Lan tỏa hiệu quả hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật trong học sinh

Phong trào nghiên cứu khoa học kỹ thuật của học sinh trung học ở Nghệ An đã có sức lan tỏa mạnh mẽ. (Ảnh: Nguyễn Duy).

Được biết đến như một “điểm sáng” về hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật, hàng năm, học sinh trường THPT Chuyên Phan Bội Châu (Nghệ An) luôn đạt nhiều giải cao trong các cuộc thi cấp tỉnh và cấp quốc gia. Đặc biệt, năm học 2017 – 2018, dự án “Hệ thống cứng cất nước mặn thành nước ngọt với kỹ thuật chân không bằng bơm thủy lực bởi năng lượng sóng biển” của học sinh Trường THPT chuyên Phan Bội Châu còn được chọn tham dự Cuộc thi khoa học kỹ thuật ở Hoa Kỳ.

Cùng với Trường THPT chuyên Phan Bội Châu, phong trào nghiên cứu khoa học kỹ thuật đã lan rộng trong toàn tỉnh với nhiều kết quả tích cực. Nổi bật là kết quả nghiên cứu khoa học kỹ thuật của học sinh TP Vinh, huyện Đô Lương, huyện Yên Thành... Mới đây nhất, 2 công trình của học sinh trường Chuyên Phan Bội Châu (Nghệ An) cũng đã giành giải Nhất và giải Ba tại Cuộc thi khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia năm học 2019 – 2020 dành cho học sinh trung học do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức.

Có được những kết quả nói trên là nhờ sự quan tâm thường xuyên của lãnh đạo ngành Giáo dục đối với các hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật tại các cơ sở giáo dục. Theo đó, hàng năm, Sở Giáo dục & Đào tạo (GD&ĐT) đều có văn bản hướng dẫn chi tiết các đơn vị trực thuộc, các phòng GD&ĐT về việc tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học cho học sinh trung học và chuẩn bị tham gia cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp tỉnh, cấp quốc gia. Trên cơ sở đó, các phòng GD&ĐT, cơ sở giáo dục trung học lập kế hoạch, tổ chức triển khai công tác nghiên cứu khoa học cho học sinh phù hợp điều kiện thực tế của đơn vị, đặc điểm của địa phương, đối tượng học sinh, chương trình, nội dung dạy học của đơn vị.

Trong đó, Cuộc thi Khoa học Kỹ thuật cấp tỉnh học sinh trung học đã trở thành hoạt động thường niên của ngành Giáo dục tỉnh Nghệ An. Đến nay qua 7 lần tổ chức, đã có 986 dự án tham gia cuộc thi, trong đó có gần 50 dự án được lựa chọn tham gia cuộc thi cấp Quốc gia. Kết quả, có 6 dự án đạt giải Nhất, 5 dự án đạt giải Nhì, 5 dự án đạt giải Ba và 10 dự án đạt giải Tư. Riêng năm học 2019-2020, Cuộc thi đã thu hút sự tham gia của 127 dự án của học sinh THCS, THPT đến từ 21 Phòng GD&ĐT cùng 64 trường THPT trong toàn tỉnh.

Theo đồng chí Thái Văn Thành, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh - Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Nghệ An, phong trào nghiên cứu khoa học kỹ thuật trong học sinh trung học phổ thông đã có sự lan tỏa mạnh mẽ. Hàng năm, số lượng và chất lượng các công trình nghiên cứu của học sinh đều tăng lên. Nhiều công trình, sản phẩm nghiên cứu đã thể hiện được ý tưởng khoa học mới, có kỹ năng nghiên cứu, đề xuất các giải pháp khá hoàn chỉnh, nhiều dự án mang tính thực tiễn, có tính khả thi cao, nhiều dự án đã tiếp cận các giải pháp công nghệ trong thời đại 4.0. Với sự quan tâm của các cơ sở giáo dục, phần lớn các dự án dự thi có nội dung và phương pháp nghiên cứu phù hợp; thực hiện tiến trình nghiên cứu, ghi chép nhật trình và trình bày báo cáo khoa học đáp ứng được yêu cầu đổi mới của một công trình khoa học. Đặc biệt, nhiều dự án có ý nghĩa đời sống thực tiễn, được nghiên cứu từ trăn trở, khám phá qua kinh nghiệm dân gian, qua mong muốn cải tiến công việc, cuộc sống hàng ngày của các em học sinh như guồng nước đa năng, máy hút rác, xử lý cam sau thu hoạch...

Ban Tổ chức Cuộc thi Khoa học Kỹ thuật cấp tỉnh học sinh trung học năm học 2019-2020 trao giải cho các học sinh có thành tích cao. (Ảnh: Nguyễn Duy).

Điển hình là tại Cuộc thi Khoa học Kỹ thuật cấp tỉnh học sinh trung học năm học 2019-2020, các công trình, sản phẩm tham gia đã tập trung vào một số lĩnh vực chủ yếu như: phầm mềm hệ thống, hệ thống nhúng, robot và máy thông minh, vật lý và thiên văn, năng lượng vật lý, kỹ thuật cơ khí, hóa học, hóa sinh, khoa học động vật, kỹ thuật môi trường, sinh học tế bào và phân tử, y sinh và khoa học sức khỏe, y học chuyển dịch, khoa học xã hội và hành vi... Điều này cho thấy, chất lượng giáo dục toàn diện của địa phương đã từng bước được nâng lên.

Bên cạnh đó, sự phát triển của các hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật còn tạo động lực, khuyến khích học sinh trung học nghiên cứu, sáng tạo khoa học, kỹ thuật, vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết những vấn đề thực tiễn, góp phần thúc đẩy việc đổi mới hình thức tổ chức và phương pháp dạy học; phát triển ở các em năng tư duy, năng lực tự học, tự nghiên, tự cứu sáng tạo. Em Nguyễn Thị Ánh, học sinh Trường THCS Đặng Thai Mai ở TP Vinh (Nghệ An) chia sẻ: “Các hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật ở nhiều cấp độ đã mang đến cho chúng em cơ hội ứng dụng những kiến thức đã học vào các vấn đề trong thực tiễn đời sống xã hội. Tuy chỉ là những sản phẩm nghiên cứu, những công trình bước đầu, song những kết quả thu được đã là nguồn động viên rất lớn, để chúng em thêm cố gắng, vừa học giỏi, rèn nghiêm, nghiên cứu khoa học tốt”.

Tuy còn những khó khăn nhất định như kinh phí phục vụ nghiên cứu hạn chế, việc ứng dụng các công trình nghiên cứu của học sinh chưa nhiều... song với mục tiêu “tạo sân chơi khoa học bổ ích cho học sinh”, thời gian tới, ngành Giáo dục tỉnh Nghệ An sẽ tiếp tục tham mưu với Tỉnh ủy, UBND tỉnh quan tâm nhiều hơn nữa đến hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật trong học sinh trung học; có cơ chế hỗ trợ phù hợp trên cơ sở điều kiện thực tiễn của địa phương. Khuyến khích các cơ sở giáo dục, cơ sở nghiên cứu, tổ chức, cá nhân hỗ trợ hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật của học sinh trung học. Tạo cơ hội để học sinh giới thiệu kết quả nghiên cứu khoa học kỹ thuật của mình. Kịp thời, biểu dương những cơ sở giáo dục, huyện, thành phố, thị xã... triển khai thực hiện tốt phong trào nghiên cứu khoa học kỹ thuật của học sinh; nhân rộng những cách làm sáng tạo trong hoạt động này.

Thực tế thời gian qua ở Nghệ An cho thấy, việc đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật của học sinh trung học đã trực tiếp góp phần thúc đẩy phong trào đổi mới phương pháp dạy - học, đổi mới cách kiểm tra đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực người học. Đồng thời, sự lan tỏa hiệu quả hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật trong học sinh trung học cũng đã tạo thành sân chơi lành mạnh, bổ ích cho các em học sinh; giúp phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh. Từ đó góp phần nâng cao chất lượng dạy học trong các cơ sở giáo dục, đóng góp vào kết quả công tác giáo dục phổ thông, nâng cao dân trí trên địa bàn toàn tỉnh./.

Nguyễn Thị Hoàn