Liên tiếp tai nạn thảm khốc, dấu hỏi về dòng máy bay Boeing 737 Max

Vụ tai nạn xảy ra ngày 10/3 tại Ethiopia là tai nạn nghiêm trọng thứ hai của dòng máy bay Boeing 737 Max chỉ trong vòng hơn 4 tháng.

Chuyến bay 302 của Ethiopian Airlines đã rơi tại một vùng hẻo lánh phía đông nam thành phố Addis Ababa (Ethiopia), khiến 149 hành khách và 8 thành viên phi hành đoàn tử vong. Trong danh sách nạn nhân, ngoài các hành khách Ethiopia còn có công dân của Kenya, Canada, Mỹ, Anh, Trung Quốc và Italy.

Hai tai nạn có điểm tương đồng

Chuyến bay trên được thực hiện trên một chiếc Boeing 737 Max 8, cùng loại với chiếc đã gặp nạn tại biển Java của hãng Lion Air khi vừa cất cánh từ Jakarta khiến toàn bộ 189 người trên máy bay thiệt mạng.

Tai nạn tại Ethiopia là tai nạn thứ 2 của dòng 787 MAX trong hơn 4 tháng. Ảnh: Sky.

Nguyên nhân gây ra tai nạn với chiếc máy bay mới 4 tháng tuổi của Ethiopian Airlines vẫn chưa được làm rõ. Tuy nhiên việc có hai chiếc máy bay rất mới đều gặp tai nạn sát nhau là điều hiếm gặp, theo nhiều chuyên gia hàng không nhận định.

“Gần như là chưa từng nghe đến trường hợp tương tự”, ông John Cox, một nhà điều tra tai nạn và từng là phi công, cho hay.

Cox và nhiều người cũng cho rằng còn quá sớm để đưa ra kết luận rằng hai vụ tai nạn có cùng nguyên nhân khi mà quá trình điều tra chỉ vừa bắt đầu.

Cơ quan chức năng Trung Quốc đã thông báo tới các hãng hàng không nước này phải tạm ngừng sử dụng các máy bay Boeing 737 Max 8 sau vụ tai nạn thảm khốc ngày 10/3 và theo các đơn vị theo dõi không lưu, nhiều hãng bay Trung Quốc đã chấp hành yêu cầu trên.

Cục Hàng không Trung Quốc cho hay đơn vị này đã liên hệ Boeing và Cục Hàng không Liên bang Mỹ và sẽ thông báo tới các hãng hàng không khi nào Boeing 737 Max 8 có thể cất cánh trở lại.

Cayman Airways cũng đã tạm ngừng sử dụng 2 chiếc Boeing 737 Max cho tới khi có thêm thông tin từ quá trình điều tra. CEO của hãng, ông Fibian Whorms, cho hay hãng luôn giữ vừng lập trường “đưa an toàn của hành khách và phi hành đoàn lên hàng đầu bằng việc duy trì hoạt động an toàn tuyệt đối”.

Trong khi cả hai máy bay của Ethiopian Airlines và Lion Air đều rơi khi mới cất cánh vài phút, Lion Air đã phát hiện các vấn đề gây ra tai nạn, và dường như đây lại không phải là những vấn đề mà chiếc 737 của Ethiopian Airlines gặp phải, theo ông Cox.

Dữ liệu từ Flightradar24 cho thấy “tốc độ nâng độ cao của máy bay đã không ổn định sau khi cất cánh” trên máy bay của Ethiopian Airlines. Đây là dấu hiệu cho thấy máy bay đã gặp khó khăn trong việc nâng độ cao.

Dòng Boeing 737 Max mới cất cánh trong khoảng gần 2 năm và đã nhanh chóng trở thành máy bay bán chạy nhất của Boeing. Hãng đã bàn giao 350 chiếc thuộc dòng này tới các hãng hàng không từ tháng 5/2017 và vẫn còn 4.660 chiếc trong diện đặt hàng.

Liệu có đủ an toàn?

Vụ tai nạn ngày 10/3 đặt ra nhiều câu hỏi về dòng máy bay này của Boeing, hãng có 60% doanh thu 101,1 tỷ USD trong năm 2018 đến từ máy bay thương mại, khi các hãng hàng không chạy đua mua sắm máy bay để phục vụ nhu cầu phát triển.

Nhiều hãng hàng không đã tạm ngừng bay Boeing 737 Max 8 sau hai tai nạn thảm khốc. Ảnh: Getty.

Cổ phiếu của Boeing đã tăng 31% giá trị trong năm 2018, một trong những cổ phiếu tăng trưởng tốt nhất trong nhóm Dow Jones Industrial Average.

Một báo cáo sơ bộ từ cơ quan điều tra Indonesia vào tháng 11/2018 đã cho hay máy bay của Lion Air đã có những vấn đề bảo dưỡng kéo dài nhiều ngày và phi công đã phải vật lộn với hệ thống chống tự động ngắt động cơ trên máy bay. Báo cáo này đã bị nhiều nguồn tin hiểu sai và đến nay nguyên nhân gây ra vụ tai nạn vẫn chưa được xác định.

Hiện không có hãng bay Việt nào biên chế dòng máy bay Boeing 737 Max, tuy nhiên Vietjet Air đã đặt hàng 200 chiếc thuộc dòng này và sẽ nhận bàn giao chiếc đầu tiên ngay trong năm 2019. Zing.vn đã liên hệ với Vietjet Air về việc liệu có thay đổi nào trong các đơn hàng có tổng trị giá hơn 20 tỷ USD này sau 2 vụ tai nạn liên tiếp, tuy nhiên chưa nhận được phản hồi từ hãng bay.

Boeing 737 Max là dòng máy bay được nhiều hãng hàng không ưa thích vì tính tiết kiệm nhiên liệu và tầm bay lên tới hơn 7.100 km.

Boeing cho hay hãng đã cử đội ngũ tới để hỗ trợ Ethiopian Airlines và cơ quan chức năng Mỹ điều tra vụ việc.

Vụ tai nạn trên chuyến bay 610 của Lion Air vào tháng 10/2018 đã dấy lên nghi ngờ về hệ thống MCAS trên các máy bay Boeing 737 Max. Hệ thống này sẽ tự động hướng mũi máy bay xuống trong trường hợp động cơ ngừng hoạt động để duy trì độ cao, tuy nhiên sẽ trở thành thảm họa khi máy bay cho rằng động cơ ngừng hoạt động trong khi động cơ vẫn chạy.

Boeing đã phải đưa ra thông báo tới các phi công vào tháng 11/2018 để hướng dẫn họ xử lý tình huống khi máy bay liên tục tự động hướng mũi xuống.

Dennis Tajer, một phi công 737 và là người phát ngôn của Liên đoàn Liên minh phi công Mỹ, công đoàn đại diện cho các phi công trên toàn nước Mỹ, cho hay phi công của các hãng đã gặp mặt nhân viên của Boeing sau vụ tai nạn của Lion Air xảy ra và họ không hề được biết thông tin về hệ thống MCAS trước vụ tại nạn trên. Tajer cho hay Boeing đã giải đáp những thắc mắc của phi công về hệ thống mới.

“Chúng tôi đã có được những thông tin cần thiết”, Tajer cho hay. “Chúng tôi sẽ không lái những chiếc máy bay mà chúng tôi cảm thấy không an toàn”.

Các hãng hàng không của Mỹ cũng đang bổ sung thêm nội dung hiển thị góc bay hiện tại của máy bay để phi công nắm bắt rõ ràng hơn trong trường hợp máy bay tự động hướng mũi xuống.

Vụ tai nạn ngày 10/3 đã giáng một đòn nặng nề vào tham vọng phát triển của Ethiopian Airlines. Hãng này đặt hàng chiếc 737 Max đầu tiên vào năm 2014 trong nỗ lực trở thành “tập đoàn hàng không hàng đầu châu Phi”. Hãng tiếp nhận chiếc đầu tiên vào tháng 7/2018 và đang biên chế 6 chiếc.

Ethiopian Airlines đã đặt hàng nhiều máy bay mới cả thân hẹp lẫn thân rộng từ Boeing để mở những đường bay tới Mỹ. Hãng hiện có 107 điểm đến quốc tế.

Cơ trưởng của chiếc máy bay gặp nạn, một trong những phi công lâu năm với lịch sử bay “xuất sắc”, đã thông báo gặp khó khăn khi điều khiển chiếc 787 Max trong chuyến bay 302. Ông đã hỏi về khả năng quay đầu máy bay và đã được chấp thuận để thực hiện, theo CEO của Ethiopian Airlines - ông Tewolde GebreMariam, chia sẻ với phóng viên sau khi vụ tai nạn xảy ra. Chiếc máy bay này vừa trở về từ Johannesburg (Nam Phi) trước khi gặp tai nạn.

Phi công lái 747 của China Airlines ngủ gật Cơ trưởng Weng Jiaqi ngủ gật khi đang điều khiển chiếc Boeing 747. Video được ghi lại bởi cơ phó.

Ngô Minh