luật Sản xuất quốc phòng của Hoa Kỳ, mang lại cho các nhà cung cấp trong nước những điều khoản thuận lợi hơn.

Ông Sunak nói, hai nước trông cậy lẫn nhau trong việc cùng tạo dựng tương lai của nền kinh tế khi đang trong quá trình chuyển đổi một cách mạnh mẽ nhất.

Trụ cột hợp tác an ninh

Các cuộc đàm phán trên phạm vi rộng tối muộn ngày 8.6 tại Washington DC, cũng đề cập đến cuộc chiến của Nga ở Ukraine với việc cả hai ông Biden và Sunak đều nhấn mạnh rằng các nước phương Tây cần phải duy trì sự ủng hộ dành cho Kiev.

Hai nhà lãnh đạo cũng ca ngợi cái gọi là quan hệ đối tác AUKUS - một thỏa thuận giữa Mỹ, Anh và Australia, theo đó Australia sẽ mua ít nhất ba tàu ngầm hạt nhân của Mỹ, được coi là một phần trong nỗ lực xây dựng bức tường an ninh ở Ấn Độ - Thái Bình Dương.

Hai vị nguyên thủ cũng hứa sẽ tiếp tục làm việc cùng nhau để củng cố Thỏa thuận Thứ Sáu Tuần Thánh, được ký kết vào ngày 10.4.1998, bởi chính phủ Anh và Ireland cũng như các đảng chính trị lớn của Bắc Ireland và giúp chấm dứt hàng thập kỷ bạo lực giáo phái ở Bắc Ireland.

Bất chấp những nồng nhiệt cả hai nhà lãnh đạo thể hiện, giới quan sát cho rằng, sự đồng thuận ở mức cao hiện nay giữa hai nhà lãnh đạo khó có thể biến thành một tình bạn xuyên Đại Tây Dương như người ta từng chứng kiến giữa Ronald Reagan và Margaret Thatcher, George W. Bush và Tony Blair, hay Barack Obama và David Cameron, những người gọi nhau là “anh em”.

Tuy nhiên, buổi trình diễn quan hệ đồng minh thì có thể đã diễn ra tròn vai. Với việc Thủ tướng Anh khẳng định: “Bất chấp việc chúng tôi không còn ở trong EU, chúng tôi cam kết với các giá trị của mình hơn bao giờ hết, là một đồng minh đáng tin cậy hơn bao giờ hết, là một điểm đến đầu tư hấp dẫn hơn bao giờ hết”.

Còn Tổng thống Biden thì nhấn mạnh rằng: “Thủ tướng Churchill và Roosevelt đã gặp nhau ở đây hơn 70 năm trước và họ khẳng định rằng sức mạnh của mối quan hệ đối tác giữa Vương quốc Anh và Hoa Kỳ là sức mạnh của thế giới tự do. Tôi cho rằng lời khẳng định đó luôn đúng”.

Quốc Đạt