Lựa chọn nội dung nhân dân bức xúc để phản biện xã hội

Phó Chủ tịch Ngô Sách Thực phát biểu tại Hội thảo.

Sáng 8/10, tại Hà Nội, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Ngô Sách Thực chủ trì Hội thảo khoa học “Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam”. Tham dự Hội thảo có: Đại diện một số cơ quan của Quốc hội; Hội đồng tư vấn Dân chủ - Pháp luật, UBTƯ MTTQ Việt Nam; MTTQ các tỉnh Bắc Giang, Hà Nam.

Để phản biện xã hội đi vào cuộc sống

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Chủ tịch Ngô Sách Thực cho biết: Phản biện xã hội (PBXH) trong quá trình thực hiện còn nhiều khó khăn, vướng mắc, làm sao tìm ra giải pháp nâng cao chất lượng PBXH là vấn đề đặt ra tại Hội thảo.

“Các đại biểu tập trung làm rõ: Lý luận về PBXH, làm rõ vai trò của MTTQ Việt Nam cả mặt tích cực, ưu điểm, bên cạnh đó là khả năng và tác động tiêu cực để làm sao đạt được mục đích, tránh sự lợi dụng. Thực trạng PBXH của MTTQ Việt Nam, có ưu điểm, hạn chế, cần tháo gỡ. Làm rõ các nhóm giải pháp...”, Phó Chủ tịch Ngô Sách Thực gợi mở.

Tại Hội thảo, GS. TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ - Pháp luật, UBTƯ MTTQ Việt Nam thẳng thắn bày tỏ: PBXH là một vấn đề lớn và mới, thời gian qua chúng ta làm còn lúng túng và hình thức. Bởi thế, Hội thảo có ý nghĩa quan trọng để chúng ta làm sâu sắc hơn chức năng PBXH của Mặt trận đã được Hiến pháp quy định.

Xoay quanh khái niệm PBXH của Mặt trận, ông Đường cho rằng, định nghĩa phải bổ sung nội dung PBXH phương thức kiểm soát các văn bản của Đảng và Nhà nước trước khi thi hành, văn bản thể hiện đó thể hiện ý nguyện của dân, được dân đồng tình sẽ hiệu quả khi đi vào cuộc sống.

Bên cạnh đó, tính chất của PBXH mang tính nhân dân và xã hội rất sâu sắc và rộng lớn, đòi hỏi khi tổ chức phản biện phải đảm bảo được yếu tố này. Phản ánh được ý kiến nhiều chiều, nhiều tầng lớp. Cùng với đó, PBXH phải mang tính dân chủ, khoa học. PBXH được xem như một sự tác động của xã hội đối với các văn bản, phản ánh dư luận xã hội rộng lớn. Kể cả cơ quan có văn bản đưa ra cũng phải nhận thức được điều đó.

Bên cạnh đó, “người tham gia phản biện phản có bản lĩnh, chuyên môn, cơ quan có thẩm quyền nên bảo vệ những nhân tố này. Đồng thời, nên chọn những vấn đề còn có nhiều ý kiến khác nhau để phản biện”, ông Đường lưu ý.

Ông Đỗ Duy Thường, Phó Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ - Pháp luật dẫn chứng, hiện còn lẫn lộn giữa khái niệm góp ý kiến và phản biện. “Thực hành của chúng ta chưa rõ ràng lắm về hoạt động phản biện...”.

Về hình thức, cần phải công khai hoạt động phản biện của Mặt trận. Về thực hành các bước, nhất là công tác chuẩn bị nội dung là hết sức quan trọng. “Muốn phản biện cho tốt, Mặt trận phải bảo vệ quyền và lợi ích của nhân dân. Chúng ta phải đứng về phía nhân dân, có quan điểm của Mặt trận, nếu không sẽ biến thành cơ quan Nhà nước, phản biện một cách chung chung”, ông Thường nêu quan điểm.

Tại Hội thảo, TS Nguyễn Quang Minh, Trưởng ban Dân chủ Pháp luật, UBTƯ MTTQ Việt Nam đề cập tới vai trò của cơ chế tiếp thu, phản hồi và ảnh hưởng tới hiệu quả phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam. Đây là vấn đề rất quan trọng, nếu không có cơ chế tiếp thu sẽ làm nản lòng người tham gia PBXH.

TS Minh nhấn mạnh, sẽ không có PBXH bền vững nếu không có tiếp thu và phản hồi lại PBXH hoặc PBXH sẽ sớm bị thui chột nếu các ý kiến PBXH đưa ra bị “rơi vào im lặng”, người PBXH rơi và tình trạng như võ sĩ “đấm không khí” .

Còn, việc tiếp thu và phản hồi nếu thiếu đi tính nghiêm túc hay mang tính hình thức, đối phó thì cũng sẽ làm ảnh hưởng nghiệm trọng và trực tiếp đến hiệu quả của hoạt động PBXH và làm xói mòn nhiệt huyết của cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia phản biện - yếu tố rất cần thiết nuôi dưỡng cho PBXH.

Vì vậy, cơ chế tiếp thu, phản hồi cùng với ý thức thực hiện nó của chủ thể tiếp nhận phản biện là một trong những yếu tố quan trọng quyết định đến chất lượng và hiệu quả của hoạt động PBXH.

Quang cảnh Hội thảo.

TS Minh đề xuất: MTTQ các cấp, các tổ chức chính trị xã hội chủ trì PBXH cần “đeo bám” thường xuyên, đôn đốc kịp thời việc tiếp thu , phản hồi ý kiến của cơ quan, tổ chức được PBXH. Trong trường hợp các cơ quan, tổ chức đã được đôn đốc vẫn không tiếp thu, không phản hồi ý kiến PBXH thì cần có văn bản gửi cơ quan cấp trên của cơ quan này hoặc cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản để thông báo ý kiến PBXH và việc tiếp thu hay không tiếp thu của cơ quan được phản biện, đề nghị xem xét trách nhiệm của cơ quan này.

Xây dựng lực lượng nòng cốt

Còn bà Diêm Hồng Linh, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Bắc Giang trao đổi một số kinh nghiệm, cách làm trong PBXH của địa phương. Bà Linh đề xuất giải pháp: MTTQ các cấp cần xây dựng lực lượng nòng cốt làm nhiệm vụ phản biện là những người thực sự có kiến thức trên các lĩnh vực, có kinh nghiệm công tác.

Mặt trận cần có các biện pháp nâng cao trình độ cho cán bộ Mặt trận các cấp, đồng thời tập trung xây dựng một đội ngũ chuyên gia có trình độ chính trị, chuyên môn, có chính kiến, có tư duy độc lập, nắm và hiểu được nguyện vọng chính đáng hợp pháp của nhân dân và có đủ năng lực phản biện.

Khẳng định vai trò của PBXH, GS Nguyễn Đăng Dung, Ủy viên Hội đồng tư vấn Dân chủ - Pháp luật cho rằng, phản biện là vấn đề mới và cần thiết trong gian đoạn hiện nay, muốn xã hội phát triển thì phải đẩy mạnh công tác phản biện và phải tạo cơ sở pháp lý đầy đủ trong triển khai công tác phản biện.

Cơ quan nhận phản biện phải giải trình những vấn đề mà cơ quan phản biện đưa ra, người phản biện phải có trình độ và phải bảo vệ được luận điểm của mình, phải công khai phản biện và phải dùng dư luận xã hội để phản biện lại những vấn đề nổi cộm trong xã hội.

“Nếu không bảo vệ cho vấn đề đưa ra thì công tác phản biện không thể thành công”, GS Dung nhấn mạnh.

Ghi nhận ý kiến của các đại biểu tại Hội thảo, Phó Chủ tịch Ngô Sách Thực khẳng định, những ý kiến góp ý này sẽ được tiếp thu. Từ quá trình khảo sát, hội thảo, UBTƯ MTTQ Việt Nam sẽ tiến hành Hội nghị tổng kết. Tuy nhiên, trước đó cần có đánh giá nguyên nhân, giải pháp, và rút ra những vấn đề cụ thể để tạo được bước chuyển trong nhận thức về giám sát, phản biện.

Phó Chủ tịch cũng cho rằng, cần bớt hình thức và phải phát huy được vai trò của Mặt trận trong PBXH. Đặc biệt, MTTQ Việt Nam, các đoàn thể chính trị cần phát huy vai trò chủ thể, chủ động trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ. Phát huy vai trò chủ trì của MTTQ các cấp trong xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giám sát, PBXH hằng năm của MTTQ Việt Nam, vai trò chủ trì của từng tổ chức chính trị xã hội theo từng nội dung.

“Lựa chọn nội dung nhân dân đang bức xúc, các cấp và cả xã hội đang quan tâm để giám sát, PBXH. Phải soạn thảo tài liệu, xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, tập huấn chuyên sâu cho cán bộ Mặt trận, đoàn thể ở từng cấp theo nội dung giám sát từng năm. Thực hiện tốt quy trình giám sát, PBXH từ khâu chuẩn bị, tổ chức thực hiện đến kiến nghị và theo dõi thực hiện kiến nghị sau giám sát, phản biện. Rút kinh nghiệm từng việc, biểu dương, khen thưởng kịp thời, từ đó nâng cao năng lực giám sát, PBXH một cách thực chất”, Phó Chủ tịch lưu ý.

Một số hình ảnh tại Hội thảo:

GS. TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ - Pháp luật, UBTƯ MTTQ Việt Nam phát biểu tại Hội thảo.

Ông Đỗ Duy Thường, Phó Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ - Pháp luật, UBTƯ MTTQ Việt Nam phát biểu.

TS Nguyễn Quang Minh, Trưởng ban Dân chủ Pháp luật, UBTƯ MTTQ Việt Nam phát biểu.

Ông Nguyễn Đức Hiếu, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hà Nam phát biểu.

Các đại biểu tham dự Hội thảo.

Hải Nhi

Ảnh: Quang Vinh