Làn sóng M&A ngân hàng dự kiến bùng nổ năm 2026

Vietcombank là một “ông lớn” trong ngành ngân hàng đã lên kế hoạch bán vốn, dự kiến hoàn tất vào năm 2026

Thị trường chờ “sóng lớn”

Làn sóng M&A được kỳ vọng trong năm tới, khi có nhiều thương vụ bán vốn của ngân hàng trong nước cho nhà đầu tư nước ngoài dự kiến diễn ra trong năm 2026.

Thực tế, các ngân hàng luôn đối mặt với áp lực tăng vốn điều lệ để đáp ứng yêu cầu tăng trưởng tín dụng. Song hoạt động này cũng gặp không ít thách thức bởi dòng vốn đầu tư từ các cổ đông lớn vào ngân hàng ngày càng bị kiểm soát chặt chẽ nhằm ngăn ngừa tình trạng sở hữu chéo và thao túng hoạt động ngân hàng. Vì thế, việc huy động vốn nước ngoài được các chuyên gia nhận định là một bước đi cấp thiết để thực hiện các chiến lược tăng vốn dài hạn. Đối tác nước ngoài không chỉ giúp các ngân hàng bổ sung nguồn lực tài chính, mà còn tạo cơ hội tận dụng kinh nghiệm quản trị, nâng cao năng lực quản trị rủi ro theo các chuẩn mực quốc tế.

Các nhà đầu tư nước ngoài vẫn đang tiếp tục tìm kiếm cơ hội tại Việt Nam. Với hành lang pháp lý ngày càng hoàn thiện, giới phân tích tài chính nhận định, M&A sẽ tạo ra những bước tiến quan trọng cho sự phát triển bền vững của ngành ngân hàng Việt Nam. Những thương vụ bán vốn tỷ USD của ngân hàng Việt vẫn đang trên bàn đàm phán và có thể sôi động hơn vào năm 2026.

Thương vụ đáng chú ý nhất là việc thoái vốn của “ông lớn” Vietcombank. Kế hoạch này đã được lập từ năm 2024, nhưng bị hoãn lại do tình hình thị trường chưa thuận lợi. Dự kiến, Vietcombank sẽ hoàn tất kế hoạch bán vốn trong năm sau. Theo các chuyên gia, các thương vụ dự báo sẽ tạo nên những biến động lớn cho ngành tài chính trong nước và quốc tế. Việc bán vốn của Vietcombank không chỉ là cơ hội để nâng cao năng lực tài chính, mà còn giúp ngân hàng này tăng cường quy mô và cạnh tranh trong khu vực. Những thương vụ như thế này sẽ mở ra nhiều cơ hội mới cho các nhà đầu tư nước ngoài và giúp thu hút dòng vốn đầu tư mạnh mẽ vào ngành tài chính Việt Nam.

Ngoài Vietcombank, BIDV và một số ngân hàng khác cũng đang để ngỏ kế hoạch bán vốn cho nước ngoài.

Ông Jens Lottner, Tổng giám đốc Techcombank chia sẻ, ngân hàng này cũng đang cân nhắc bán 15% vốn cho nhà đầu tư chiến lược nước ngoài phù hợp. Đáng chú ý, khi room ngoại được nới lên, nhiều nhà băng đã và đang lên kế hoạch gọi thêm vốn ngoại trong năm nay hoặc năm tới nhằm tăng năng lực tài chính. Đây cũng là cơ hội cho các nhà đầu tư nước ngoài. Room sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài tại ngân hàng thương mại nhận chuyển giao bắt buộc như MB, HDBank, VPBank được nới lên 49% theo Nghị định số 69/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 01/2014/NĐ-CP về việc nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần của tổ chức tín dụng.

Giới phân tích tài chính cho rằng, động thái nới room ngoại được kỳ vọng sẽ tạo dư địa mới cho HDBank, MB và VPBank trong việc huy động vốn chiến lược, phục vụ mục tiêu tăng trưởng tài sản mạnh mẽ và duy trì tỷ lệ an toàn vốn trong bối cảnh nhu cầu vốn trung dài hạn ngày càng lớn. VIS Rating nhận định, việc nâng trần sở hữu nước ngoài được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các ngân hàng thu hút đầu tư chiến lược, hỗ trợ tăng trưởng tài sản mạnh mẽ. Đáng chú ý, trong bối cảnh nhiều ngân hàng đặt mục tiêu tăng trưởng tổng tài sản trên 25%/năm, nhu cầu bổ sung vốn là rất cấp thiết. Ước tính, nếu không tăng vốn cổ phần hoặc phát hành trái phiếu tăng vốn cấp 2, Tỷ lệ An toàn vốn (CAR) của ngân hàng HDB, MBB và VPB có thể giảm 150-300 điểm cơ bản vào cuối năm 2026.

Trong khi đó, Công ty TNHH Chứng khoán ACB (ACBS) nhận xét, nghị định mới tạo điều kiện để các ngân hàng có thể phát hành tăng vốn cho cổ đông nước ngoài trong trường hợp có nhu cầu tăng vốn để bơm thêm vốn cho các ngân hàng yếu kém, qua đó đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu.

Với HDBank, dù CAR khá cao (khoảng 14%), nhưng lại phụ thuộc vào trái phiếu cấp 2, nên nhu cầu tăng vốn cấp 1 để giảm chi phí vốn trong dài hạn là hiện hữu. VPBank cũng có CAR ở mức tương đương (xấp xỉ 14%) nhưng sử dụng nhiều trái phiếu vốn cấp 2 nên nhu cầu tăng vốn chưa cấp thiết. Trong số 3 ngân hàng, HDBank được các chuyên gia phân tích ACBS đánh giá là ngân hàng có khả năng nới room ngoại sớm nhất, bởi hiện nhà băng này chưa có cổ đông chiến lược nước ngoài trong khi nhu cầu tăng vốn cấp 1 đang gia tăng. Room ngoại theo điều lệ của HDBank chỉ còn 0,65%, trong khi room tối đa theo luật còn dư 13,15%.

Điều kiện hút vốn ngoại khi được nới room

Ngân hàng Quân đội (MB) đang có kế hoạch góp tối đa 5.000 tỷ đồng vào Ngân hàng MBV trong giai đoạn cơ cấu. Các ngân hàng khác nhiều khả năng cũng sẽ có các kế hoạch tương tự. Đây là một phần trong Đề án Tái cơ cấu các ngân hàng yếu kém. Việc tăng vốn giúp củng cố CAR trong bối cảnh các ngân hàng nhận chuyển giao ngân hàng yếu kém được cấp hạn mức tăng trưởng tín dụng rất cao, 20-30%/năm.

Số liệu cập nhật mới nhất cho thấy, nhà đầu tư ngoại nắm giữ hơn 1,4 tỷ cổ phiếu của MB, tương đương 23,24%. Hiện MB chưa có cổ đông chiến lược nước ngoài. Lãnh đạo MB từng cho biết, trong việc tìm kiếm đối tác chiến lược nước ngoài, MB đặt ra một số mục đích như có thể nhanh chóng tiếp cận các công nghệ, bí quyết phát triển kinh doanh và quản trị ngân hàng tiên tiến, đặc biệt là những lĩnh vực mà MB còn chưa mạnh. MB tận dụng kinh nghiệm, hiểu biết mạng lưới, cơ sở khách hàng của đối tác để phát triển các thị trường mới; ổn định cổ đông, đảm bảo đồng thuận và nhất quán trong phát triển kinh doanh, triển khai chiến lược. Để đáp ứng các mục tiêu trên, MB đã đặt ra các tiêu chí như ưu tiên đối tác có năng lực tài chính tốt, đồng thuận về mục tiêu và triển khai chiến lược phù hợp với văn hóa, có cam kết cao, tránh xung đột lợi ích, đảm bảo hợp tác chiến lược lâu dài.

Đáng chú ý, MB cho biết, có thể bán 100% tại ngân hàng nhận chuyển giao (đã được đổi tên từ Oceanbank thành MBV) cho nhà đầu tư nước ngoài. HĐQT MB đề nghị cổ đông giao cho HĐQT nghiên cứu, tìm kiếm nhà đầu tư tiềm năng, quyết định các nội dung cụ thể, triển khai chuyển đổi hình thức pháp lý của MBV và các phương án góp vốn, tăng vốn, xử lý phần vốn góp, cổ phần vào thời điểm theo phương án chuyển giao bắt buộc (được phê duyệt và sửa đổi/bổ sung), thực tế triển khai và quy định pháp luật từng thời kỳ. Sau khi nhận chuyển giao, hình thức pháp lý cũng đổi từ Công ty TNHH một thành viên do Nhà nước làm chủ sở hữu (nắm giữ 100% vốn điều lệ) sang Công ty TNHH một thành viên do MB làm chủ sở hữu. MB dự kiến góp vốn điều lệ vào MBV với mức không quá 5.000 tỷ đồng.

Ông Lưu Trung Thái, Chủ tịch HĐQT MB cho biết, room ngoại thường hướng đến hai mục tiêu chính, đó là thu hút nhà đầu tư chiến lược và tìm kiếm giá trị cổ phiếu cao hơn. Nhưng hiện tại với MB, quan trọng là giá trị nội tại và sức mạnh doanh nghiệp.

“Thời gian qua, ngân hàng được khá nhiều quỹ đầu tư quan tâm. MB đánh giá cao điều này và được các quỹ đầu tư đưa ra nhiều ý kiến, thông tin, gợi ý. Những nhà đầu tư này có yêu cầu tương đối cao về minh bạch thông tin, MB cũng có trách nhiệm lớn hơn trong hoạt động này. Hiện MB chưa có cổ đông chiến lược nước ngoài và trong việc tìm kiếm đối tác chiến lược ngoại, MB đặt ra mục tiêu nhanh chóng tiếp cận công nghệ, bí quyết quản trị tiên tiến, nhất là những lĩnh vực MB còn yếu”, Chủ tịch MB nói.

Với HDBank, ACBS cho rằng, trong trường hợp nhà băng này tìm kiếm cổ đông chiến lược với tỷ lệ sở hữu thông thường từ 15-20%, việc mở room lên 49% sẽ trở thành điều kiện thuận lợi để hút vốn ngoại, hỗ trợ giá cổ phiếu trong trung và dài hạn.

Song, không chỉ các ngân hàng nhận chuyển giao bắt buộc mới có cơ hội gọi vốn ngoại khi room được nới lên 49%, mà gần đây một số nhà băng “chia tay” cổ đông chiến lược nước ngoài hiện còn hở room ngoại lớn và nhiều nhà băng đang có kế hoạch tìm kiếm nhà đầu tư ngoại tiềm năng. Chủ tịch HĐQT VIB ông Đặng Khắc Vỹ cho biết, hiện room ngoại tại VIB trống 25% và ngân hàng đang tìm đối tác ngoại sau khi chia tay cổ đông chiến lược Commonwealth Bank of Australia (CBA) trong quý I/2025. Chủ tịch HĐQT SHB ông Đỗ Quang Hiển cũng chia sẻ, SHB đã làm việc với một số đối tác chiến lược nước ngoài.

TS. Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng nhận định, việc tham gia của nhà đầu tư nước ngoài trong những năm qua đã mang lại những thay đổi tích cực về tài chính, công nghệ, quản trị và điều hành tại các tổ chức tín dụng theo hướng tiệm cận hơn với thông lệ, chuẩn mực quốc tế. Do đó, ông Hùng cho rằng, tăng giới hạn tỷ lệ sở hữu nước ngoài là cần thiết cho các ngân hàng Việt trong việc gọi thêm vốn ngoại, nâng cao năng lực tài chính.

Việc chuyển giao bắt buộc tạo bước ngoặt M&A ngân hàng

Đầu năm 2025, dấu ấn đặc biệt nhất của thị trường M&A ngân hàng có lẽ là những thương vụ chuyển giao bắt buộc. Theo đó, Ngân hàng Xây dựng Việt Nam (CBBank), Ngân hàng Đại Dương (Ocean Bank) chính thức được chuyển giao cho Ngân hàng Vietcombank và Ngân hàng TMCP Quân đội (MB). VPBank nhận chuyển giao bắt buộc GPBank và HDBank nhận chuyển giao Donga Bank.

Đây là lần đầu tiên, hình thức M&A đặc biệt này diễn ra tại Việt Nam. Ngay sau khi nhận chuyển giao, các ngân hàng mẹ đã nhanh chóng triển khai loạt biện pháp cải tổ toàn diện. Bốn ngân hàng yếu kém cũng đã “thay tên đổi họ”, định vị lại thương hiệu theo hướng ngân hàng số thế hệ mới. Theo đó, DongABank được đổi tên thành Ngân hàng số Vikki (Vikki); CBBank đổi tên là Ngân hàng Thương mại TNHH Một thành viên Ngoại thương Công nghệ số (VCBNeo); Ocean Bank đổi tên thành Ngân hàng TNHH Một thành viên Việt Nam hiện đại (MBV); GPBank thành Ngân hàng Thương mại TNHH Một thành viên Kỷ nguyên thịnh vượng với viết tắt giữ nguyên là GPBank.

Sau gần 1 năm thực hiện phương án chuyển giao bắt buộc của 4 ngân hàng CBBank, Oceanbank, GPBank, DongABank, Thống đốc NHNN đánh giá, các ngân hàng được chuyển giao bắt buộc đã có nhiều chuyển biến tích cực. Cùng với các cơ chế, giải pháp hỗ trợ từ Nhà nước theo quy định của pháp luật và sự hỗ trợ tích cực của các ngân hàng nhận chuyển giao bắt buộc, sau gần 1 năm thực hiện chuyển giao, các ngân hàng chuyển giao bắt buộc đã đạt được những kết quả tốt. Hiện Ngân hàng Sài Gòn (SCB) là nhà băng duy nhất thuộc diện kiểm soát đặc biệt còn lại chưa có phương án xử lý.

Thùy Vinh