Lắt léo chữ nghĩa: 18.000 hay chỉ là 1?

Sau đây là lời giới thiệu của Nguyễn Nam, người “phát triển” quyển sách: “Sự cần thiết 18000 từ điển y tế ở [sic] bằng tiếng Việt là một nguồn lực lớn bất cứ nơi nào bạn đi; nó là một công cụ dễ dàng mà chỉ có những từ bạn muốn và nhu cầu! Toàn bộ từ điển là một danh sách chữ cái của từ y tế với các định nghĩa. Sách điện tử này là dễ hiểu dẫn đến thuật ngữ y tế cho bất cứ ai dù sao bất cứ lúc nào. Nội dung của sách điện tử này chỉ được sử dụng cho mục đích thông tin. Nó luôn luôn là một ý tưởng tốt để tham khảo ý kiến một bác sĩ chuyên nghiệp với vấn đề sức khỏe”.

Những câu văn trên cho thấy một thứ tiếng Việt không trơn tru và rất “lạ”, như Tây nói tiếng ta. Đặc biệt “khủng” là cái tên của cuốn sách: Sự cần thiết 18000 từ điển y tế bằng tiếng Việt. Ngay hai tiếng “y tế” cũng đã là không thích hợp rồi. Từ điển tiếng Việt của Trung tâm từ điển học do Hoàng Phê chủ biên giảng y tế là “ngành y học ứng dụng, chuyên việc phòng, chữa bệnh và bảo vệ sức khỏe”, với những thí dụ: - trạm y tế xã - nhân viên y tế - thiết bị y tế. Còn ở đây thì phải là y học hoặc y khoa, mà cũng quyển từ điển trên giảng là “khoa học nghiên cứu về bệnh lý, cách phòng và chữa bệnh”, với những thí dụ: - sách y học - y học cổ truyền - nghiên cứu y học…

Cái tên của quyển sách (Sự cần thiết 18000 từ điển y tế bằng tiếng Việt) có lẽ là hậu quả “vui tai đẹp mắt” của kiểu dịch tự động, dịch máy, mà Nguyễn Nam đã giữ nguyên để sử dụng một cách vô trách nhiệm chứ chẳng có ai lại đi dịch như thế. Cái câu bị dịch chính là phụ đề tiếng Anh nằm ngay bên dưới nhan đề bằng tiếng Việt: Essential 18000 Medical Words Dictionary in Vietnamese. Cấu trúc cú pháp của phụ đề này rất rõ ràng: trong ngữ danh từ essential 18000 medical words dictionary thì dictionary là trung tâm còn essential 18000 medical words là định ngữ; trong essential 18000 medical words thì words là trung tâm còn essential 18000 medical là định ngữ. Vậy số từ 18000 chỉ trực tiếp liên quan đến words chứ đâu phải dictionary mà dịch thành “18000 từ điển”, một cách dịch “khổng lồ” nên làm khổ lòng người yêu thích tiếng Anh. Còn essential là tính từ bổ nghĩa cho danh từ words chứ có phải là danh từ đâu mà dịch là “sự cần thiết”. Vậy essential 18000 medical words là 18000 từ y học cần thiết và Essential 18000 Medical Words Dictionary in Vietnamese là Từ điển 18000 từ y học cần thiết bằng tiếng Việt.

An Chi