Làn sóng đình công ở Anh tăng cao do tiền lương thực tế giảm khi điều chỉnh theo lạm phát

Các thành viên Liên đoàn công nhân đường sắt, hàng hải và vận tải quốc gia (RMT) Anh đình công bên ngoài nhà ga quốc tế St Pancras ở trung tâm London, Anh. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Theo các số liệu chính thức được Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh (ONS) công bố, tiền lương thực tế tại Anh đang giảm khi người lao động đối mặt với tỷ lệ lạm phát cao nhất trong 40 năm qua, trong khi tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ.

Trong ba tháng tính đến tháng 9/2022, mức tăng trưởng trong tổng số tiền lương trung bình hàng tuần bao gồm cả tiền thưởng đã giảm 2,6% so với năm 2021 khi được điều chỉnh theo lạm phát. Lương thường xuyên, không bao gồm tiền thưởng, cũng đã giảm 2,7%.

ONS cho biết, mức giảm này nhỏ hơn một chút so với mức giảm kỷ lục 3% của tiền lương thường xuyên thực tế trong ba tháng tính đến tháng 6/2022, nhưng vẫn là một trong những mức giảm tăng trưởng lớn nhất kể từ khi dữ liệu bắt đầu được ghi nhận vào năm 2001.

Khi tính cả lạm phát, tổng lương cộng với tiền thưởng tăng 6%, trong khi tiền lương không bao gồm tiền thưởng tăng 5,7%. Đây là mức tăng lớn nhất trong tổng số tiền lương ngoài đại dịch và có thể làm dấy lên lo ngại về lạm phát tiền lương tại Ngân hàng trung ương Anh (BoE). Đầu tháng 11/2022, Thống đốc BoE Andrew Bailey cho biết, BoE sẽ tăng lãi suất nếu kỳ vọng lạm phát cao hơn làm tăng tiền lương.

Khoảng cách giữa tăng trưởng tiền lương của khu vực tư nhân và khu vực công đã đạt đến mức rộng nhất được ghi nhận ngoài đại dịch ở mức 4,4%. Tiền lương tăng 2,2% trong khu vực công, bao gồm các công việc như giảng dạy và điều dưỡng, so với 6,6% trong khu vực tư nhân. Tuy nhiên, ngay cả trong khu vực tư nhân, tiền lương đã giảm trên thực tế.

Bà Louise Murphy, nhà kinh tế học tại Resolution Foundation, cho biết: “Tăng trưởng tiền lương tiếp tục tăng mạnh trong khu vực tư nhân. Điều này đã dẫn đến một sự chênh lệch lớn giữa lương của khu vực tư nhân và khu vực công, vốn đã phải chịu sự dàn xếp rất chặt chẽ. Điều này không bền vững về lâu dài vì nó tạo ra những khó khăn lớn cho việc tuyển dụng và giữ chân nhân viên khu vực công”.

Bà Murphy cho biết thêm: “Với các dịch vụ công đã bị kéo dài và tỷ lệ tuyển dụng việc làm đã ở mức cao kỷ lục, Bộ trưởng Tài chính sẽ khó có thể đưa ra một giai đoạn hạn chế trả lương kéo dài hơn nữa cho khu vực công.”

Tỷ lệ lạm phát giá tiêu dùng đã đạt mức 10,1% trong tháng 9/2022 và dự kiến có thể tăng hơn nữa khi tính đến việc tăng hóa đơn năng lượng trong tháng 10/2022. Việc siết chặt chi tiêu trong các hộ gia đình đã dẫn đến những lời kêu gọi đình công về chi phí sinh hoạt. Các nhân viên y tá, công nhân đường sắt, nhân viên bưu điện Royal Mail, nhân viên hàng không, đường thủy, luật sự, phóng viên và giảng viên đại học đang kêu gọi tăng lương khi lạm phát đang ăn mòn tiền tiết kiệm của họ.

Khoảng 350.000 nhân viên y tế từ hơn 250 cơ sở y tế trên khắp xứ Anh, xứ Wales (Uên) và Bắc Ireland (Ai-len) đã bỏ phiếu cho hành động đình công công nghiệp để yêu cầu tăng lương và điều kiện lao động trong tháng 12/2022; các nhân viên bưu điện của hãng Royal Mail cũng lên kế hoạch đình công vào hai ngày mua sắm trực tuyến lớn nhất trong năm. Ngoài ra, hơn 70.000 giáo viên đại học thuộc 150 trường đại học cũng sẽ tổ chức đình công vào cuối tháng 11/2022.

Bộ trưởng Tài chính Anh Jeremy Hunt cho biết xung đột tại Ukraine (U-crai-na) đã thúc đẩy lạm phát, "một loại thuế" đang ngấm ngầm "ăn mòn" vào tiền lương và tiền tiết kiệm của người dân. Bộ trưởng nói: “Giải quyết lạm phát là ưu tiên tuyệt đối của tôi và điều đó hướng dẫn các quyết định khó khăn về thuế và chi tiêu mà chúng tôi sẽ đưa ra vào ngày 17/11. Khôi phục sự ổn định và giảm nợ là lựa chọn duy nhất của chúng tôi để giảm lạm phát và hạn chế tăng lãi suất”.

Tuyên bố mùa Thu của Bộ trưởng Tài chính Hunt dự kiến sẽ mang lại 33 tỷ bảng (39,2 tỷ USD) cắt giảm chi tiêu và 22 tỷ bảng tăng thuế để lấp khoản thâm hụt ngân sách 55 tỷ bảng trong tài chính công.

Tỷ lệ thất nghiệp tại Anh vẫn ở gần mức thấp lịch sử, ở mức 3,6% trong ba tháng tính đến tháng 9/2022, so với 3,8% trong quý II/2022. Các nhà kinh tế tham gia cuộc thăm dò ý kiến của Reuters đã dự đoán tỷ lệ thất nghiệp thậm chí sẽ giảm xuống 3,5%.

Tỷ lệ thất nghiệp giảm chủ yếu là do người lao động nghỉ việc tạm thời, chứ không phải do gia tăng tỷ lệ người có việc làm. Số người phải nghỉ việc vì mắc bệnh dài hạn tại Anh đang ở mức cao kỷ lục.

Mức độ việc làm vẫn thấp hơn 1,1 điểm phần trăm so với mức trước đại dịch, ở mức 75,5%. Tỷ lệ không hoạt động kinh tế (mô tả tỷ lệ người trong độ tuổi lao động không có việc làm cũng như không tìm kiếm việc làm), tăng 0,2 điểm phần trăm lên 21,6%.

Số vị trí tuyển dụng tiếp tục giảm từ mức cao kỷ lục gần 1,3 triệu vào đầu năm nay. Có khoảng 1,2 triệu vị trí tuyển dụng trong số liệu mới nhất từ tháng 8-10/2022. Ông Darren Morgan, Giám đốc thống kê kinh tế và lao động tại ONS, cho biết: “Tỷ lệ người không đi làm cũng như không tìm việc đã tăng trở lại. Kể từ khi đại dịch bùng phát, sự thay đổi này phần lớn là do những người lao động lớn tuổi rời bỏ thị trường lao động, nhưng trong quý gần đây nhất, đóng góp chính thực sự đến từ các nhóm trẻ hơn”.

Ông Morgan nói: “Thời gian vừa qua đã chứng kiến hơn nửa triệu người tham gia đình công với tổng số ngày đình công trong hai tháng cao nhất trong hơn một thập kỷ, phần lớn đến từ lĩnh vực giao thông và liên lạc. Với thu nhập thực tế tiếp tục giảm, không có gì ngạc nhiên khi các nhà tuyển dụng mà chúng tôi khảo sát cho chúng tôi biết, hầu hết nguyên nhân các cuộc đình công là về tiền lương”. Ông cho biết thêm các vị trí tuyển dụng tiếp tục giảm so với mức cao nhất gần đây, với nhiều nhà tuyển dụng cho biết, áp lực kinh tế là một yếu tố khiến họ quyết định ngừng tuyển dụng.

Bà Yael Selfin, nhà kinh tế trưởng tại hãng kiểm toán KPMG, cho biết, năng suất đã bị ảnh hưởng một lần nữa khi nền kinh tế Anh suy yếu. Bà Selfin cho biết: “Với các vết nứt hiện đang bắt đầu xuất hiện trong nền kinh tế rộng lớn hơn, mức giảm việc làm tương đối nhỏ so với GDP trong quý III, có nghĩa là sản lượng trên mỗi công nhân đã giảm trong quý thứ hai liên tiếp, lần đầu tiên kể từ dịch COVID dịu bớt. Môi trường suy thoái tác động đến thị trường lao động chỉ là vấn đề thời gian, khi các nhà tuyển dụng ngày càng phải cân nhắc giữa nhu cầu suy yếu và chi phí lao động tăng cao. Mặc dù tỷ lệ nhà cho thuê bị bỏ trống có thể sẽ là một trong những chỉ báo đầu tiên thay đổi, nhưng chúng tôi dự đoán tỷ lệ thất nghiệp cuối cùng sẽ đạt đỉnh khoảng 6% vào năm 2024”.

Bà Selfin cho biết, mức tăng lương danh nghĩa có thể đẩy BoE hướng tới một đợt tăng lãi suất khác vào tháng 12/2022 khi BoE cố gắng ngăn chặn vòng xoáy giá cả tiền lương, trong đó tiền lương tăng khiến giá cả tăng thêm và ngược lại. Tuy nhiên, sự gia tăng trong tăng trưởng lương danh nghĩa che đậy sự sụt giảm sức mua của các hộ gia đình, vì tăng trưởng lương thực tế đã bị lạm phát vượt qua trong tháng thứ mười liên tiếp.

Vân Hải (P/v TTXVN tại London)