Lộ tính toán của Liên Xô về quần đảo Kuril cho Nhật

Đài truyền hình NHK của Nhật Bản mới đây công bố một đoạn phim có nội dung liên quan đến quần đảo Kuril cho thấy những tính toán từ đầu của giới lãnh đạo Liên Xô đối với việc trao trả chủ quyền của phần lãnh thổ này với Nhật Bản.

Vị trí quần đảo Kuril trong tranh chấp Nga- Nhật.

Theo đó, Liên Xô đã cân nhắc 3 lựa chọn để giải quyết các vấn đề Hiệp ước Hòa bình với Nhật Bản, trước cuộc gặp giữa Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô Leonid Brezhnev với Thủ tướng Nhật Bản Kakuei Tanaka hồi tháng 10 năm 1973.

Bản tài liệu dài 26 trang có tựa đề "Các vấn đề trong quan hệ Liên Xô-Nhật Bản" đã vạch ra kế hoạch cho các tuyên bố có thể của Brezhnev tại cuộc đàm phán.

Theo tài liệu của Cục Lưu trữ Nhà nước Nga, Liên Xô có thể đồng ý thực hiện các điều khoản trong tuyên bố chung song phương được các bên ký hồi tháng 10/1956. Theo tài liệu này, Liên Xô đồng ý chuyển giao quần đảo Habomai và đảo Shikotan cho Nhật Bản với điều kiện việc chuyển giao thực tế các đảo này cho Nhật Bản sẽ được thực hiện sau khi hai nước ký kết Hiệp ước hòa bình.

Liên Xô đã lên kế hoạch chuyển giao các lãnh thổ này theo lập trường đầu tiên của mình.

Trong trường hợp phía Nhật Bản có các tuyên bố phản đối Iturup và Kunashir, cũng sẽ xem xét khả năng cho phép ngư dân Nhật Bản trả phí để đánh bắt gần các đảo này.

Trong trường hợp không đạt được thỏa thuận, Liên Xô có ý tưởng khác: cả hai bên cần cân nhắc việc ký hiệp ước láng giềng tốt đẹp và hợp tác mà không đề cập đến phân định lãnh thổ, kênh NHK cho biết thêm.

Liên quan đến tuyên bố chung năm 1956, phía Liên Xô được biết đã đề xuất Nhật Bản thêm một điểm rằng các bên sẽ hướng tới cấm toàn diện vũ khí hạt nhân giữa hai quốc gia. Tuy nhiên, Tokyo bác bỏ ý tưởng này.

Hãng tin Kyodo cho biết, phía Nhật Bản khăng khăng thảo luận về vấn đề cấm vũ khí hạt nhân sau khi khôi phục quan hệ ngoại giao.

Từ năm 1951, Nhật Bản đã nằm dưới "chiếc ô hạt nhân" của Mỹ và không thể ký kết tuyên bố chống hạt nhân.

Ông Syun-ichi Matsumoto, ủy viên đàm phán với Liên Xô, cũng lưu ý rằng điều khoản chống hạt nhân đã được bác bỏ vì tín hiệu đến từ Tokyo.

Tuyên bố chung được ký kết bởi Liên Xô và Nhật Bản vào ngày 19 tháng 10/1956, chấm dứt tình trạng chiến tranh giữa các nước và khôi phục quan hệ ngoại giao.

Cụ thể, các bên sẽ tiếp tục đàm phán về hiệp ước hòa bình. Trong đó Moscow cũng đồng ý xem xét khả năng chuyển cho Nhật Bản hai đảo Habomai và Shikotan sau khi ký kết hiệp ước hòa bình, trong khi chủ quyền của Kunashir và Iturup không bị ảnh hưởng.

Liên Xô hy vọng rằng Tuyên bố chung sẽ chấm dứt tranh chấp, nhưng Nhật Bản coi tài liệu chỉ là một phần của giải pháp cho vấn đề này, và vẫn không từ bỏ yêu sách với tất cả các đảo. Những cuộc đàm phán sau đó không mang lại kết quả gì, hiệp ước hòa bình vào cuối Thế chiến thứ hai không bao giờ được ký kết.

Hiện nay, Tokyo không công nhận chủ quyền của Nga đối với Nam Kuril, do đó mô tả chúng trên bản đồ như một phần lãnh thổ của mình.

Nga và Nhật Bản không ký kết hiệp ước hòa bình sau Thế chiến II. Trở ngại chính vẫn là vấn đề liên quan tới các đảo Kunashir, Shikotan, Iturup và sườn núi Habomai. Tokyo tuyên bố đây là lãnh thổ của mình và tham chiếu tới chuyên luận song phương về thương mại và biên giới năm 1855.

Hải Lâm