Tên lửa, vaccine và... Trung Quốc khiến Philippines và Ấn Độ xích lại gần nhau

Philippines và Ấn Độ có chung mối quan ngại về sự gây hấn của Trung Quốc trong vấn đề lãnh thổ và hai nước đang xích lại gần nhau thông qua các thương vụ tên lửa BrahMos và vaccine ngừa Covid-19.

Ngày 2/3, Manila ký thỏa thuận với New Delhi về việc mua tên lửa BrahMos PJ-10 do Ấn Độ sản xuất. Philippines có kế hoạch sử dụng tên lửa hành trình nhanh nhất thế giới này để bảo vệ các khu vực ven biển trước mối đe dọa từ Trung Quốc.

Philippines đã ký thỏa thuận mua tên lửa BrahMos do Ấn Độ sản xuất để bảo vệ các khu vực ven biển. Ảnh: AFP

Trong những tuần gần đây, Shambhu Kumaran, Đại sứ Ấn Độ tại Philippines nói rằng các cuộc thảo luận đang diễn ra để Manila có 8 triệu liều vaccine Covaxin do công ty Bharat Biotech của Ấn Độ phát triển, trong khi người đứng đầu Lực lượng Đặc trách chống Covid-19 của Chính phủ Philippines, ông Czar Carlito Galvez Jr tuyên bố nước này đã đảm bảo được 30 triệu liều Covovax sau khi ông có chuyến thăm tới Ấn Độ để hoàn tất hợp đồng cung cấp.

Theo ông Galvez, vaccine Covovax – do công ty Novovax của Mỹ phát triển và được Viện Huyết thanh Ấn Độ (SII) sản xuất – sẽ tới Philippines trong quý 3 hoặc quý 4 năm nay. Thương vụ này sẽ thúc đẩy chương trình chủng ngừa đang diễn ra chậm chạp ở Philippines. Mục tiêu của chương trình là chủng ngừa cho ít nhất 70 triệu người Philippines trong 12 tháng. Dù Bộ trưởng Y tế Francisco Duque III ngày 22/3 nói rằng nước này phải tiêm chủng cho 450.000 người/ngày để đáp ứng mục tiêu đó, thì tới nay mới chỉ có 215.997 người Philippines – tất cả đều là nhân viên y tế - được tiêm chủng.

Theo GMA News, tính đến 15/3, Philippines mới chỉ có 1,13 triệu liều vaccine do Trung Quốc tài trợ và thông qua Cơ chế COVAX.

Kishore Hemlani, nhà sáng lập Faberco – đối tác của SII tại Philippines – đầu năm nay đã gọi thỏa thuận Covovax là “mốc quan trọng trong mối quan hệ giữa Ấn Độ và Philippines”.

Trung Quốc và Covid-19 làm thay đổi quan hệ Philippines-Ấn Độ

Mặc dù duy trì quan hệ ngoại giao từ năm 1949, nhưng mối quan hệ giữa Philippines và Ấn Độ chưa bao giờ ở mức thân mật. Trung Quốc và đại dịch Covid-19 đang làm thay đổi điều đó.

Darshana Baruah, một nhà nghiên cứu tại Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế, nói rằng, Ấn Độ đã thực hiện chính sách “Hướng Đông” (Look East) từ năm 1991 – nỗ lực của New Delhi nhằm thúc đẩy quan hệ với các nước ASEAN – và đã làm mới lại kế hoạch này vào năm 2014 dưới thời chính quyền Thủ tướng Narendra Modi.

“Trước đó, các mối hợp tác đều không được thúc đẩy mạnh mẽ”, bà Baruah nói.

Derek Grossman, một nhà phân tích quốc phòng cấp cao tại tổ chức RAND Corporation, nói rằng, Ấn Độ đang ngày càng quan ngại sự gây hấn của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Trong khi đó, Philippines cũng đang tìm cách đẩy lùi mối đe dọa từ Trung Quốc.

Một quan chức Philippines, người tham gia vào việc thỏa thuận với Ấn Độ đã tiết lộ việc mối quan hệ với New Delhi đã được đẩy mạnh dưới thời Tổng thống Duterte.

“Đặc biệt, năm 2017 được đánh dấu bởi các hoạt động trao đổi cấp cao chưa từng thấy, đỉnh điểm là chuyến thăm của Thủ tướng Narendra Modi tới Manila, sau đó là chuyến thăm Ấn Độ của Tổng thống Duterte năm 2018”, quan chức này cho biết.

Các cuộc trao đổi cấp cao giữa 2 nước được đánh dấu bởi chuyến thăm của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tới Manila năm 2017. Ảnh: AFP

Trong chuyến thăm của Thủ tướng Modi khi đó, “tất cả các khía cạnh của mối quan hệ song phương đã được thảo luận, tiếp sau đó là việc ký kết các bản ghi nhớ, trong đó có một bản ghi nhớ về hợp tác công nghiệp quốc phòng và logistic”.

Nhà phân tích Grossman nói với SCMP rằng “định hướng hợp tác giữa Ấn Độ-Philippines hiện nay là mối lo ngại ngày càng gia tăng về sự gây hấn của Trung Quốc và tầm quan trọng của việc duy trì trật tự quốc tế, các quy tắc ứng xử quốc tế dựa trên luật lệ”.

Một quan chức cấp cao khác của Philippines nói rằng Ấn Độ và Philippines có nhiều điểm chung như nền chính trị dân chủ, từng là thuộc địa của phương Tây, sử dụng tiếng Anh, và cùng có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc.

“Ấn Độ có chiến lược Hướng Đông để củng cố quan hệ với các nước Đông Á và Đông Nam Á, nước này ủng hộ tự do hàng hải quốc tế ở Biển Đông và cũng vài lần điều tàu tới khu vực này”, quan chức này cho biết.

Ấn Độ ủng hộ Philippines ở Biển Đông

Nhà nghiên cứu Baruah của Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế cũng nhấn mạnh việc Ấn Độ ủng hộ Manila trong các tranh chấp với Trung Quốc ở Biển Đông.

Theo bà, “phần lớn mối quan hệ giữa Philippines và Ấn Độ hiện nay đều tập trung vào việc xây dựng năng lực và các nỗ lực huấn luyện, đặt trọng tâm vào an ninh hàng hải”.

Khi được hỏi Ấn Độ đã đề xuất với Philippines những gì, quan chức giấu tên của Philippines nói: “Đó là sự ủng hộ ngoại giao - Ấn Độ có mạng lưới rộng trong số các thành viên Phong trào không liên kết và Khối thịnh vượng chung, nước này cũng là một phần trong nhóm Bộ Tứ với Mỹ, Nhật Bản và Australia – những nước có chung quan ngại về hành vi gây hấn của Trung Quốc”.

Quan chức này cũng chỉ ra rằng, mối quan hệ gần gũi hơn có thể giúp Philippines tiếp cận với ngành công nghiệp dược phẩm phát triển của Ấn Độ, nơi sản xuất các loại thuốc generic [thuốc tương tự thuốc gốc nhưng đã hết thời hạn bảo hộ phát minh-ND] với số lượng lớn. Đại sứ Kumaran hôm 11/3 cho biết, Ấn Độ là nguồn cung cấp dược phẩm lớn nhất của Philippines.

Quan hệ với Ấn Độ được đẩy mạnh dưới thời Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte. Ảnh: EPA

Về khía cạnh quân sự, nhà nghiên cứu Baruah cho rằng, thỏa thuận BrahMos sẽ thúc đẩy đáng kể đối tác quân sự.

Quân đội Philippines được cho là mua tên lửa BrahMos hồi năm ngoái, nhưng ngân sách phân bổ cho thương vụ này đã phải chuyển sang đối phó đại dịch Covid-19. New Delhi được cho là đã hỗ trợ tài chính cho Manila với một khoản vay mềm 100 triệu USD.

“Việc mua BrahMos là điều rất dễ hiểu vì loại tên lửa này tương đối rẻ và là công cụ hiệu quả để Philippines đối phó sự gây hấn của Trung Quốc. Manila nhiều khả năng sẽ cân nhắc các hình thức bổ sung về tác chiến bất đối xứng để gây rối cho các kế hoạch của Trung Quốc trong khu vực”, nhà phân tích quốc phòng Grossman nói.

Dù quan chức cấp cao của Philippines thừa nhận rằng, tên lửa sẽ “không thay đổi đáng kể cán cân sức mạnh quân sự, nhưng đó là biểu tượng mạnh mẽ trong nỗ lực của Philippines nhằm thúc đẩy khả năng răn đe của mình cũng như cải thiện khả năng phòng vệ trước các mối đe dọa tiềm tàng từ bên ngoài”.

Nhà phân tích của RAND Corporation, ông Grossman không cho rằng các mối quan hệ này sẽ tiến xa.

“Tôi vẫn khá hoài nghi về việc 2 nước sẽ thúc đẩy các mối quan hệ đi vào chiều sâu. Với Ấn Độ, Philippines dường như ít có khả năng quân sự cũng như chiến lược chống lại Trung Quốc. Các nền tảng hải quân và không quân của Lực lượng vũ trang Philippines đang rất cần hiện đại hóa nhưng thẳng thắn mà nói, Ấn Độ không thể một mình đáp ứng tất cả. Bên cạnh đó, phần lớn hệ thống vũ khí mà Philippines đang sử dụng lại do Mỹ sản xuất”, theo ông Grossman.

Tuy nhiên, theo nhà nghiên cứu Baruah, “quan hệ đối tác Ấn Độ-Philippines có tiềm năng lớn và có thể trở thành một trụ cột quan trọng đối với lợi ích và sự hợp tác ngày càng gia tăng của Ấn Độ ở Đông Nam Á”./.

Hoàng Phạm/VOV.VN (biên dịch) Theo SCMP