Lễ hội đập trống mừng trăng mới - Lễ hội tình yêu đặc sắc của người Ma Koong

Lễ hội đập trống được người Ma Koong tổ chức vào sau ngày rằm tháng Giêng (âm lịch)

Từ xa xưa tết của người Ma Koong (thuộc dân tộc Bru-Vân Kiều ở xã Thượng Trạch, Bố Trạch, Quảng Bình) được tổ chức vào đêm 16 tháng giêng âm lịch. Tết của họ là lễ hội đập trống mừng mùa trăng mới. Đây là lễ hội vô cùng độc đáo của người Ma Koong ở phía tây Quảng Bình mà đến nay vẫn còn giữ được giá trị nguyên bản nguyên sơ của nó.

Bản Cà Roòng 1, xã vùng cao Thượng Trạch là nơi được chọn để tổ chức lễ hội. Bản nhỏ nằm khép mình giữa vùng lõi rừng Quốc gia Phong Nha – Kẽ Bàng gần giáp với biên giới Việt – Lào. Nơi đây, cứ đến đêm 16 tháng Giêng âm lịch hàng năm, người Ma Koong lại mở hội đập trống (hay còn gọi là Lễ hội tình yêu).

Từ buổi chiều ngày 16, từ trên các triền núi, trong các bản nhỏ sâu trong rừng Trường Sơn, đồng bào Ma Koong háo hức đổ về tụ tập ở một vùng đất trống trong bản Cà Roòng 1 để bắt đầu cho lễ hội.

Bà con dân bản tập trung uống những ché rượu cần được đưa đến lễ hội.

Truyền thuyết kể lại rằng, ngày xửa ngày xưa, người Ma Koong không có tết. Ngày đó, họ làm lụng tất bật nhưng không đủ no bữa. Bao nhiêu của cải họ làm được đều bị con khỉ già lấy mất. Trong tay khỉ già có chiếc trống thần. Vào mùa thu hoạch, khi khỉ già đánh vào chiếc trống thần thì bao nhiêu lúa ngô, của cải của dân bản đều chạy theo khỉ già cả. Đời sống của dân bản vì thế triền miên trong đói khổ. Tức giận, người Ma Koong bày mưu, nghĩ kế để lấy trống thần từ tay khỉ già.

Vào một đêm tháng giêng trăng sáng vằng vặc, khỉ già quá no say, ngủ say như chết, chủ làng sai người tới nhà khỉ già lấy trống thần về và đánh cho thủng trống. Từ đó, dân bản không bị mất của, làm ăn no đủ con cháu không bị đau ốm nữa. Và cũng từ đó, khi lúa ngô trên nương đã được đưa về cất trong nhà, vào đêm trăng sáng người Ma Koong lại mở hội đập trống nhảy múa để mừng mùa trăng mới và coi đó như là ngày tết của dân tộc mình.

Từ buổi chiều trước khi diễn ra lễ hội bà con ở các bản bắt đầu đổ về bản Cà Roòng 1

Trước khi vào hội, già làng phải làm lễ cột hồn, cúng đất để xin Giàng cho dân bản được vào hội. Những lễ vật trong mâm lễ cúng Giàng vẫn giữ được nguyên bản, nguyên sơ như ngày xa xưa. Ngày trước, trong mâm lễ cúng Giàng trước khi đi cướp trống thần từ tay khỉ già lễ vật rất đạm bạc. Dân bản bắt cá từ dưới sông, bẫy gà từ trong rừng, lấy rượu cần từ cây đoác, lấy đọt mây thay muối, lấy hoa chuối rừng thay cơm để làm lễ cúng Giàng. Đến nay lễ vật vẫn vậy, vẫn con gà, cá sông, đọt đoác, đọt mây, hoa chuối và rượu cần. Trước ngày lễ, mỗi bản nộp một hủ rượu để cúng giàng và uống trong lễ hội.

Trong lễ hội này, người Ma Koong không ăn gì cả, chỉ uống rượu cần và nhảy múa thâu đêm. Say quá, mệt quá thì ngủ, tỉnh lại tiếp tục nhảy múa và đập trống. Dùi đập trống phải là cây lồ ô, nứa rừng, không được dùng cây gỗ. Trống phải được đập theo nhịp nhưng phải đập cho đến khi trống thủng. Trống được đập thủng thì mùa màng năm sau của dân bản mới no đủ. Nếu đến nửa ngày hôm sau trống vẫn chưa thủng thì sau ba ngày già làng phải làm lễ cúng và lấy giáo đâm thủng trống.

Mâm cúng và lễ vật được dâng lên Giàng trước khi mở hội

Lễ hội đập trống còn được xem như là đêm hội của tình yêu. Thanh niên nam nữ ngất ngây trong men rượu cần vừa trổ tài đánh trống vừa nhảy và hét vang “Roa lữ Giàng ơi” (Sướng quá Giàng ơi, vui quá Giàng ơi). Tất cả quyện vào nhau, vai khoác vai cùng vui theo nhịp trống. Mặt trống rung lên bần bật không ngừng, không nghĩ, hòa cùng tiếng chiêng cộng thành âm hưởng dậy trời giữa đại ngàn Trường Sơn.

Khi đêm đã khuya, trăng càng sáng, trống đã thủng thì từng đôi từng đôi lặng lễ nắm tay nhau đi. Chốc lát lễ hội vắng thưa người để nhường chỗ cho những âm vị ngọt ngào của tình yêu. Từng đôi từng, đôi dập dìu nắm tay nhau đi xuống suối, đi vào rừng, tìm đến những hốc đá, gốc cây để tìm ở nhau những hương vị mới mẻ…bởi trong đêm nay họ không ràng buộc không biên giới. Đàn bà, đàn ông tự nguyện tìm đến nhau để quên đi những nhọc nhằn của cuộc sống đời thường.

lễ hội đập trống được coi là lễ hội độc đáo nhất của người Ma Coong

Khi tiếng gà rừng gáy sáng đến lần thứ tư, họ mới buông nhau, hẹn mùa đập trống năm sau, rồi về với nhà mình. Tan hội, họ về cùng gia đình, vợ chồng tìm lại nhau, người yêu tìm đến người mình yêu, không ghen tuông, không hờn giận, rồi lại lên rẫy chuẩn bị cho một vụ mùa mới và nghĩ về hội đập trống năm sau.

Xuân Nha