Linh hoạt, tạo cơ chế thông thoáng trong kiểm soát xuất nhập cảnh tại cửa khẩu

Đoàn công tác Bộ Tư lệnh BĐBP kiểm tra tiến độ thi công công trình cầu phao tạm tại sông biên giới Ka Long, Móng Cái, Quảng Ninh. Ảnh: Trần Đức

Mô hình tổ chức mới

Ngày 19-6-2013, tại Bắc Kinh (Trung Quốc), dưới sự chứng kiến của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và đại diện các bộ, ngành của 2 nước, Bộ Quốc phòng Việt Nam và Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã ký kết Điều lệ công tác, thành lập Ủy ban Hợp tác quản lý cửa khẩu biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ban hành Quyết định số 4955/QĐ-BQP, ngày 16-12-2013 thành lập Ủy ban Hợp tác quản lý cửa khẩu phía Việt Nam trong Ủy ban Hợp tác quản lý cửa khẩu biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc. Từ khi thành lập đến nay, Ủy ban cửa khẩu 2 bên đã tổ chức 7 lần hội đàm (trong đó có 2 lần hội đàm cấp chuyên viên); khảo sát liên hợp cửa khẩu 3 lần. Thông qua cơ chế hợp tác đã thiết lập, Ủy ban hai bên đã phối hợp triển khai hiệu quả các mặt công tác, trong đó, tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm như: Thúc đẩy mở, nâng cấp cửa khẩu; đơn giản hóa thủ tục, tạo thuận lợi cho các hoạt động thông quan cửa khẩu; đầu mối, phối hợp với các bộ, ngành và địa phương đàm phán, xử lý, giải quyết các vấn đề phát sinh tại các cửa khẩu; nghiên cứu, đề xuất với bộ chủ quản và Chính phủ hai bên về chủ trương, chính sách, biện pháp quản lý cửa khẩu.

Theo báo cáo của Cục Cửa khẩu BĐBP: Những năm qua, Ủy ban cửa khẩu đã tích cực hợp tác với Ủy ban cửa khẩu phía Trung Quốc; phối hợp với các bộ, ngành và UBND 7 tỉnh biên giới Việt Nam - Trung Quốc phát huy tốt vai trò về hợp tác cửa khẩu, tham mưu giúp Bộ Quốc phòng và Chính phủ tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả Hiệp định quản lý cửa khẩu; thúc đẩy nhanh tiến độ mở, nâng cấp, kéo dài thời gian thông quan cửa khẩu; hệ thống cửa khẩu, lối mở trên tuyến Việt Nam - Trung Quốc đang từng bước được quy hoạch, đầu tư, xây dựng; công tác cải cách thủ tục hành chính tại các cửa khẩu đã được các cơ quan chức năng triển khai thực hiện đồng bộ, linh hoạt, tạo sự thông thoáng, thuận lợi cho hoạt động xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu...

Linh hoạt, kịp thời tháo gỡ khó khăn

Cũng theo báo cáo của Ủy ban cửa khẩu, Hiệp định quản lý cửa khẩu Việt Nam - Trung Quốc xác định trên tuyến biên giới Việt Nam - Trung Quốc có 22 cặp cửa khẩu, trong đó có 9 cặp cửa khẩu đã mở (gồm 5 cửa khẩu quốc tế, 4 cửa khẩu song phương) và 13 cặp cửa khẩu sẽ mở khi đủ điều kiện. Tuy nhiên, trên thực tế, hiện đang tồn tại các địa điểm qua lại biên giới là các lối đi truyền thống, đường qua lại cặp chợ biên giới, điểm thông quan, xuất khẩu hàng hóa trên biên giới (qua rà soát, có 69 địa điểm phía Việt Nam xác định là cửa khẩu phụ, lối mở biên giới).

Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2018, lưu lượng khách du lịch Trung Quốc đến Việt Nam tăng khoảng 40% so với cùng kỳ năm 2017; kim ngạch xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu Việt Nam - Trung Quốc tăng cao, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, tăng cường quan hệ hữu nghị giữa nhân dân khu vực biên giới hai bên. Ủy ban cửa khẩu đã phối hợp với Ủy ban cửa khẩu Trung Quốc tổ chức thành công Hội nghị chuyên viên Ủy ban cửa khẩu hai bên bàn biện pháp triển khai thực hiện Hiệp định khung về hợp tác cửa khẩu và nghiên cứu xây dựng thí điểm mô hình “cửa khẩu kiểu mẫu” tại 2 cặp cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị - Hữu Nghị Quan và Lào Cai - Hà Khẩu.

Cùng với đó, Ủy ban cửa khẩu đã chỉ đạo đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kiểm soát xuất nhập cảnh tại cửa khẩu: Đối với cư dân biên giới sử dụng Giấy thông hành xuất nhập cảnh vùng biên giới, 10 ngày kiểm chứng 1 lần; tiến hành trang bị cổng kiểm soát tự động dành cho cư dân biên giới sử dụng Giấy thông hành xuất nhập cảnh vùng biên giới tại cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Quảng Ninh). Đồng thời, phối hợp với các bộ, ngành báo cáo Chính phủ cho phép kéo dài thời hạn tái xuất đối với mặt hàng đường. Đặc biệt, đã phối hợp với Ủy ban cửa khẩu Trung Quốc và các cơ quan hữu quan tìm giải pháp giải quyết tình trạng hàng hóa nông sản ùn tắc tại cặp chợ Tân Thanh - Pò Chài dịp trước Tết Nguyên đán năm 2018, hạn chế tình trạng hàng hóa đến cửa khẩu không làm được thủ tục thông quan. Ủy ban cửa khẩu hai bên (Việt Nam - Trung Quốc) đã gửi thư cho nhau trao đổi được 6 lần về việc tổ chức hội nghị chuyên viên Ủy ban cửa khẩu hai bên và tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc thông quan hàng hóa, chúc Tết Nguyên đán Mậu Tuất 2018.

Thời gian tới, Ủy ban cửa khẩu cần chủ động nghiên cứu, đề xuất Bộ Quốc phòng phối hợp các bộ, ngành liên quan báo cáo Chính phủ bổ sung, sửa đổi Hiệp định quản lý cửa khẩu để phù hợp tình hình thực tế. Tham mưu cho Bộ Quốc phòng đàm phán, ký Hiệp định khung về hợp tác trong lĩnh vực phát triển cửa khẩu biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc với Tổng cục Hải quan Trung Quốc. Chủ động phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan và UBND 7 tỉnh biên giới Việt - Trung triển khai toàn diện về lĩnh vực hợp tác, quản lý cửa khẩu với Ủy ban cửa khẩu Trung Quốc; tiếp tục thực hiện hiệu quả Hiệp định quản lý cửa khẩu, các văn bản pháp lý liên quan và các thỏa thuận hai bên đã ký kết. Thường xuyên duy trì chế độ thông tin liên lạc, kịp thời báo cáo Chính phủ, Bộ Quốc phòng về những vướng mắc nảy sinh cần nhanh chóng tháo gỡ...

Trần Đức