Lo lắng giá tiêu dùng lại tăng!

Đã thật sự minh bạch?

So với mức tăng 7,5% của đợt điều chỉnh lần trước vào tháng 3/2015, lần này, mức tăng giá điện có thấp hơn. Tuy nhiên, với mức tăng 6,08% giá bán lẻ điện bình quân tăng lên mức hơn 1.720 đồng/kWh, cùng với việc thay đổi cơ cấu biểu giá bán lẻ điện cho nhóm khách hàng sử dụng điện sinh hoạt với 6 bậc có mức giá tăng dần, khiến nhiều người tiêu dùng lo ngại.

Tăng giá điện sẽ làm tăng chỉ số tiêu dùng (CPI). ảnh Đ.Đ

Liên quan đến việc điều chỉnh giá bán lẻ điện năm 2017, ông Nguyễn Anh Tuấn – Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) cho biết, việc điều chỉnh giá bán điện lần này được thực hiện trên cơ sở kết quả kiểm tra giá thành sản xuất, kinh doanh điện năm 2016 đã được kiểm toán độc lập và kiểm tra bởi tổ công tác liên bộ. Trong đó, tổ công tác đã xem xét đến các yếu tố tăng giảm chi phí đầu vào (tỉ giá, nguồn phát điện…).

Trước việc điều chỉnh tăng giá điện nhiều người cho rằng, vì sao lại tăng giá điện trong bối cảnh tổng cộng hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2016 của ngành điện đang có lãi (báo lãi hơn 2.658 tỷ đồng)? về vấn đề này ông Tuấn cho biết, dù năm 2016 Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) kinh doanh có lãi, nhưng đơn vị này hiện vẫn còn treo một khoản lỗ do chênh lệch tỉ giá từ các năm trước để lại với mức lỗ lên đến 9.000 tỉ đồng và đây là áp lực lớn đối với ngành điện. “Nếu toàn bộ số tiền hơn 9.000 tỷ đồng chênh lệch tỷ giá mà đưa hết vào giá điện thì sức ép tăng giá rất lớn. Vì thế, trong đợt điều chỉnh giá điện lần này cũng chỉ đưa một phần chênh lệch tỷ giá vào trong giá thành. Theo quy định của Thủ tướng Chính phủ, từ nay đến 2020 sẽ đưa dần chênh lệch tỷ giá vào trong giá điện”, ông Tuấn nói.

Đánh giá về quyết định tăng giá điện các chuyên gia kinh tế cho rằng, việc tăng giá điện cho thấy một phần do quản lý của ngành điện chưa tốt, hao hụt điện còn lớn dẫn đến việc phải tăng giá. Ngoài ra, nhiều ý kiến cũng cho rằng, lý do tăng giá thường rất dễ được đưa ra trong trường hợp nhà cung cấp là độc quyền. Nếu không độc quyền, thay vì tăng giá họ sẽ tăng sản lượng. Vì thế, vấn đề minh bạch thông tin là một trong những nội dung được nhiều người quan tâm.

Đề cập đến vấn đề minh bạch thông tin trong việc tăng giá điện, ông Nguyễn Minh Đức – Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho biết, hiện vấn đề kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện đã có bước tiến về minh bạch, tuy nhiên vẫn cần đảm bảo sự minh bạch hơn nữa. Cụ thể, hiện việc kiểm tra giá điện đã có mặt của cả bên bán và bên mua điện (đại diện người tiêu dùng – pv), song quyết định tăng bao nhiêu % thì chỉ do bên bán điện quyết định. Trong khi đó, đại diện bên mua (đại diện người tiêu dùng) vẫn chưa được tham gia vào việc này.

Đồng quan điểm với ông Đức, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cũng cho rằng, hiện hội vẫn chưa được tham gia quyết định giá bán điện, nếu được tham gia thì còn minh bạch hơn vì hội là đại diện khách hàng. “Giá cả cần được người mua và người bán thỏa thuận, người mua được mặc cả chứ không chỉ riêng người bán đưa ra giá và người mua phải chấp nhận mức giá đó”, ông Hùng cho biết.

Nhiều mặt hàng sẽ tăng giá?

Khẳng định về việc điều chỉnh tăng giá điện sẽ thu hút được đầu tư, đồng thời để điều hành giá điện theo yêu cầu thị trường, Bộ Công Thương đã tính toán và đánh giá mức độ ảnh hưởng đến từng đối tượng, từ hộ sinh hoạt, đặc biệt là những hộ khó khăn. Theo đại diện Bộ Công Thương, việc điều chỉnh giá điện sẽ cố gắng hạn chế tối đa mức độ ảnh hưởng đến đời sống nhân dân…

Thực tế cho thấy, điều chỉnh tăng giá điện lần này không tác động đến các hộ nghèo bởi theo tính toán, mỗi hộ nghèo thường sử dụng dưới 50kWh nên số tiền họ phải chi trả do tăng giá điện không đáng kể (sau khi giá điện được điều chỉnh mỗi tháng sẽ phải trả thêm 3.200 đồng), trong khi đó, Chính phủ vẫn phải chi trả số tiền khá lớn hỗ trợ cho các hộ nghèo dùng điện. Tuy nhiên, với các hộ có mức tiêu thụ điện từ 50 kWh/tháng đến 100 kWh, mỗi tháng sẽ phải đóng thêm là 6.600 đồng. Hộ dùng từ 200 kWh/tháng là 13.800 đồng. Với hộ dùng 300 kWh là 23.600 đồng còn hộ dùng từ 400 kWh/tháng trở lên, chi phí tăng thêm là 34.800 đồng. Còn các hộ kinh doanh dịch vụ sẽ tăng khoảng 5,4% so với chi phí trước khi tăng giá điện.

Với số liệu trên các chuyên gia kinh tế cho rằng, việc tăng giá điện lần này không ảnh hưởng đến các hộ nghèo. Thế nhưng, biểu giá điện được chia thành sáu bậc với mức giá tăng dần như hiện nay, thì chỉ những người sử dụng dưới 100 kWh mới được hưởng giá điện dưới mức giá bán lẻ điện bình quân. Còn lại, đại đa số người tiêu dùng phải trả tiền cao hơn giá bán lẻ điện bình quân. Và đây là một trong những yếu tố khiến người tiêu dùng lo lắng khi việc tăng giá điện diễn ra vào tháng cuối năm và liệu đây có là cơ hội để nhiều mặt hàng, nhiều sản phẩm “té nước theo mưa” tăng giá bán…

Những lo lắng trên không phải là không có cơ sở, bởi theo đại diện Bộ Công Thương, việc tăng giá điện cũng sẽ làm ảnh hưởng đến các chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và tổng sản phẩm nội địa (GDP), theo đó giá điện làm tăng chỉ số CPI 0,08%, tăng chỉ số giá sản xuất 0,07%. Bên cạnh đó, dự kiến năm 2018, CPI sẽ bị ảnh hưởng là 0,1%, GDP là 0,66%. Vậy việc tăng giá điện vào thời điểm cuối năm như hiện nay liệu có hợp lý?.

Đỗ Đạt