Lễ hội đền Nguyễn Công Trứ: Nơi giao thoa giá trị tâm linh và văn hóa phi vật thể

Cán bộ Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Kim Sơn và Thủ từ đền Nguyễn Công Trứ kiểm tra cơ sở vật chất tại đền.

Đền kiến trúc theo kiêủchữ Đinh (Hán tự), Tiền đường 5 gian, Chính cung 3 gian. Bên tả, bên hữu củaTiền đường có 2 cột đồng trụ, bên trong Tiền Đường có hương án, giá trống, giáchiêng và 3 bức đại tự là tấm lòng thành kính và ngưỡng mộ của nhân dân huyệnKim Sơn đối với Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ.

Gian giữa của Chính Cung 3 gianlà nơi để bàn thờ Nguyễn Công Trứ. Trên bàn thờ có một bát hương bằng men sứtrắng, cao 40cm, họa tiết màu xanh thẫm vẽ hình lưỡng long chầu nguyệt. Tươngtruyền, đây là bát hương cổ rất quý có từ đời nhà Trần. Hai gian bên của ChínhCung là hai bàn thờ để bài vị lớn thờ 62 cụ chiêu mộ, nguyên mộ có công khẩnhoang cùng Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ.

Theo ông Trần Quốc Việt, Thủ từ đền thờNguyễn Công Trứ cho biết: Đền không đặc biệt về mặt kiến trúc mà độc đáo ở chỗđược xây dựng từ khi ông Nguyễn Công Trứ vẫn đang còn sống. Tiền thân của ngôiđền là căn nhà ba gian của Nguyễn Công Trứ ngự tại ấp Lạc Thiện. Đây là nơi đêổng đi về và làm việc trong suốt quãng thời gian sống tại Kim Sơn.

Năm 1852,nhân dân Kim Sơn xây dựng, cải tạo lại thành ngôi Sinh Từ (tức đền thờ sống).Hàng năm, vào dịp sinh nhật của Nguyễn Công Trứ, nhân dân nơi đây lại mở hôịmừng thọ ông. Sau khi ông mất, người dân Kim Sơn xây dựng thêm một tòa nữa bêncạnh gian nhà cũ gọi là Tiền đường là nơi thờ Nguyễn Công Trứ. Còn gian nhà cũđược dùng làm Chính cung. Từ đây, ngôi đền được đổi tên thành Truy Tư Từ. Năm1992, đền thờ Nguyễn Công Trứ được Nhà nước công nhận là Di tích lịch sử vănhóa cấp Quốc gia.

Từ đó đến nay, đền thờ Nguyễn Công Trứđã được tôn tạo, tu bổ nhiều lần bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước và vốn xãhội hóa. Cơ sở vật chất được hoàn thiện đã góp phần quan trọng để lễ hội đềnNguyễn Công Trứ được tổ chức hàng năm.

Ông Phạm Văn Tăng, Phó phòng Văn hóa -Thông tin cho biết: Lễ hội đền Nguyễn Công Trứ là lễ hội lớn nhất của người dânhuyện Kim Sơn. Do đó, để lễ hội được diễn ra an toàn và văn minh, Phòng đã thammưu cho UBND huyện xây dựng kế hoạch, chỉ đạo các ban, ngành chức năng, các xãthị trấn phối hợp tổ chức thực hiện; giao nhiệm vụ cụ thể cho từng đơn vị.

Yêucầu đặt ra là lễ hội được tổ chức trang trọng, an toàn và văn minh đúng quyđịnh của Nhà nước. Lễ hội đền Nguyễn Công Trứ bao gồm 2 phần, phần lễ và phầnhội. Phần lễ là nghi thức dâng hương tại đền thờ Nguyễn Công Trứ với sự thamgia của hàng trăm đoàn tế lễ từ các làng trên địa bàn huyện Kim Sơn. Trong 3ngày, các phần tế Cáo yết, Chính kỵ và tế Tạ sẽ được diễn ra.

Phần hội có cáctrò chơi đua thuyền trên nhánh sông Vạc - một đặc trưng của lễ hội cư dân đồngbằng ven biển. Cùng với đó là các trò chơi dân gian như tổ tôm, cờ người, chọigà, đập niêu, kéo co hay các trò chơi mang tính hiện đại như bóng đá, bóngchuyền...

Ban đêm, lễ hội thường diễn ra những chương trình văn hóa văn nghệđặc sắc. Các tiết mục đều do chính người dân địa phương biểu diễn, điển hìnhnhư phần thi hát ca trù, loại hình dân ca liên quan nhiều đến Doanh điền sứ.Đây chính là nét độc đáo của lễ hội đền Nguyễn Công Trứ. Có thể thấy, bên cạnhyếu tố tâm linh trong việc tổ chức các hoạt động tế lễ thì Lễ hội đền NguyễnCông Trứ được tổ chức hàng năm đã và đang góp phần quan trọng trong việc bảotồn các giá trị văn hóa phi vật thể của dân tộc, đó là các làn điệu ca trù đặcsắc mang nhiều giá trị nhân văn.

Hơn thế, lễ hội đền Nguyễn Công Trứ còn là dịpđể tập hợp sự tham gia của cả người Lương và người Giáo, thắt chặt tình đoànkết Lương - Giáo.

Theo thông tin từ huyện Kim Sơn, Lễ hôịđền Nguyễn Công Trứ năm nay sẽ diễn ra trong 3 ngày 12-14/11 âm lịch, tức ngày7-9/12/2019. Hiện nay, công tác chuẩn bị đang được địa phương triển khai tíchcực. Việc tổ chức thành công Lễ hội đền Nguyễn Công Trứ năm nay còn mang ýnghĩa quan trọng, đó là hướng tới Năm Du lịch quốc gia 2020 do tỉnh ta đăng caitổ chức.

Bài, ảnh: Thái Học