Làm mới quan hệ đối tác chiến lược đặc quyền Nga-Ấn Độ

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Tổng thống Nga Vladimir Putin. (Nguồn: CNN)

Ngày 21/5, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có cuộc gặp cấp cao không chính thức đầu tiên ở thành phố Sochi của Nga.

Cuộc gặp này là cơ hội để hai nhà lãnh đạo tăng cường tình hữu nghị và trao đổi quan điểm về các vấn đề quốc tế cũng như khu vực, theo đúng truyền thống trao đổi chính trị cấp cao giữa Ấn Độ và Nga.

Thủ tướng Modi và Tổng thống Putin đã gặp nhau nhiều lần trong 4 năm qua song đây mới là lần gặp nhau không chính thức đầu tiên. Ý tưởng đằng sau cuộc gặp là muốn vượt qua những nghi thức chặt chẽ để hai nhà lãnh đạo có thể trao đổi thẳng thắn và thoải mái về những vấn đề đòi hỏi phải có sự xử lý khéo léo.

Nga và Ấn Độ được coi là đồng minh lâu năm, có quan hệ đối tác lâu đời trong các lĩnh vực an ninh, năng lượng nguyên tử...

Hai bên duy trì quan hệ hợp tác quân sự bền chặt, trong đó Moskva là nguồn cung cấp vũ khí có chất lượng cho New Delhi.

Cuộc gặp cũng thu hút được rất nhiều sự chú ý trong bối cảnh mối quan hệ giữa hai nước vốn coi nhau là người bạn tin cậy và đã được thử thách qua nhiều thăng trầm, thời gian gần đây chịu những tác động không nhỏ khi cục diện địa-chính trị quốc tế và khu vực đang biến đổi nhanh chóng.

Quan hệ truyền thống Nga-Ấn Độ vài năm nay không phải mọi việc đều suôn sẻ, hai bên vẫn còn có những "căng thẳng ngầm" về một loạt vấn đề, trong đó có việc New Delhi được cho là chuyển hướng sang Washington và Moskva "chìa tay" với Islamabad.

Chuyên gia chính trị quốc tế Harsh Pant ghi nhận: "Ấn Độ có mối quan hệ đồng minh lâu đời với Nga, nhưng mối quan hệ truyền thống này hiện đứng trước áp lực phải thay đổi, do các thực tế địa-chính trị đang biến đổi nhanh chóng."

Mặc dù về mặt chính thức, New Delhi và Moskva vẫn tuyên bố hợp tác chặt chẽ, nhưng những khác biệt giữa hai bên “đang liên tục xuất hiện với một nhịp độ đáng ngại" và cả hai dường như cùng đang đánh giá lại những ưu tiên của mình ở khu vực.

Thời điểm chuyến thăm cũng rất có ý nghĩa khi nó diễn ra vài ngày sau khi Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran và áp đặt các lệnh trừng phạt mới nhằm vào Nga, qua đó ảnh hưởng tới hợp tác quốc phòng Ấn Độ-Nga.

Hệ thống tên lửa đất đối không tầm xa S-400 của Nga. (Nguồn: TASS)

Ấn Độ là khách hàng mua vũ khí và trang thiết bị quân sự của Nga, bao gồm cả hệ thống tên lửa đất đối không tầm xa S-400. Tuy nhiên, việc hàng loạt công ty chuyên trách xuất khẩu vũ khí của Nhà nước Nga bị Mỹ đưa vào "danh sách đen" khiến những vụ mua bán này đã trở nên rắc rối hơn.

Bên cạnh đó, tình hình giá dầu thế giới tăng cũng ảnh hưởng rất mạnh tới Ấn Độ khi nước này đã trở thành nước tiêu thụ năng lượng lớn thứ 3 thế giới sau Mỹ và Trung Quốc. Ngoài ra, những diễn biến mới ở Trung Đông, bán đảo Triều Tiên cũng như những xu hướng liên kết, hợp tác mới giữa các nước cũng nằm trong mối quan tâm của Nga và Ấn Độ.

Với Ấn Độ, việc cân bằng chiến lược với các nước lớn giữ vị trí trọng tâm trong chính sách đối ngoại tự chủ và độc lập của mình, bởi vậy, New Delhi sẽ cố gắng duy trì đối tác chiến lược với Nga trong khi thúc đẩy quan hệ với Mỹ.

Về phía Nga, khi quan hệ với Mỹ và phương Tây tiếp tục xấu đi, Moskva ngày càng đẩy mạnh chính sách hướng Đông mà Ấn Độ luôn là một ưu tiên.

Trong bối cảnh đó, chuyến thăm lần này của Thủ tướng Ấn Độ tới Nga được cho là hướng tới nhiều mục tiêu. Trước thềm chuyến thăm, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi bày tỏ hy vọng rằng cuộc hội đàm giữa ông với Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ tăng cường hơn nữa mối quan hệ đối tác chiến lược "đặc biệt và đặc quyền" giữa Ấn Độ và Nga.

Trong thời gian gặp nhau khoảng 5 giờ đồng hồ, nhiều vấn đề đã được hai nhà lãnh đạo thảo luận, qua đó hai bên ghi nhận vai trò của nhau với tư cách là các cường quốc lớn có trách nhiệm trong duy trì hòa bình và ổn định toàn cầu. Việc hai nước "bắt tay nhau" trong các vấn đề quốc tế có thể giúp nâng tầm ảnh hưởng của cả Nga và Ấn Độ.

Ngoài ra, hai nhà lãnh đạo còn có các cuộc thảo luận sâu về các vấn đề quốc tế chủ chốt, nhất trí về tầm quan trọng của việc xây dựng một trật tự thế giới đa cực.

Thủ tướng Modi và Tổng thống Putin quyết định tăng cường tham vấn và phối hợp với nhau, bao gồm cả khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Hai bên thống nhất tiếp tục hợp tác với nhau thông qua các tổ chức đa phương như Liên hợp quốc, Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), BRICS (gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi) và Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi (G-20).

Hai bên đã trao đổi quan điểm chi tiết về những kế hoạch và ưu tiên trong phát triển quốc gia, cho thấy sự hài lòng trước mức độ tin cậy sâu sắc, tôn trọng lẫn nhau cũng như sự thiện chí là đặc điểm nổi bật trong quan hệ hai nước.

Hai nhà lãnh đạo còn nhất trí triển khai một cuộc đối thoại kinh tế chiến lược giữa tổ chức NITI Aayog của Ấn Độ và Bộ Phát triển kinh tế của Nga để xác định sự đồng vận lớn hơn nữa trong thương mại và đầu tư, thảo luận về hành lang giao thông "Bắc-Nam" nối Ấn Độ Dương và Vịnh Persian qua vùng biển Caspi của Nga, và nối Ấn Độ Dương với vùng Bắc Âu qua Saint Petersburg.

Bộ Ngoại giao Ấn Độ đánh giá cuộc gặp giữa ông Modi và ông Putin đã thành công và có thể nói diễn ra đúng lúc để hai bên xóa bỏ nghi ngờ về mối quan hệ đối tác chiến lược đặc quyền và đặc lợi, qua đó khôi phục vai trò trung tâm của mối quan hệ Ấn-Nga vốn được củng cố bởi lòng tin và tình hữu nghị trong một trật tự thế giới đang thay đổi nhanh chóng.

Sau cuộc gặp này sẽ là cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo bên lề hội nghị cấp cao BRICS ở Nam Phi vào tháng 7 và dọn đường cho cuộc gặp cấp cao Ấn Độ-Nga vào tháng 10 tới.

Chuyến thăm của Thủ tướng Modi cũng là điểm mới trong chính sách ngoại giao của Ấn Độ. Trước đó, cuộc gặp không chính thức giữa ông Modi và Chủ tịch Tập Cận Bình ở Vũ Hán cũng được coi là thành công khi dọn đường cho việc cải thiện quan hệ dù không bàn về các vấn đề có nội dung cụ thể.

Những thách thức toàn cầu ngày càng gia tăng đã buộc Ấn Độ phải phối hợp các chính sách của mình với Nga và Trung Quốc một cách chặt chẽ hơn nữa, nhất là khi chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang làm đảo lộn các nguyên tắc quản lý toàn cầu.

Cuộc gặp lần này được coi là cơ hội để Ấn Độ và Nga làm mới hợp tác chiến lược khi mà mối quan hệ giữa hai bên vốn dựa phần lớn vào quốc phòng trong khi quan hệ kinh tế vẫn còn ì ạch. Ấn Độ hiện đứng thứ 17 trong số các đối tác thương mại của Nga với kim ngạch thương mại năm ngoái đạt 4 nghìn tỷ USD.

Như hai nhà lãnh đạo đã thừa nhận trong cuộc gặp, giờ là lúc hai bên cần ngồi lại với nhau, thảo luận thẳng thắn về tình trạng mối quan hệ hiện nay giữa hai nước, nhất là trong bối cảnh cả Ấn Độ và Nga đang phải đối mặt với những thách thức mới và môi trường địa chiến lược toàn cầu đang có những thay đổi sâu sắc.

Việc Ấn Độ và Nga tăng cường trao đổi, hợp tác để làm mới mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện đặc quyền, đặc lợi là tín hiệu đáng mừng, giúp củng cố vị thế của cả hai cũng như góp phần cho hòa bình, ổn định và phát triển không chỉ cho hai nước mà còn cho cả thế giới./.

Hữu Bình (TTXVN/Vietnam+)