Lý do Quảng Nam đề xuất chương trình quốc gia phát triển Sâm Ngọc Linh?

Một hộ dân ở huyện Nam Trà My (tỉnh Quảng Nam) thu hoạch hạt gống sâm Ngọc Linh, mỗi hạt có giá bán trên dưới 150 ngàn đồng

Ông Lê Trí Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam, cho biết: Sâm Ngọc Linh hay Sâm Việt Nam (Panax Vietnamensis Ha & Grushv) là một trong 10 loài thuộc chi Panax được phát hiện lần đầu tiên tại vùng núi Ngọc Linh thuộc tỉnh Quảng Nam và Kon Tum năm 1985. Trong số các loài sâm này, chỉ có 4 loài được sản xuất hàng hóa thương mại với số lượng lớn, đứng đầu là Sâm Hàn Quốc (P. ginseng C.A. Meyer), tiếp đến là Sâm Mỹ (P. quinquefolius L.), Tam thất (P. notoginseng Burk) và Sâm Nhật Bản (P. japonicus C.A. Meyer).

Theo ông Thanh, sâm Ngọc Linh là loài sâm đặc hữu, quý hiếm có giá trị kinh tế cao của Việt Nam, là một nguồn gen quý hiếm có giá trị rất cao được xếp ngang hàng với các loại sâm quý trên thế giới, bởi lẽ trong Sâm Ngọc Linh có hàm lượng saponin khá cao, đặc biệt là nhóm dammaran với các hợp chất saponoside đại diện chính là MR2, Rb1 và Rg1 (Trần Công Luận, 2003); theo ghi nhận của Bộ Y tế, Sâm Ngọc Linh có tới 52 loại saponin, trong đó có 26 loại chưa được xác định.

Trong khi Hồng sâm của Hàn Quốc và Triều Tiên là 2 loại sâm thượng hạng trên thế giới, nhưng chỉ chứa khoảng 25 loại saponin (sâm tươi), hoặc 32 loại saponin (sâm khô) khác nhau. Bằng chứng khoa học đã cho thấy giá trị sử dụng của Sâm Việt Nam có tác dụng cao hơn so với các sản phẩm sâm hiện đang lưu hành trên thị trường thế giới cũng như nhập khẩu vào Việt Nam.

Sâm Ngọc Linh góp phần giảm đáng kể tỷ lệ hộ nghèo ở vùng miền núi 2 tỉnh Quảng Nam và Kon Tum

Ông Thanh thông tin, nhận thức được tầm quan trọng của Sâm Ngọc Linh, Chính phủ đã thống nhất thông qua Đề án bảo tồn và phát triển cây Sâm Ngọc Linh (Sâm Việt Nam) đến năm 2030. Cây Sâm Ngọc Linh đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt là sản phẩm quốc gia, là “quốc bảo” của Việt Nam.

Trên cơ sở đó, thời gian qua, 2 tỉnh Quảng Nam và Kon Tum đã bố trí nguồn lực địa phương và xúc tiến, thu hút các doanh nghiệp vào đầu tư bảo tồn và phát triển Sâm Ngọc Linh. Đến nay đã đạt được nhiều kết quả nhất định, góp phần giảm đáng kể tỷ lệ hộ nghèo ở vùng miền núi 2 tỉnh Quảng Nam và Kon Tum, cơ sở hạ tầng vùng sâm được đầu tư, nâng cấp, đời sống người dân ngày càng được nâng cao.

"Tuy nhiên, để phát triển cây Sâm Ngọc Linh (Sâm Việt Nam) trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước trong thời gian đến, ngang tầm với ngành sản xuất Sâm Hàn Quốc, cũng như khai thác hiệu quả, bền vững tài nguyên thiên nhiên của quốc gia; UBND tỉnh Quảng Nam đã đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, giao nhiệm vụ cho các Bộ, ngành liên quan chủ trì xây dựng và trình phê duyệt Chương trình quốc gia phát triển Sâm Ngọc Linh (Sâm Việt Nam) giai đoạn 2021-2030 và định hướng đến năm 2045", ông Thanh cho biết.

Theo đó, ngày 9/6, sau khi nhận tờ trình đề xuất của Quảng Nam, Văn phòng Chính phủ đã có công văn gửi các Bộ, cơ quan nghiên cứu, cho ý kiến về nội dung trình của UBND tỉnh Quảng Nam, đề xuất nhiệm vụ, giải pháp phát triển sâm Ngọc Linh và yêu cầu các ý kiến gửi về Văn phòng Chính phủ trước ngày 30/6/2021, để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Sâm Ngọc Linh được biết đến là cây đặc hữu của núi rừng Ngọc Linh chỉ có ở Kon Tum và Quảng Nam, có nhiều công dụng và tính năng vượt trội mà các loại sâm khác không có.

Ở tỉnh Kon Tum, sâm Ngọc Linh trải dài trên địa bàn 9 xã của 2 huyện Tu Mơ Rông và Đăk Glei với diện tích gần 17.000 ha. Tỉnh này quy hoạch trên 31.700 ha diện tích trồng sâm Ngọc Linh, trong đó diện tích vùng lõi có khả năng trồng sâm gần 17.000 ha.

Kon Tum đã giao đất, cho thuê đất, giao rừng, cho thuê rừng đối với 10 doanh nghiệp để thực hiện các dự án đầu tư, phát triển và chế biến dược liệu; giới thiệu cho các doanh nghiệp có tiềm lực lập dự án đầu tư, phát triển sâm Ngọc Linh dưới tán rừng kết hợp với quản lý, bảo vệ rừng.

Còn ở Quảng Nam, diện tích quy hoạch vùng bảo tồn và phát triển sâm Ngọc Linh khoảng hơn 16.000 ha. Đến nay diện tích thực tế trồng được gần 10.000 ha và gần 20 doanh nghiệp đã ký hợp đồng thuê môi trường rừng trồng sâm. Thời gian qua, Quảng Nam cũng đã đặt hàng, khuyến khích thực hiện các đề tài, dự án liên quan đến sâm Ngọc Linh.

Qua đó tạo tiền đề cho việc nghiên cứu, ứng dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật trong việc tạo giống, trồng và chế biến để mở rộng phát triển cây dược liệu có giá trị này trong thời gian tới.

Đại Thắng