Luồng gió mới
Ðược bầu làm tổng giám đốc mới, bà E.I-uây-la đã làm nên lịch sử tại Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) khi cùng lúc trở thành người phụ nữ và người châu Phi đầu tiên đảm nhiệm vị trí này. Nhiệm kỳ của bà E.I-uây-la kéo dài đến tháng 8-2025 hứa hẹn có nhiều thay đổi tích cực, song cũng sẽ đối mặt không ít sóng gió.
Tân Tổng Giám đốc WTO E.I-uây-la phát biểu trong ngày làm việc đầu tiên sau nhậm chức.
Ðược bầu làm tổng giám đốc mới, bà E.I-uây-la đã làm nên lịch sử tại Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) khi cùng lúc trở thành người phụ nữ và người châu Phi đầu tiên đảm nhiệm vị trí này. Nhiệm kỳ của bà E.I-uây-la kéo dài đến tháng 8-2025 hứa hẹn có nhiều thay đổi tích cực, song cũng sẽ đối mặt không ít sóng gió.
Trong bài phát biểu đầu tiên trên cương vị mới hôm 1-3, Tổng Giám đốc WTO E.I-uây-la nhấn mạnh, WTO cần thực hiện cải tổ mạnh mẽ để duy trì tầm ảnh hưởng trên trường quốc tế. Ðại dịch Covid-19 được xem là thách thức cấp bách nhất đối với nền kinh tế thế giới và ưu tiên hàng đầu của người “thuyền trưởng” mới ở WTO là thúc đẩy tiến trình phục hồi toàn cầu.
Ngay từ tháng 5-2020, khi cựu Tổng Giám đốc WTO R.A-dê-vê-đô thông báo sẽ kết thúc sớm nhiệm kỳ thứ hai vì lý do sức khỏe, tổ chức thương mại lớn nhất thế giới đã khởi động tiến trình đề cử và bầu chọn vị tổng giám đốc thứ bảy. Do còn tồn tại nhiều bất đồng giữa các nước thành viên trong khâu đề cử, WTO không thể thực hiện đúng quy trình bổ nhiệm tổng giám đốc mới ngay khi vị trí này trống vào tháng 8-2020 và đã trải qua sáu tháng không có người đứng đầu. Vượt qua nhiều ứng cử viên “nặng ký”, như Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Y-u Mi-ung Hy, hay cựu Bộ trưởng Thương mại Anh L.Pho-xơ… tháng 2-2021, Tiến sĩ E.I-uây-la được Ðại hội đồng WTO, toàn thể 164 nước thành viên bỏ phiếu ủng hộ vào vị trí lãnh đạo, thay ông R.A-dê-vê-đô. Với 25 năm kinh nghiệm làm việc ở nhiều vị trí trong Ngân hàng Thế giới (WB) và từng là Bộ trưởng Tài chính, Bộ trưởng Ngoại giao của Ni-giê-ri-a, tân Tổng Giám đốc E.I-uây-la được kỳ vọng sẽ là “luồng gió thay đổi” ở WTO và có khả năng chèo lái tổ chức này vượt qua khủng hoảng, thích ứng tình hình bình thường mới.
Tổng Giám đốc E.I-uây-la tiếp quản WTO vào thời điểm được cho là khó khăn nhất trong lịch sử 26 năm của tổ chức này. Giới phân tích đánh giá, WTO đã không còn duy trì được vị thế trong việc thúc đẩy các thỏa thuận thương mại mới trên thế giới hay giải quyết các tranh chấp giữa các nền kinh tế lớn. Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới tê liệt vì đại dịch và nhiều quốc gia áp dụng chính sách bảo hộ thương mại, WTO đối mặt nhiều khó khăn khi thực hiện vai trò trung gian, hòa giải. Việc chính quyền Tổng thống Mỹ G.Bai-đơn thể hiện sự ủng hộ dành cho tân Tổng Giám đốc E.I-uây-la được xem là diễn tiến tích cực trong quan hệ WTO - Mỹ sau một thời gian dài không tìm được tiếng nói chung.
Chủ trì phiên họp Ðại hội đồng WTO đầu tiên, tân Tổng Giám đốc E.I-uây-la nhận định: “Thế giới đang bỏ lại WTO” khi các nhà hoạch định chính sách chưa thấy được kết quả mà WTO đem lại vào đúng thời điểm cần thiết. Tổng hợp từ các ý kiến thành viên, bà E.I-uây-la chỉ ra một loạt những vấn đề mà các đại sứ quan tâm, mong chờ từ WTO, như tuyên bố chung về thương mại điện tử; cơ chế giải quyết tranh chấp mới liên quan đánh bắt hải sản, nguồn gốc xuất xứ nông sản; các chính sách hỗ trợ những nước đang phát triển phục hồi sau đại dịch… Tuy nhiên, trong bối cảnh nhiều nước vẫn chưa thể tiếp cận vắc-xin Covid-19, Tổng Giám đốc E.I-uây-la hối thúc các nước thành viên tích cực đóng góp và hỗ trợ để WTO cùng thế giới vượt qua cuộc khủng hoảng y tế khẩn cấp.
Một trong những thế mạnh của Tổng Giám đốc E.I-uây-la là kinh nghiệm làm việc với những nước đang phát triển và vượt qua các cuộc khủng hoảng. Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới giảm tốc và còn nhiều bất đồng giữa các nước thành viên, vai trò điều phối của người lãnh đạo mới ở WTO sẽ góp phần thúc đẩy tiến trình phục hồi.
