Lionel Messi và nỗi ám ảnh vinh quang ở Copa America

Khi Argentina của Gabriel Batistuta, Diego Simeone hay Oscar Ruggeri lên ngôi vô địch Copa America 1993, Diego Maradona vẫn còn thi đấu với cân nặng tăng lên rất nhiều ở Sevilla.

Nhà đương kim vô địch (ĐKVĐ) Euro khi ấy là Đan Mạch, ĐKVĐ World Cup là ĐT Đức. Champions League mới diễn ra mùa giải đầu tiên với nhà vô địch Marseille.

26 năm sau ngày ấy, ĐT Argentina vẫn không giành nổi thêm dù chỉ một danh hiệu, bất chấp họ luôn có những thế hệ cầu thủ tài năng hàng đầu thế giới, và đặc biệt là Lionel Messi, người mà nhiều nhà cầm quân huyền thoại đánh giá mới là cầu thủ hay nhất lịch sử bóng đá Argentina và túc cầu giáo.

26 năm trôi qua từ danh hiệu cuối cùng của ĐT Argentina - Copa America 1993. Ảnh: Getty.

Cái bóng của Diego Maradona

Trước thềm Copa America 2019 khởi tranh, hãng thông tấn Agencia Efe bình chọn đội hình hay nhất lịch sử các vòng chung kết (VCK) Copa America dựa trên cuộc bình chọn của 22 phương tiện truyền thông từ 10 quốc gia Nam Mỹ.

3 người Argentina xuất hiện trong danh sách này gồm Oscar Ruggeri, Gabriel Batistuta và Diego Maradona. Ở vị trí tiền vệ công bên cạnh Maradona, Agencia Efe chọn Enzo Francescoli của Uruguay. Còn vị trí tiền đạo bên cạnh Batigo là “Người ngoài hành tinh” Ronaldo.

Tất cả đã thấy Messi không xuất hiện.

Điều đáng bàn nhất ở danh sách này là Maradona chưa từng vô địch Copa America. “Cậu bé vàng” cùng ĐT Argentina tham dự 4 VCK Copa America (1979, 1983, 1987, 1989), nhưng thành tích tốt nhất là vị trí thứ 3 vào năm 1989. Khi Maradona không còn xuất hiện tại Copa America, Argentina lập tức giành chức vô địch năm 1991.

Diego Maradona chưa từng lọt vào chung kết Copa America, nhưng chức vô địch World Cup 1986 đưa "Cậu bé vàng" trở thành tượng đài không thể bị xô đổ ở xứ sở tango. Ảnh: Getty.

Về thành tích, Messi với 3 lần về nhì hoàn toàn trội hơn Maradona ở đấu trường lớn nhất Nam Mỹ. Song El Pulga lại thua thiệt trước người tiền bối trong khâu bình chọn.

Ở khu vực Nam Mỹ, sự chênh lệch về những lá phiếu - hình thái cụ thể của sự tôn trọng lẫn trọng vọng - cho thấy tầm ảnh hưởng bị lép vế của Messi trước Maradona.

Messi ở đâu nếu so sánh với Maradona tại Argentina? Sir Alex Ferguson từng nhấn mạnh Messi xuất sắc hơn Maradona khi duy trì phong độ đỉnh cao trong gần 15 năm: “Những gì Maradona làm chỉ là 4-5 năm đỉnh cao, vì thế Messi là người hay hơn”.

Song người Argentina không nhìn nhận vấn đề và đánh giá những người hùng của họ theo lăng kính duy lý trí như Sir Alex.

Bóng đá như HLV trưởng ĐT Argentina tại World Cup 1978 Cesar Menotti nói là “ánh xạ cuộc sống”. Người Argentina đam mê bóng đá không chỉ bởi đây là môn thể thao vua. Họ đam mê vì bóng đá phản ánh chính con người họ.

Messi không đại diện cho tính cách Argentina. Ảnh: Reuters.

Chế độ độc tài Juan Peron ở Argentina trong thập niên 50 của thế kỷ trước đã biến bóng đá trở thành môn thể thao số một xứ sở tango. Người Argentina khi ấy chơi bóng vì niềm vui, trong khi chính quyền dùng bóng đá để tuyên truyền các quyết sách.

Sau nhiều năm, bóng đá với người dân xứ sở tango không đơn thuần chỉ là trò chơi. Nó vượt qua những ý nghĩa cơ bản của môn thể thao, được nâng tầm thành công cụ phản ánh xã hội, thứ tôn giáo với cả triệu tín đồ cuồng tín.

Jorge Valdano trong bài phỏng vấn với Der Spiegel năm 2006 đã tiết lộ lừa gạt tại Argentina được xem như thứ nghệ thuật: “Bất cứ ai dùng sự xảo trá và lén lút để vươn lên địa vị trong cuộc sống đều sẽ nhận được sự nể trọng từ người khác, hơn hẳn những ai có địa vị bằng nỗ lực và sự thật thà”.

Người Argentina với thứ tôn giáo mang tên bóng đá cùng tư tưởng “lừa gạt được xem là nghệ thuật” cần một vị vua, và Diego Maradona xuất hiện. “Cậu bé vàng” là hiện thân hoàn hảo (hãy hiểu hoàn hảo ở đây cũng chỉ mang nghĩa tương đối) nhất của xã hội.

Maradona với toàn bộ những tranh cãi trong suốt sự nghiệp là biểu tượng của người hâm mộ bóng đá Argentina. Ảnh: ESPN.

Người Argentina nhìn Maradona để thấy chính bản thân mình trong đó. Maradona có thất bại từ khi còn trẻ (World Cup 1982, gãy chân ở Barcelona), chấp nhận làm lại ở CLB cấp địa phương (Napoli) và rồi kéo ĐTQG đến chức vô địch World Cup.

Vinh quang tiếp tục với những điều kỳ diệu ở kỳ World Cup 1990 trước khi sụp đổ sau đó với bằng thất bại trong trận chung kết, những bê bối trốn thuế, sử dụng chất cấm, và giọt nước làm tràn ly là việc bị trục xuất khỏi World Cup 1994.

Năm 2005, Maradona còn suýt chết sau thời gian ăn chơi sa đọa dẫn đến phát phì. Hình ảnh người dân Argentina quỳ trước cửa bệnh viện cầu nguyện ngày đêm cho “Cậu bé vàng” cho thấy vị thế tuyệt đối của Maradona trong trái tim những người yêu bóng đá Argentina.

Lionel Messi có thể là thánh ở Barca hay xứ Catalonia, nhưng tuyệt đối không phải tại Argentina.

Messi bước tới Copa America 2019 sau những kết quả đáng thất vọng cùng Barca trong giai đoạn cuối mùa. Ảnh: Getty.

Copa America là nơi cứu rỗi Messi?

Ở tuổi 31, Messi vẫn còn khả năng lật ngược thế cờ với số phận trong màu áo ĐTQG tại Copa America 2019. BBC thậm chí tin giải đấu danh giá nhất Nam Mỹ cấp độ ĐTQG sẽ là nơi xoa dịu nỗi đau của El Pulga sau những thất bại đáng quên trước Liverpool tại Champions League và Valencia ở Copa del Rey.

Đó cũng là điểm khác biệt lớn nhất giữa Messi của năm 2019 với những phiên bản Messi thất bại tại các kỳ Copa America trong quá khứ. Đó đều là những giải đấu mà El Pulga rất tự tin, đi một mạch tới trận chung kết với tham vọng lật đổ số phận để rồi chuốc lấy thất bại cay đắng sau sai lầm của đồng đội (Gonzalo Higuain) và chính bản thân anh (sút hỏng luân lưu ở chung kết Copa America 2016)

Argentina là quốc gia chất chứa nhiều mâu thuẫn. Maradona là biểu tượng cho những giá trị truyền thống của Argentina từ đam mê, tài năng đến cả sa đọa và hoàn toàn áp đảo Messi về tầm ảnh hưởng. Song thời gian cũng nhìn nhận Messi ngày càng có sự ủng hộ từ thế hệ trẻ tại xứ sở tango.

Hồi cuối tháng 3, Messi từng cay đắng thừa nhận sự ghẻ lạnh mà truyền thông lẫn xã hội Argentina ném vào mình vì những thất bại trong màu áo ĐTQG qua Club Octubre 94.7 FM: "Thật khó để nói ra điều này, nhưng con trai tôi sau mỗi lần xem những thước phim trên Youtube, nó lại hỏi tại sao ở Argentina, thì người ta cứ muốn giết bố nó".

Con trai Thiago của Messi từng đặt câu hỏi tại sao những người dân Argentina "cứ muốn giết bố nó". Ảnh: Reuters.

Gần một tháng sau những chia sẻ ấy, Messi và cậu con trai Thiago bất ngờ trước món quà tới từ chính quê hương Argentina. Những đứa trẻ tại quê nhà đã quay đoạn video tổng hợp những lời động viên Messi cùng cậu con trai để gửi cho El Pulga.

“Hãy bình tĩnh Thiago, bố cậu là thiên tài. Tại Argentina, mọi người đều yêu quý Messi”, “Thiago, bố cậu là cầu thủ hay nhất thế giới”, “Cậu hãy tự hào về bố mình, vì chú ấy mang bóng đá tới Argentina” là vài chia sẻ trong đoạn video.

Messi hiển nhiên không “mang bóng đá tới Argentina” như lời của những đứa trẻ ngây thơ ấy thừa nhận, song El Pulga thực sự mỉm cười sau chia sẻ hồn nhiên ấy.

Một phần xã hội Argentina cũng có thể đã gói gọn trong đoạn video ngắn ngủi đó. Những đứa trẻ của thế hệ mới không coi hình mẫu sa đọa như Diego Maradona là thần tượng. Messi mới là người hùng vì những nỗ lực không tưởng mà anh làm trong hơn 10 năm qua nhưng không được đền đáp.

Hình ảnh có thể tái hiện tại Copa America 2019? Ảnh: Reuters.

Copa America chưa từng là nơi mang tới nhiều kỷ niệm đẹp với Messi. Anh đã thất bại ở giải đấu đầu tiên tham dự khi còn là chàng trai 20 tuổi song hành cùng Juan Riquelme, và nối dài sau đó là những lần cúi đầu liên tiếp.

Song mọi thứ có thể thay đổi tại Copa America 2019. Trong giải đấu mà Neymar không góp mặt tại ĐT Brazil, Luis Suarez và Edinson Cavani sa sút nghiêm trọng trong mùa vừa rồi, và đặc biệt là Chile không còn là chính mình với sự đi xuống đáng thất vọng của Alexis Sanchez, Argentina của Messi hoàn toàn có thể làm nên chuyện.

Khi ấy, ám ảnh về vinh quang trong màu áo ĐTQG có thể buông tha Messi, và anh sẽ được ghi nhận thật sự trên chính quê hương của mình.

Messi phô diễn đẳng cấp ở lần đầu thi đấu tại Copa America Lionel Messi tự tin phô diễn kỹ thuật và có tình huống kiến tạo cho đồng đội ghi bàn trong lần đầu tiên ra sân tại Copa America 2007.