Lao động văn hóa 'chui'

Đáng nói hơn nữa, kịch bản của bộ phim quay chui này chưa hề được phê chuẩn bởi Cục Điện ảnh. Ở lần gửi kịch bản đầu tiên xin cấp phép, Cục Điện ảnh đã có công văn phúc đáp số 327/ĐA-NT yêu cầu chỉnh sửa một số chi tiết để giảm tính bạo lực, nâng cao việc cảnh tỉnh cộng đồng thay vì chỉ xoáy sâu vào khai thác các yếu tố tội ác một cách đơn thuần.

Chuyện Công ty Cổ phần điện ảnh Daylight bị lập biên bản vi phạm chỉ là điển hình mới nhất của hiện trạng những "đoàn làm phim chui" đang hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam mà thôi. Cách đây vài tháng, cũng một đoàn phim có yếu tố nước ngoài về tổ chức ghi hình một chương trình ca nhạc với thành phần là nhiều ca sỹ hải ngoại đã bị xử lý kịp thời ở một huyện vùng ven TP Hồ Chí Minh.

Khổ nhất trong vụ việc ấy chính là các ca sỹ trẻ mới vào nghề. Họ hăm hở tin theo lời nhà sản xuất, tự đặt vé máy bay về Việt Nam với hy vọng làm xong việc sẽ được thanh toán cả chi phí lẫn thù lao. Nhưng sau khi bị xử lý vi phạm, nhà sản xuất đã cao chạy xa bay và hoàn toàn "ngoài vùng phủ sóng".

Ở thời công nghệ cao này, chuyện ai đó ra đường với chiếc camera trong tay không còn là việc hiếm hoi nữa. Chính vì thế, rất nhiều nhà sản xuất chụp giựt đã trốn tránh luật pháp bằng cách "đánh nhanh thắng nhanh" ở các điểm ghi hình và nếu trót lọt, họ có được sản phẩm mà không phải chịu trách nhiệm về giấy phép, kiểm duyệt cũng như trách nhiệm lớn nhất là đóng thuế thu nhập cho những người nước ngoài vào lao động ngắn hạn tại Việt Nam.

Thậm chí, theo như lời thuật lại của một người có mặt ở vụ lập biên bản Công ty cổ phần điện ảnh Daylight, chính một nhân vật người nước ngoài thuộc diện lọc lõi môi trường Việt Nam còn mạnh miệng tuyên bố đại ý "cứ làm đi. Police (công an) tới thì xùy tiền ra là xong".

Nhưng Phòng An ninh Chính trị nội bộ Công an tỉnh Đồng Nai phối hợp cùng Cục An ninh Chính trị nội bộ - Bộ Công an - đã không cho họ một cơ hội được viển vông như thế. Đoàn phim đã phải dừng quay, bị lập biên bản và làm cam kết phải gửi nội dung kịch bản chỉnh sửa xin phép Cục Điện ảnh, đồng thời đăng ký lại visa cho các nhân tố người nước ngoài theo diện visa lao động và chịu trách nhiệm về thuế thu nhập theo đúng luật pháp Việt Nam quy định.

Theo xu hướng chung hiện nay, việc một dự án văn hóa, nghệ thuật mời sự tham gia của nhân tố nước ngoài đã không còn hiếm hoi nữa. Có những lĩnh vực, đúng là người nước ngoài là chuyên gia thực thụ và việc mời họ sẽ giúp mang lại chất lượng đảm bảo hơn cho sản phẩm văn hóa.

Các cơ quan quản lý văn hóa cũng khuyến khích việc mời chuyên gia nước ngoài, đặc biệt ở những lĩnh vực người Việt chưa am tường, bằng cách cấp phép nhanh hơn, gọn hơn. Song, cơ bản nhất là nghĩa vụ thuế thu nhập và nhiều khi chỉ vì ăn gian thuế mà nhà sản xuất đã đưa người từ nước ngoài về lao động chui dưới tấm visa du lịch.

Còn nhớ, cách đây vài năm, có một số ca sỹ đình đám của Việt Nam đã bị chính phủ Mỹ ngưng cấp visa trong thời hạn vài năm chỉ vì họ sang Mỹ biểu diễn chui dưới tấm visa du lịch. Việt Nam là một nước nhỏ hơn nước Mỹ rất nhiều về tiềm lực nhưng không vì thế mà pháp luật Việt Nam không được tôn trọng như luật pháp Mỹ.

Nhập gia tùy tục, bước chân vào lãnh thổ Việt Nam có nghĩa là phải tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật của Việt Nam. Nhưng đáng buồn thay, chính người Việt lại đang tiếp tay cho sự khinh nhờn pháp luật bằng việc tổ chức những dự án sản xuất văn hóa "chui" như sự việc điển hình kể trên.

Và một khi việc nhà sản xuất các nội dung văn hóa, với thông điệp đưa ra lúc nào cũng cao đạo, cũng nhấn mạnh về cái gọi là "văn minh và tử tế" nhưng lại thực hiện bằng cách chui lủi trốn thuế thì sản phẩm văn hóa của họ, hành vi văn hóa mà họ rao giảng có còn đáng tin cậy nữa hay không?

Văn Đoàn