Lần đầu trong lịch sử, APEC không có tuyên bố chung

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, các nhà lãnh đạo APEC không thể đồng ý về một tuyên bố chính thức bằng văn bản. Thủ tướng nước chủ nhà Papua New Guinea Peter O'Neill cho biết sẽ ra thông cáo tổng kết hội nghị trong những ngày tới.

Các nhà lãnh đạo 21 nền kinh tế thành viên Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) đã không nhất trí được tuyên bố chung sau khi kết thúc hội nghị kéo dài 2 ngày tại thủ đô Port Moresby của Papua New Guinea (PNG). Thủ tướng Canada Justin Trudeau nói với phóng viên rằng, thay vào đó, nước chủ nhà Papua New Guinea sẽ ra tuyên bố chủ tịch.

Các nhà lãnh đạo chụp ảnh chung tại APEC 2018. Ảnh: AFP

Nguyên nhân nằm ở đâu?

Theo các nguồn tin từ AP, AFP, hội nghị thượng đỉnh bị chi phối bởi một cuộc chiến tranh thương mại khổng lồ giữa Mỹ và Trung Quốc khi họ tranh giành ảnh hưởng khu vực. Và nguyên nhân chính là do những khác biệt rõ rệt giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới này về các quy tắc thương mại toàn cầu.

Thủ tướng Canada cũng thừa nhận, nguyên nhân là do sự khác biệt lớn xoay quanh vấn đề thương mại giữa các nước, trong đó chủ yếu là Mỹ - Trung. Ngoại trưởng nước chủ nhà Papua New Guinea, ông Rimbink Pato cũng nói với Reuters rằng, những tầm nhìn xung đột về khu vực đã khiến các nhà lãnh đạo APEC không thể đạt được thông cáo báo chí chung của diễn đàn trong bối cảnh Mỹ-Trung tiết lộ các tham vọng cạnh tranh cho khu vực.

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, các nhà lãnh đạo APEC không thể đồng ý về một tuyên bố chính thức bằng văn bản. Thủ tướng nước chủ nhà Papua New Guinea Peter O'Neill cho biết sẽ ra thông cáo tổng kết hội nghị trong vài ngày tới. “Bạn biết hai gã khổng lồ lớn ở trong phòng đàm phán. Tôi có thể nói gì?”, Thủ tướng Peter O'Neill, thừa nhận thất bại. Phát biểu bế mạc APEC, ông O'Neill cũng cho biết, APEC đã nỗ lực để đảm bảo thương mại “tự do và cởi mở” vào năm 2020 và phủ nhận tin cho rằng, đó là một sự sỉ nhục đối với đất nước nghèo đói của mình, quốc gia lần đầu tiên tổ chức hội nghị mang tầm cỡ quốc tế như thế này.

Trong khi đó, phía Trung Quốc cũng thừa nhận: “Các nhà lãnh đạo đã nhất trí rằng thay vì một tuyên bố truyền thống của các nhà lãnh đạo, họ sẽ trao cho Papua New Guinea đưa ra tuyên bố thay mặt cho tất cả các thành viên để có được sự đồng thuận”.

Nơi Mỹ - Trung tranh giành ảnh hưởng

Không gây chú ý với một tuyên bố chung được chờ đợi, Hội nghị APEC năm nay thu hút với những lần công kích và đáp trả gay gắt giữa Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence – nhân vật đại diện tham dự thay Tổng thống Donald Trump - và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Tất cả cho thấy những chia rẽ sâu sắc giữa hai nước Mỹ - Trung. Trong khi ông Tập Cận Bình chỉ trích chủ nghĩa bảo hộ của Mỹ, ông Pence tuyên bố Washington sẽ không từ bỏ việc áp thuế khi Bắc Kinh vẫn đang thực hiện “chuyển giao công nghệ mang tính ép buộc” và “đánh cắp tài sản trí tuệ”. “Chủ nghĩa bảo hộ và chủ nghĩa đơn phương đang phủ bóng lên tăng trưởng toàn cầu”, ông Tập Cận Bình nói và nhấn mạnh: “Lịch sử chứng minh rằng khi xảy ra đối đầu, dù thông qua hình thức chiến tranh lạnh, chiến tranh nóng hay chiến tranh thương mại, không bên nào chiến thắng”. Trong khi đó, Phó Tổng thống Pence lên án chính sách ngoại giao tiền bạc “mập mờ” của Trung Quốc.

Cuộc khẩu chiến không chỉ dừng ở vấn đề thương mại. Ông Pence hối thúc các quốc gia Thái Bình Dương chào đón Mỹ vì nước này không chào mời một “vành đai hẹp hay một con đường một chiều”, một tuyên bố mỉa mai sáng kiến “Vành đai và Con đường” của Bắc Kinh. Đáp trả, nhà lãnh đạo Trung Quốc bảo vệ sáng kiến “Vành đai và Con đường” của mình, nhấn mạnh rằng đó không phải là “một cái bẫy” giữa lúc có những chỉ trích từ các nước trong đó có Mỹ. “Vành đai và Con đường” không nhằm phục vụ cho bất cứ chương trình nghị sự địa chính trị tiềm ẩn nào, sáng kiến này không nhằm vào bất cứ ai và không loại trừ bất cứ ai, cũng như không phải là một cái bẫy như mọi người đồn đại”. Nhưng ông Tập đã cố gắng giảm nhiệt căng thẳng khi khẳng định “không có vấn đề nào là không thể giải quyết qua đàm phán thương lượng” với điều kiện các nước hiểu nhau.

Những động thái phủ bóng hội nghị này diễn ra giữa lúc có nhiều thông tin cho rằng, Bắc Kinh và Washington đang đàm phán một “thỏa thuận đình chiến” trước khi lãnh đạo hai nước ngồi vào bàn hội nghị và trước thềm diễn ra cuộc gặp có khả năng giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G20 ở Argentine vào cuối tháng này.

KHẢ ANH