Liên kết và hợp tác để phát triển thương mại trong nước

Phát triển thương mại trong nước: Cần một chiến lược tổng thể

Thừa ủy quyền của Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, chiều 18/12/2018, tại Hà Nội Bộ Công Thương đã tổ chức “Hội nghị lấy ý kiến về Dự thảo Chiến lược phát triển thương mại trong nước giai đoạn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035”.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết: Trong những năm qua, thương mại trong nước tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc tiêu thụ sản phẩm, đáp ứng nhu cầu về hàng hóa cho nhân dân và góp phần quan trọng cho sự phát triển của nền kinh tế.

Trong giai đoạn 2006-2018, mặc dù đầu tư từ nguồn ngân sách còn hạn chế nhưng đóng góp bình quân của thương mại trong nước cho GDP đều đạt mức trên 10%/năm, tạo công ăn việc làm cho khoảng 12-13% tổng lao động xã hội (đứng thứ ba sau ngành nông, lâm nghiệp, thủy sản và ngành công nghiệp chế biến, chế tạo).

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho rằng, Việt Nam vẫn thiếu một chiến lược tổng thể và toàn diện để đẩy mạnh phát triển thương mại trong nước

Thống kê cho thấy, tổng mức bán lẻ hàng hóa cho doanh thu dịch vụ tiêu dùng của Việt Nam có mức tăng trưởng nhanh. Đặc biệt, trong giai đoạn 2011-2015 có mức tăng 11,38%/năm; giai đoạn 2016-2018 dự kiến tăng 10,55%/năm. Do vậy, nếu tính chung từ 2006 đến nay tốc độ tăng trưởng bình quân của tổng mức bán lẻ hàng hóa luôn cao gấp 1,5-2 lần so với tốc độ tăng trưởng bình quân của GDP trong cùng thời kỳ.

Bên cạnh việc đẩy mạnh phát triển thương mại quốc tế thông qua các hoạt động xuất nhập khẩu, Chính phủ ngày càng quan tâm đến phát triển thị trường trong nước. Tiêu biểu như: Quyết định số 27/2007/QĐ-Ttg ngày 15 tháng 2 năm 2007 phê duyệt Đề án Phát triển thương mại trong nước đến năm 2010, định hướng đến năm 2020; Quyết định số 634/QĐ-Ttg ngày 29 tháng 4 năm 2014 phê duyệt Đề án phát triển thị trường trong nước gắn với Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” giai đoạn 2014-2020...

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải, đến nay Việt Nam vẫn thiếu một chiến lược tổng thể và toàn diện để đẩy mạnh phát triển thương mại trong nước một cách bền vững.

Nguyên nhân thương mại trong nước vẫn chưa phát triển có thể là do doanh nghiệp, người tiêu dùng do nhận thức chưa đúng và thống nhất về vị trí, vai trò và tiềm năng của thương mại trong nước

Chỉ ra những tồn tại hạn chế của phát triển thương mại trong nước hiện nay, ông Trần Duy Đông - Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương cho biết, mặc dù thương mại hàng hóa trong nước và số người kinh doanh buôn bán, dịch vụ tăng nhanh nhưng còn mang tính tự phát, phân tán, quy mô nhỏ, mua bán qua nhiều tầng nấc trung gian.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh chưa thiết lập được mối liên kết lâu dài giữa sản xuất với lưu thông, giữa bán buôn và bán lẻ theo những kênh lưu thông hợp lý, ổn định, nhất là việc bán vật tư nông nghiệp, thu mua nông sản, thực phẩm để tạo điều kiện thúc đẩy phát triển hàng hóa nông nghiệp.

Ngoài ra, hệ thống phân phối hàng hóa, nhất là hàng thiết yếu đã được thiết lập và củng cố, phát huy vai trò quan trọng trong kết nối giữa sản xuất với tiêu dùng, tuy nhiên chưa đồng bộ và chưa thực sự bền vững.

Hơn nữa, áp lực cạnh tranh cho doanh nghiệp và các chủ thể bán lẻ trong nước ngày càng lớn, nhất là đối với các doanh nghiệp nhỏ với rất nhiều hạn chế về tiềm lực tài chính, kinh nghiệm và công nghệ bán lẻ.

Đặc biệt, sự tham gia thị trường của các nhà phân phối nước ngoài, nhất là từ các nước ASEAN như Thái Lan, Nhật Bản kéo theo là hàng hóa nhập khẩu với khả năng cạnh tranh cao về chất lượng và giá cả đang là thách thức đối với hàng Việt, ông Trần Duy Đông chỉ rõ.

Lý giải về thực trạng trên, ông Trần Duy Đông cho rằng: Nguyên nhân cốt lõi là do nhận thức chưa đúng và thống nhất về vị trí, vai trò và tiềm năng của thương mại trong nước, nhất là khâu phân phối, bán lẻ. Không những thế, phần lớn các quy định, chính sách phát triển thương mại trong nước, nhất là chính sách liên quan tới hạ tầng thương mại mang tính khuyến khích, định hướng mà không có giá trị thực thi bắt buộc cũng như thiếu nguồn lực để triển khai...

Hàng Việt chinh phục người Việt – giải pháp bền vững

Trước thực trạng Việt Nam vẫn thiếu một chiến lược tổng thể và toàn diện để đẩy mạnh phát triển thương mại trong nước một cách bền vững, Chính phủ đã chỉ đạo giao Bộ Công Thương chủ trì xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển thương mại trong nước giai đoạn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035.

Hàng Việt Nam chinh phục người Việt Nam là giải pháp thiết thực, quan trọng để thúc đẩy phát triển thương mại trong nước

Trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu, với sự phát triển của cuộc cách mạng 4.0, theo Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải việc ban hành Chiến lược phát triển thương mại trong nước sẽ giúp cải thiện cạnh tranh môi trường kinh doanh, môi trường pháp lý giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Cùng với đó, Chiến lược phát triển thương mại trong nước cũng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng trong nước thông qua việc kết nối các nhà sản xuất với các kênh phân phối, kết nối khu vực nông thôn với khu vực thành thị, đẩy mạnh liên kết chuỗi sản phẩm…

Nói về Chiến lược này, ông Trần Duy Đông cho hay, các giải pháp và các đề án, nhiệm vụ của dự thảo Chiến lược hướng tới việc giải quyết được các vấn đề về tổ chức kênh phân phối (truyền thống và hiện đại); về loại hình, phương thức kinh doanh; về kết cấu hạ tầng thương mại; về các loại hình doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh phù hợp với tính chất, đặc điểm của thị trường theo ngành hàng, khu vực… Qua đó góp phần hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam tăng cường năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường.

Góp ý tại hội nghị, PSG.TS. Trần Đình Thiên - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho hay, mục tiêu phát triển thị trường trong nước của ta cơ bản là không chỉ nâng số lượng mà phải nâng chất lượng tăng trưởng. Trong thời gian tới, cần có một phần dự báo về số liệu thay đổi như cơ cấu hàng hóa nguồn hàng tại kênh phân phối theo hướng không để tình trạng hàng nước ngoài tràn lan ở các kênh phân phối. Bên cạnh đó, nắm bắt xu thế về sự bùng dậy của thương mại điện tử và thanh toán điện tử, từ đó thay đổi chính sách theo hướng phù hợp với phương thức thanh toán mới.

“Đặc biệt, Cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam đã triển khai 10 năm và đạt được một số hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, trong giai đoạn mở cửa, chính sách với nguồn cung hàng Việt phải nâng cấp lên. Không chỉ ưu tiên sử dụng hàng Việt Nam mà hàng Việt Nam phải chinh phục được người tiêu dùng Việt Nam” - ông Trần Đình Thiên nhấn mạnh.

Dự thảo Chiến lược phát triển thương mại trong nước được chia thành từng giai đoạn cụ thể, đồng bộ về thời gian với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm của quốc gia; xây dựng các mục tiêu cụ thể cần đạt được cho từng giai đoạn; có định hướng và giải pháp thực hiện phù hợp như: Nhóm giải pháp quản lý hoạt động kinh doanh theo cam kết quốc tế; Nhóm giải pháp phát triển hạ tầng thương mại; Nhóm giải pháp về nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và điều tiết thị trường; Nhóm giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong thương mại; Nhóm giải pháp gắn kết lưu thông với sản xuất, đẩy mạnh liên kết chuỗi sản phẩm; Nhóm giải pháp hỗ trợ ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ…

Hạ Vũ