Lệnh tấn công hạt nhân của tổng thống Mỹ có thể bị từ chối

Tại phiên điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, tướng về hưu Robert Kehler nhấn mạnh các lực lượng vũ trang Mỹ có nghĩa vụ tuân theo lệnh hợp pháp chứ không phải lệnh bất hợp pháp của tổng thống. Ông Kehler là Tư lệnh USSC từ tháng 1-2011 đến tháng 11-2013. USSC là cơ quan chịu trách nhiệm kiểm soát các lực lượng hạt nhân khi có chiến tranh.

Thượng nghị sĩ Ben Cardin sau đó hỏi ông Kehler rằng liệu USSC có thể từ chối lệnh tấn công bằng hạt nhân của tổng thống nếu không thể xác định lệnh đó là hợp pháp hay bất hợp pháp. Ông Kehler trả lời: "Có thể".

Trường hợp xác định lệnh của tổng thống là bất hợp pháp, ông Kehler cho biết bản thân cũng không biết chính xác nên làm gì. Giả thuyết đặt ra là tổng thống sẽ thay tư lệnh USSC nếu bị từ chối hoặc thậm chí "trảm" cả bộ trưởng quốc phòng.

Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ Bob Corker chủ trì phiên điều trần hôm 14-11. Ảnh: REUTERS

Trong khi đó, GS Khoa học chính trị Peter Feaver tại Trường ĐH Duke, giải thích lệnh phóng hạt nhân của tổng thống "đòi hỏi nhân viên ở mọi cấp độ (bộ trưởng quốc phòng, nhân viên quân sự…) thông qua". "Tổng thống không thể tự mình nhấn nút và phóng tên lửa" – GS Feaver cho hay.

Một số thượng nghị sĩ, bao gồm thành viên đảng Dân chủ Edward Markey, bày tỏ lo ngại về quyền ra lệnh tấn công bằng hạt nhân dưới thời Tổng thống Donald Trump. Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Chris Murphy nói: "Chúng tôi lo ngại tổng thống có thể yêu cầu một cuộc tấn công bằng vũ khí hạt nhân cực kỳ nguy hiểm đối với lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ".

Bruce Blair, cựu sĩ quan phóng tên lửa hạt nhân, nói rằng ngay cả khi một chỉ huy bốn sao của các lực lượng hạt nhân tin rằng lệnh của tổng thống là bất hợp pháp, người này cũng không thể ngăn chặn nó kịp thời bởi mệnh lệnh được truyền xuống ông ta và tổ phóng đồng thời. Cho dù tư lệnh USSC gửi lệnh tạm ngừng phóng thì mọi thứ cũng quá muộn. Thượng nghị sĩ Cộng hòa Bob Corker cho biết một khi lệnh được ban hành thì không thể thu hồi.

Lần đầu tiên trong hơn 40 năm, quốc hội Mỹ quyết định kiểm tra quyền khởi động một cuộc tấn công bằng hạt nhân của tổng thống Mỹ tại phiên điều trần diễn ra hôm 14-11. Lần cuối cùng Quốc hội Mỹ thảo luận về vấn đề này là vào tháng 3-1976.

Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Ben Cardin tuyên bố đây không phải là một cuộc thảo luận mang tính giả thuyết. Vào cuối phiên điều trần, các nhà lập pháp và các chuyên gia đồng ý rằng cần phải hiện đại hóa kho vũ khí hạt nhân.

Phạm Nghĩa (Theo SCMP, BBC)