Lò đốt rác cỡ nhỏ: Lợi bất cập hại?
Nhiều xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An sử dụng các lò đốt rác thải cỡ nhỏ để giải quyết rác thải sinh hoạt ở khu vực nông thôn, góp phần hoàn thành tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, việc sử dụng lò đốt rác thải cỡ nhỏ chỉ là giải pháp tình thế. Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Nghệ An đã khuyến cáo cần hạn chế việc sử dụng lò đốt kiểu này trên địa bàn tỉnh.
Dân khổ vì hít khói lò đốt
Có mặt tại lò đốt rác thải sinh hoạt công suất khoảng 300kg/giờ của xã Khánh Sơn, huyện Nam Đàn (Nghệ An), qua quan sát, chúng tôi thấy trong khu vực lò, rác thải được tập kết ngổn ngang, phía sau, một khối lượng xỉ đốt lò được đổ thẳng ra bãi đất bên cạnh. Tại lò này, có 3 người vừa phân loại vừa đưa rác vào đốt.
Nói là phân loại nhưng thực chất là nhặt nhạnh những thứ phế liệu, vật liệu xây dựng hoặc những thứ không thể cháy được mới bị loại ra ngoài. Còn đa số rác thải ở đây được quẳng thẳng vào lò từng bao tải phó mặc cho ngọn lửa. Bước chân lại gần cửa lò, chúng tôi còn được người vận hành cảnh báo lùi xa lỡ không may có bình ga mini phát nổ.
Lò đốt rác thải sinh hoạt cỡ nhỏ tại xã Khánh Sơn, huyện Nam Đàn (Nghệ An) mới hoạt động được vài năm nhưng nhiều người dân đã kêu ca vì hít phải khói.
Ông Đặng Trọng Thế - Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp xã Khánh Sơn cho biết, công nhân ở đây đốt lò cũng chỉ được hướng dẫn sơ qua chứ không được đào tạo qua trường lớp. Lượng khí thải cũng không ảnh hưởng đến khu vực dân cư xung quanh.
Tuy nhiên, khi chúng tôi tiếp xúc với người dân ở xóm 3, xã Khánh Sơn - nơi cách lò đốt khoảng 400m theo đường chim bay thì nhiều người kêu ca do hít phải khói của lò. Ông Hồ Đình Thắng ở xóm 3 than thở: “Những ngày nhiệt độ thấp, độ ẩm lớn, đêm ngủ không được vì mùi khét lẹt, nhất là vào mùa mưa, rác bị ướt khó cháy, khói mù mịt, nhiều người đi làm đồng không chịu được phải bỏ ruộng về giữa chừng”.
Lò đốt rác xã Văn Thành, huyện Yên Thành (Nghệ An) có công suất thiết kế 330kg/giờ, được xây dựng với kinh phí là 3,8 tỉ đồng, cách khu dân cư xóm 8 khoảng 300m. Hoạt động gần 1 năm nay nhưng nhiều hộ dân quanh khu vực đã khốn khổ vì khói thải. Bà Nguyễn Thị Cúc ở xóm 8 bức xúc: “Lúc đầu, xã chọn xây ở xóm 3 là nơi có đồi núi nhưng người dân ở đó không cho nên chuyển về làm ở xóm 8. Từ khi hoạt động đến giờ, mùi khói nồng nặc, từ cao bay là là xuống thấp”.
Tại xã Minh Thành, huyện Yên Thành (Nghệ An), lò đốt rác cỡ nhỏ của xã được xây dựng trên nền bãi tập kết rác thải trước đây. Thời điểm chúng tôi tới, lò không vận hành, rác chất đống, xung quanh không hàng rào che chắn. Lò cách khu dân cư của xã Minh Thành hơn 1km nhưng chỉ cách nhà dân xóm 3, xã Đại Thành, huyện Yên Thành chỉ khoảng 200m, đây là mối ẩn họa của nhiều người dân nơi đây. Anh Phạm Xuân Diện ở xóm 3, xã Đại Thành than thở: “Mùi khói cay, hôi nồng nặc mỗi khi gió thốc vào nhà. Họ không những đốt trong lò mà còn đốt ngoài lò để cháy cho nhanh. Người dân không những hưởng khói của lò mà còn “hưởng” cả mùi, nguồn nước rỉ từ bãi rác cũ”.
Hạn chế sử dụng lò đốt rác cỡ nhỏ
Hiện nay, trên địa bàn Nghệ An có 4 xã đã xây dựng lò đốt rác công suất thiết kế khoảng 300-700kg/giờ và nhiều xã đang khảo sát để xây dựng kiểu lò này.Ngày 27/12/2019, Sở TN&MT Nghệ An có Công văn số 7525 đề nghị các huyện, thành phố, thị xã không đầu tư mới lò đốt rác thải rắn sinh hoạt công suất nhỏ hơn 300kg/giờ theo quy định tại QCVN61-MT:2016/BTNMT.
Trường hợp cần thiết đầu tư để xử lý rác thải sinh hoạt của địa phương, đề nghị UBND các huyện, thành, thị nghiên cứu, lựa chọn công nghệ lò đốt đảm bảo yêu cầu của pháp luật và đề nghị lấy ý kiến của Sở TN&MT tỉnh đối với việc đầu tư mới lò đốt rác thải rắn sinh hoạt công suất trên 300kg/giờ trong quá trình lập dự án đầu tư.
Các địa phương rà soát, kiểm tra, đánh giá việc đáp ứng các quy định kỹ thuật và yêu cầu bảo vệ môi trường tại QCVN61-MT:2016/BTNMT của các lò đốt chất thải rắn đang hoạt động trên địa bàn quản lý của mình báo cáo Sở TN&MT Nghệ An để có cơ sở cho việc quản lý theo quy định của pháp luật.
Ông Nguyễn Thượng Hiền - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, Bộ TN-MT cho biết, việc xử lý chất thải rắn bằng phương pháp đốt hiện nay có tình trạng ở một số địa phương đầu tư xây dựng các lò đốt ở quy mô cấp xã. Trong số đó, nhiều lò đốt không đáp ứng yêu cầu tại Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về lò đốt chất thải rắn sinh hoạt (QCVN 61-MT:2016/BTNMT) như: công suất còn nhỏ hơn 300kg/giờ, hệ thống xử lý khí thải không có hoặc có nhưng không đạt yêu cầu.
Ông Hồ Sỹ Dũng - Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường Nghệ An nói, thực tế để tìm một công nghệ mới thay thế lò đốt cỡ nhỏ cũng chưa có. Về mặt cơ quan quản lý, Chi cục Bảo vệ môi trường đã có văn bản tham mưu cho Sở TN&MT với quan điểm không khuyến khích xây dựng thêm các lò đốt rác cỡ nhỏ tại các địa phương.
