Lựu pháo Mỹ trong tay Việt Minh đã đập tan cứ điểm Điện Biên Phủ như thế nào?

Lựu pháo M2A1 105mm chính là vũ khí hạng nặng đầu tiên của quân đội Việt Minh, góp phần làm nên những chiến thắng lừng lẫy dưới sự chỉ huy của Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, những khẩu lựu pháo này được ví như những "con voi thép khạc lửa" lên đầu quân Pháp tại lòng chảo Điện Biên Phủ.

Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu cho tới nay vẫn là một trong những trận đánh lớn nhất trong lịch sử chiến tranh hiện đại. Đó thể hiện cho ý chí và sức mạnh của dân tộc Việt Nam trong chiến tranh bảo vệ độc lập và tự cường của dân tộc.

Điều bất ngờ lựu pháo M2A1 cỡ nòng 105mm là hỏa lực chính tại trận địa này lại do Mỹ, một đồng minh thân cận của Pháp sản xuất.

Lựu pháo M2A1 105mm là loại pháo mặt đất hạng nặng đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Tháng 1-1953, trung đoàn pháo binh đầu tiên, đơn vị hỏa lực mạnh nhất của quân đội Việt Minh bí mật về nước từ Trung Quốc.

Trung đoàn pháo binh 45 được thành lập với khoảng 20 khẩu lựu pháo 105mm do Trung Quốc viện trợ, cùng 4 khẩu chiếm được của quân Pháp.

Nguồn gốc của loại pháo viện trợ cho quân đội Việt Minh cũng khá lý thú, ban đầu, số lựu pháo này được Mỹ viện trợ cho quân đội Tưởng Giới Thạch.

Sau khi cách mạng Trung Quốc thành công, Tưởng Giới Thạch bị đánh bại, nhà nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa được thành lập vào năm 1949, số lựu pháo này được viện trợ cho quân đội Việt Minh.

Loại lựu pháo 105mm này chính là loại M2A1, hay còn gọi là M101A1, được sản xuất vào năm 1941. Lựu pháo M2A1 đã trở thành loại pháo mặt đất chủ lực của quân đội Đồng minh trong chiến tranh thế giới thứ 2.

Pháo được chế tạo theo công nghệ khá đơn giản nhưng lại cho hiệu quả rất cao. Pháo có một bộ phận giảm giật bằng khí thủy lực ở phía trên, cùng một máng trượt phía dưới để hấp thụ độ giật khi bắn. Pháo có 2 càng vừa để tăng độ ổn định cho pháo vừa được sử dụng để kéo pháo đi khi hành quân.

Tại Việt Nam, lựu pháo M2A1 105mm xuất trận lần đầu tiên tiêu diệt tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ được quân viễn chinh Pháp tuyên bố là “pháo đài bất khả xâm phạm”. Lựu pháo được chuyển đến trận địa một cách bí mật theo cách chưa từng có tiền lệ trong lịch sử chiến tranh thế giới.

Để đảm bảo tính bí mật và bất ngờ cho chiến dịch Điện Biên Phủ, việc di chuyển pháo vào vị trí chiến đấu hoàn toàn được thực hiện bằng sức người. Khẩu lựu pháo nặng hơn 2 tấn được kéo qua những dốc đèo hiểm trở bằng ý chí quật cường của những người lính cụ Hồ.

Kéo pháo vào rồi lại kéo pháo ra để đảm bảo tính chắc thắng của chiến dịch, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã quyết định thay đổi phương án tác chiến ngay trước giờ nổ súng. Những khẩu lựu pháo 105mm lại bí mật tiếp cận vị trí chiến đấu mà quân Pháp tại Điện Biên Phủ không hề hay biết.

Những khẩu lựu pháo 105mm được ngụy trang kỹ càng trong các hầm sâu bên trong lòng núi chỉ nhô mỗi nòng pháo ra ngoài để bắn, bên cạnh đó còn hàng trăm trận địa pháo giả khiến quân Pháp hoàn toàn mù tịt.

Các trận địa pháo này được bố trí rất nguy hiểm và lợi hại, từ trên cao có khả năng khống chế rất tốt lòng chảo Điện Biên Phủ mà lại rất an toàn trước pháo binh và máy bay đối phương.

Với thế trận hỏa lực này, các khẩu pháo của quân đội Việt Minh chỉ cách mục tiêu 5–7 km, chỉ bằng một nửa tầm bắn tối đa để bắn chính xác hơn, ít tốn đạn và sức công phá cao hơn, thực hiện được nguyên tắc "phân tán hỏa khí, tập trung hỏa lực", từ nhiều hướng bắn vào một trung tâm, ngược lại, pháo binh Pháp lại bố trí ở trung tâm, phơi mình trên trận địa.

Chỉ huy pháo binh tại Điện Biên Phủ Charles Piroth từng vỗ ngực tuyên bố “Việt Minh không thể nào đưa được pháo đến tận đây, nếu họ đến, chúng tôi sẽ đè bẹp ngay”.

Tuy nhiên, đêm 13-03-1954, toàn bộ quân Pháp tại Điện Biên Phủ nói chung và viên chỉ huy pháo binh tại đây nói riêng đều choáng váng trước đòn tấn công phủ đầu mạnh mẽ của lựu pháo 105mm pháo binh Việt Minh.

Mặc dù lần đầu tiên xung trận nhưng pháo binh Việt Minh lại bắn với độ chính xác rất cao.

Những người lính quan trắc tính toán phần tử bắn cho pháo binh thực hiện công việc của mình bằng những phương tiện thô sơ nhất nhưng lại cho kết quả với độ chính xác rất cao, vượt xa những thiết bị quan trắc pháo binh hiện đại khi đó của Pháp.

Ngày nay những khẩu pháo này vẫn đang được sử dụng rộng rãi, và chúng đang được nâng cấp để biến thành những lựu pháo tự hành đầy mãnh lực, đủ sức chiến đấu trong giai đoạn hiện nay.

Pháo tự hành 105mm do nhà máy Z751 sản xuất là sự kết hợp hai công nghệ quân sự là khẩu lựu pháo M2A1 của Mỹ và xe tải quân sự hạng nặng do Nga sản xuất.

Việc cơ động hóa vũ khí là yếu tố tác chiến then chốt trong chiến tranh hiện đại. Để đáp ứng yêu cầu này Việt Nam đã mạnh dạn cải tiến vũ khí hiện có, từ lựu pháo cỡ nòng 105mm của Mỹ và xe tải hạng nặng do Nga sản xuất, Việt Nam đã kết hợp lại để tạo thành pháo tự hành đúng nghĩa.

Việt Nam đã tiến hành thử nghiệm lắp pháo trên khung gầm xe vận tải bánh lốp Ural-375Đ, tuy nhiên nhận thấy việc lắp trên khung gầm xe tải Ural-432007 cho hiệu năng chiến đấu tốt hơn, vì thế các biến thể gần đây đều chọn việc lắp đặt trên loại xe này

Việc đưa pháo lên khung xe tải cho phép giảm hẳn kíp chiến đấu thay vì cần tới 11 người như trước kia.

Lựu pháo M21 dùng nòng pháo cỡ 105mm bắn đạn cỡ 105x372R, tầm bắn tối đa hơn 11km, sơ tốc đầu đạn 472m/s. Nó thường sử dụng để tiêu diệt các mục tiêu công sự, chế áp hỏa lực pháo binh nhờ tầm bắn xa, độ chính xác cùng khả năng sát thương cao.

Pháo tự hành 105mm có ổn định cao, sai lệch sau mỗi phát bắn giảm đáng kể so với pháo nguyên thủy.

Khẩu 12,7mm NSV được lắp thêm để tăng cường hỏa lực tầm gần cho pháo. NSV có tốc độ bắn 700-800 phát/phút, tầm bắn hiệu quả 1.500-2.000m có thể dùng để tiêu diệt bộ binh cũng như phòng không. Đây được coi là sự lột xác cho những khẩu pháo đã từng làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954.

Việt Hùng