Lời hứa rót 24 tỷ USD vào Philippines của Trung Quốc bao giờ thành sự thật?

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong chuyến thăm Bắc Kinh của ông Duterte vào tháng 10/2016 - Ảnh: Tân Hoa Xã.

Trong số 27 thỏa thuận ký kết giữa Trung Quốc và Philippines trong chuyến thăm của Tổng thống Rodrigo Duterte tới Bắc Kinh vào tháng 10/2016, Trung Quốc ban đầu đã nhất trí cung cấp 9 tỷ USD vốn vay ưu đãi và 15 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp từ các công ty Trung Quốc.

Đây là các dự án nằm trong các ngành đường sắt, cảng biển, năng lượng và khai mỏ, nhưng không đi kèm một lịch trình cụ thể.

Kể từ đó, Philippines mới chỉ hoàn tất được một thỏa thuận vay vốn Trung Quốc trị giá 73 triệu USD để xây dựng một công trình thủy lợi ở phía Bắc thủ đô Manila - theo ông Ernesto Pernia, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch kinh tế của Philippines.

Ngoài ra, có hai cây cầu ở Manila xây bằng 75 triệu USD vốn Trung Quốc mới khai trương vào tuần trước.

Ông Pernia nói rằng quy trình vay vốn Trung Quốc "có vẻ diễn ra chậm chạp hơn" so với việc nhận viện trợ từ các quốc gia khác như Nhật Bản.

Kể từ khi lên cầm quyền, Tổng thống Duterte luôn thể hiện rằng sự giúp đỡ tài chính của Trung Quốc là một lý do chính để Manila xoay trục khỏi Mỹ và châu Âu, và thay vào đó xích lại gần hơn với Bắc Kinh. Ông Duterte từng nói rằng Mỹ và châu Âu chẳng mang lại lợi ích gì cho Philippines.

Trung Quốc hiện đang là đối tác thương mại lớn nhất của Philippines, nhưng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Trung Quốc vào Philippines còn thua Nhật Bản, Mỹ, Hà Lan, Hàn Quốc và Singapore.

Trong khi đó, là đồng minh có hiệp ước duy nhất của Philippines, Mỹ vẫn là đối tác an ninh chủ chốt của Manila. Năm ngoái, lực lượng Mỹ đã hỗ trợ lực lượng vũ trang Philippines trong cuộc chiến chống lại phiến quân Hồi giáo chiếm thành phố Marawi.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc phủ nhận đánh giá cho rằng Bắc Kinh không thực hiện đúng cam kết đầu tư vào Philippines, nhấn mạnh dự án cầu và thủy lợi đã nói ở trên.

"Mối quan hệ Trung Quốc-Philippines đang tiếp tục được tăng cường và làm sâu sắc thêm", một tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói. "Trung Quốc coi trọng hợp tác hữu nghị với Philippines và tích cực ủng hộ kế hoạch phát triển hạ tầng của Tổng thống Duterte".

Tuy vậy, nhiều ý kiến lo ngại rằng những thỏa thuận lớn sẽ không bao giờ trở thành hiện thực.

Trong số này có thỏa thuận xây nhà máy thủy điện trị giá 1 tỷ USD mà công ty Greenery Development có trụ sở ở Mindanao ký với Power China vào tháng 10/2016. Năm ngoái, China Power liên tục đề nghị gia hạn thời hạn bắt đầu dự án và ông Cerael Donggay, Tổng giám đốc Greenery, lần nào cũng đồng ý.

"Lần gia hạn cuối cùng là vào tháng 2/2017, và đến nay vẫn không có gì diễn ra. Nên chúng tôi đã cắt thỏa thuận", ông Donggay cho biết, và nói thêm rằng Greenery hiện đang đàm phán với một công ty Hồng Kông để thực hiện dự án.

Một trong những công ty khai mỏ lớn nhất Philippines là Global Ferronickel đã ký một thỏa thuận với Baiyin Nonferrous Group của Trung Quốc, cũng vào tháng 10/2016, để xây dựng một nhà máy thép không rỉ trị giá 700 triệu USD ở Philippines.

Tương tự dự án thủy điện của Greenery, dự án nhà máy thép này đến nay cũng trong tình trạng hoãn vô thời hạn.

Một thỏa thuận khác ký vào tháng 10/2016 là dự án 780 triệu USD nâng độ cao 3 hòn đảo tại một vùng ngập nước ở Davao, quê nhà ông Duterte. Tuy nhiên, dự án này đã bị hủy vào năm ngoái, sau khi thị trưởng Davao và cũng là con gái ông Duterte - bà Sara Duterte-Capio - nói rằng dự án không khả thi về mặt thương mại.

An Huy