Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học: Tự chủ mở ngành nhưng phải đủ điều kiện

Thưa bà, Luật GDĐH vừa được thông qua có những thay đổi gì so với Luật GDĐH hiện hành?

- Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật GDĐH vừa được Quốc hội thông qua có 4 nhóm chính sách mới. Chính sách lớn nhất, bao trùm lên toàn bộ các vấn đề được sửa đổi bổ sung là mở rộng và nâng cao tự chủ của toàn hệ thống. Cùng với đó là đổi mới quản trị ĐH, kiện toàn hội đồng trường (HĐT). HĐT phải là cơ quan quyền lực cao nhất của trường ĐH, có toàn quyền quyết định về nhân sự chủ chốt (Hiệu trưởng), chiến lược phát triển cũng như các chủ trương đầu tư lớn của nhà trường.

Bà Nguyễn Thị Kim Phụng

Luật cũng chú trọng phát triển hệ thống, đặc biệt là khuyến khích các trường lớn có tiềm lực sáp nhập thành những ĐH lớn hoặc một số trường trong cùng một nhóm ngành, địa phương liên kết với nhau thành các ĐH lớn đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực. Với cơ chế này, các trường cũng có thể hỗ trợ cộng lực nhau trong phát triển nâng cao tính cạnh tranh của ĐH Việt Nam với thế giới. Bên cạnh đó, Luật chú trọng phát triển hệ thống ĐH tư thục. Các trường ĐH tư thục được phát triển bình đẳng gần như toàn bộ với các trường công lập, đặc biệt là hoạt động về chuyên môn.
Lộ trình tự chủ sẽ tiếp tục được mở và đẩy nhanh ra sao?
- Với chính sách bao trùm là tự chủ, khi Luật GDĐH chính thức có hiệu lực, các trường sẽ có điều kiện phát huy sự năng động, sáng tạo của mình trong tất cả các phương diện hoạt động: Học thuật, tài chính, nhân sự làm sao cho hiệu quả nhất để phục vụ cho chính sách chất lượng phát triển của nhà trường để cạnh tranh trong toàn hệ thống và với quốc tế. Các trường được mở ngành đào tạo, tuyển dụng bổ nhiệm nhân sự cấp cao khi có đủ điều kiện.

Sinh viên Đại học Công nghiệp Hà Nội trong giờ thực hành điện tử. Ảnh: Thanh Hải

Chúng ta sẽ kiểm soát việc mở ngành ở tất cả các cấp trình độ như thế nào?
- Các trường ĐH được tự quyết định việc mở ngành mà không phải xin phép hay đăng ký cơ quan quản lý về chuyên môn như trước đây. Nhưng các điều kiện mở ngành, tiêu chuẩn chất lượng để mở ngành thì Luật GD ĐH vẫn phải giữ. Thậm chí còn phải quy định chặt chẽ hơn. Những tiêu chuẩn mở ngành như căn cứ vào nhu cầu nguồn nhân lực của thị trường, nội lực của nhà trường (hệ thống giáo viên, cơ sở vật chất, chương trình đào tạo). Ngoài ra, phải căn cứ vào sự chấp nhận của xã hội cho ngành đó đối với sản phẩm của nhà trường...
Như vậy, nếu trường đủ điều kiện mở ngành về chương trình, cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên thì sẽ được mở ngành. Nhưng điều kiện để trường tự quyết định cũng được nâng cao hơn. Ví dụ, trường phải được kiểm định rồi mới được mở các ngành của trình độ ĐH. Ngành đào tạo của trình độ ĐH phải được kiểm định rồi mới được mở các ngành đào tạo thạc sĩ tương ứng. Ngành đào tạo thạc sĩ được kiểm định mới được mở ngành tiến sĩ phù hợp.
Ngoài ra, việc mở ngành còn phải do HĐT quyết định. Theo quy định mới, HĐT không chỉ là những người trong trường mà còn cả những người ngoài trường với tỷ tệ tối thiểu là 30% là các nhà quản lý, nhà hoạt động xã hội, nhà khoa học, các cơ quan của tổ chức khác. Những người này sẽ xem xét việc xã hội có cần ngành học đó hay không, điều kiện đảm bảo chất lượng của trường có đủ đáp ứng yêu cầu đào tạo của ngành học đó. Điều đó có nghĩa, nhà trường phải cân nhắc tới năng lực của mình có đáp ứng được yêu cầu đào tạo đó không.
Luật GDĐH sẽ chính thức có hiệu lực vào ngày 1/7/2019. Bộ GD&ĐT đã chuẩn bị cho việc này như thế nào?
- Thực tế ngay khi dự thảo sửa Luật, chúng tôi cũng đã chuẩn bị danh mục các văn bản hướng dẫn luật. Để hướng dẫn luật sửa đổi bổ sung một số luật, Bộ GD&ĐT sẽ xây dựng hai nghị định hướng dẫn trực tiếp (Nghị định hướng dẫn chung Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật GDĐH và Nghị định riêng hướng dẫn về tự chủ ĐH). Hiện nay cả 2 nghị định đều có dự thảo. Bên cạnh đó, Bộ GD&ĐT cũng rà soát lại tất cả các quy chế đào tạo như đào tạo trình độ cao đẳng sư phạm, trình độ thạc sĩ, văn bằng 2… Tất cả những quy chế đào tạo đều phải rà soát, điều chỉnh để phù hợp với những quy định mới nhất của Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật GDĐH với tinh thần trao quyền tự chủ cho các trường ĐH.
Xin cảm ơn bà!

Thủy Trúc thực hiện