Lý do châu Âu cần 'vũ khí' đất hiếm của Trung Quốc

Theo CNBC, lời cảnh báo trên được các chuyên gia đưa ra trong bối cảnh chính quyền Bắc Kinh đã phát đi những tín hiệu rằng, nước này sẽ dừng xuất khẩu đất hiếm tới Mỹ sau khi chính quyền Washington tăng mức thuế lên 25% đối với 200 tỉ USD hàng hóa nhập từ Trung Quốc.

Nhóm 17 nguyên tố đất hiếm không thực sự hiếm như tên gọi của nó, nhưng chất này được sản xuất ở mức thấp hơn rất nhiều so với những kim loại khác như đồng. Đất hiếm đang ngày càng trở nên quan trọng do sự thiết yếu của chúng trong các thiết bị công nghệ cao, công nghiệp quốc phòng và các phương tiện chạy bằng điện. Trong năm 2018, Trung Quốc đã cung cấp hơn 70% sản lượng đất hiếm trên toàn thế giới.

Sản lượng khai thác đất hiếm toàn thế giới trong năm 2018. Ảnh: TRT World

Giám đốc điều hành công ty Rainbow Rare Earths, ông Martin Eales nhận định rằng, Trung Quốc có thể sẽ không lựa chọn giải pháp cấm hoàn toàn xuất khẩu đất hiếm mà sẽ giảm số lượng sản xuất. Mà cụ thể “sẽ giảm sản lượng đất hiếm có thể dùng để xuất khẩu và điều này sẽ gây ra vấn đề cho chuỗi cung ứng của người sử dụng trên toàn thế giới”.

Giám đốc Khoa học về Khoáng sản của trung tâm Khảo sát Địa chất Anh, ông Andrew Bloodworth cho biết, mối lo ngại lớn nhất của các nhà sản xuất châu Âu là họ sẽ cần sử dụng tới một khối lượng lớn đất hiếm trong tương lai. Ví dụ, khi ngành sản xuất ô tô chuyển từ động cơ đốt trong sang xe ô tô điện, sẽ có rất nhiều động cơ điện phải phụ thuộc vào nam châm điện cường độ cao được chế tạo từ đất hiếm.

“Chuyện này sẽ không xảy ra nhanh chóng, nhưng một khi ngành công nghiệp ô tô chuyển dùng từ xăng và dầu diesel sang chạy bằng năng lượng điện, chúng ta sẽ có động cơ điện rất mạnh và cực kỳ hiệu quả khi sử dụng nam châm điện cường độ cao. Điểm khác biệt ở đây là việc sản xuất này sẽ cần tới một lượng đất hiếm khổng lồ mỗi năm để có thể sản xuất hàng triệu chiếc xe điện”, ông Bloodworth nói.

Ông cho rằng, phía Trung Quốc đã nhận ra sự thay đổi trong nhu cầu sử dụng nguyên liệu của ngành công nghiệp ô tô, và họ “tỏ ra hứng thú với việc bán các động cơ ô tô hoặc thậm chí cả những xe điện hoàn chỉnh hơn là đất hiếm”.

“Vậy nên chúng ta có thể quan sát thị trường theo hướng nếu nhu cầu gia tăng, giá sẽ tăng. Vậy nên một số dự án đang được đưa ra trên thế giới sẽ sớm được thông qua, bởi vì chúng rất hấp dẫn đối với các nhà đầu tư”, ông Bloodworth cho biết.

Công nhân Trung Quốc đang chuyển đất hiếm lên tàu để xuất khẩu. Ảnh: Stringer | Reuters

Hiện tại, các mỏ đất hiếm nằm bên ngoài Trung Quốc đang gặp những khó khăn trong việc thu hút các nhà đầu tư do sự thống trị của những mỏ đất hiếm ở Trung Quốc. Vậy nên, ông Bloomworth cho rằng, sẽ khó có thể tăng thêm thuế quan hay hạn chế từ Bắc Kinh bởi nếu làm thế, giá đất hiếm của Trung Quốc sẽ tăng vọt, và tạo điều kiện để các nguồn cung thay thế khác nhảy vào thị trường.

“Nhu cầu đất hiếm cho thị trường ô tô là rất lớn, và đằng nào các dự án như vậy cũng sẽ sớm được thông qua. Họ có thể được mua lại bởi Volkswagen hoặc Toyota chẳng hạn, và sau họ sẽ mua nguồn cung ứng và liên kết theo chiều dọc”, ông Bloodworh nói.

Ông cũng cho rằng, châu Âu đang dành nhiều sự quan tâm hơn đối với chuỗi cung ứng nguyên liệu thô, bởi vai trò của nó trong việc sản xuất phương tiện hoàn thiện và cũng bởi sự độc quyền của Trung Quốc đối với chuỗi cung ứng đất hiếm.

Tuấn Trần