Làm gì để tránh rủi ro khi vay tín dụng tiêu dùng?

Hiện nay, hoạt động tín dụng tiêu dùng (TDTD) thường được thực hiện dưới dạng các khoản vay để mua tài sản, như: Ô tô, xe máy, máy tính, điện thoại… So với các hồ sơ vay tại ngân hàng, các công ty cung cấp dịch vụ TDTD không yêu cầu chặt chẽ về việc chứng minh tài chính, xác minh nhu cầu tiêu dùng hoặc các thủ tục liên quan, thời gian giải ngân nhanh, trong nhiều trường hợp khi mua sắm tài sản còn giải ngân ngay sau khi ký hợp đồng. Lợi thế này của các công ty tài chính thu hút một bộ phận lớn khách hàng chọn sử dụng dịch vụ vay TDTD. Tuy nhiên, điều này cũng là một nguyên nhân khiến các hành vi xâm phạm quyền lợi khách hàng vay xảy ra dễ dàng hơn.

Nhu cầu vay tín dụng tiêu dùng ngày càng cao (ảnh mang tính chất minh họa).

Theo Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công Thương), một số khiếu nại, phản ảnh của người tiêu dùng về các hành vi xâm phạm quyền lợi khi sử dụng dịch vụ TDTD phổ biến, như: Về lãi suất, nhiều trường hợp khi tư vấn nhân viên cam kết mức lãi suất chỉ từ 1% đến 2%/tháng nhưng mức lãi suất thể hiện trên hợp đồng là 6%/tháng. Hay có trường hợp nhân viên tư vấn mạo danh tên của ngân hàng để giới thiệu dịch vụ cho vay nhưng sau khi kiểm tra hợp đồng đã ký kết, người tiêu dùng mới nhận thấy khoản vay là do công ty tài chính cung cấp với mức lãi suất khá cao. Có trường hợp khi ký kết hợp đồng, nhân viên thường hối thúc khách hàng nhanh chóng ký mà không để khách hàng nghiên cứu kỹ nội dung hợp đồng. Sau khi ký kết hợp đồng cho vay tín dụng, nhân viên từ chối giao bản hợp đồng gốc để khách lưu giữ hoặc không cho phép sao chụp hợp đồng. Ngoài ra, khi thu hồi nợ có nhiều trường hợp không chỉ người vay, mà bạn bè, người thân của người vay liên tục nhận được các cuộc gọi, tin nhắn có nội dung đe dọa, quấy rối, làm phiền…

Theo Luật sư Trần Văn Hùng, Đoàn Luật sư TP Hà Nội: Dẫn đến những hành vi xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng chủ yếu do nhiều tổ chức tín dụng chưa tuân thủ chặt chẽ các quy định về lãi suất trong vay tiêu dùng, chưa thực hiện đúng các quy định về hợp đồng mẫu theo Bộ luật Dân sự. Việc cung cấp thông tin của công ty tài chính cho khách hàng cũng chưa chính xác, đầy đủ về nội dung hợp đồng, điều kiện giao dịch chung. Không thông báo rõ ràng mục đích thu thập thông tin, trong quá trình thu thập thông tin để làm hồ sơ vay tiền, khách hàng chỉ biết là việc thu thập số điện thoại của người thân nhằm mục đích xác minh khoản vay mà không hề biết việc này sẽ được sử dụng trong quá trình thu hồi nợ phát sinh về sau…

Trước thực trạng trên, ngày 15-5-2018 NHNN có Văn bản số 3436/NHNN-TTGSNH yêu cầu các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài chấn chỉnh hoạt động cho vay tiêu dùng, cho vay phục vụ đời sống. Việc chấn chỉnh này nhằm ngăn ngừa hành vi gian lận, vi phạm các quy định của pháp luật về cho vay tiêu dùng, cho vay phục vụ đời sống, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của khách hàng, bảo đảm an toàn trong hoạt động cho vay, phát hành sử dụng thẻ tín dụng của các tổ chức tín dụng.

Đồng thời, để tăng cường bảo vệ người tiêu dùng sử dụng dịch vụ tài chính, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng cũng khuyến nghị: Hợp đồng cho vay là tài liệu quan trọng để xác định trách nhiệm của các bên, cũng như là bằng chứng để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Do vậy, trước khi ký hợp đồng, người tiêu dùng cần được trang bị các kiến thức, hiểu biết cơ bản để có thể tự bảo vệ mình trong những giao dịch tài chính, đặc biệt là đối tượng người tiêu dùng ở vùng sâu, vùng xa. Người tiêu dùng cần chú trọng vào việc hiểu rõ các nội dung thông tin cơ bản của hợp đồng vay, ví dụ: Mức lãi suất, thời gian vay, quy định về trả nợ trước hạn, mức phạt trả chậm... Chỉ ký hợp đồng sau khi nắm rõ, nhìn rõ các thông tin thể hiện trên hợp đồng. Sau khi ký hợp đồng, người vay yêu cầu cung cấp bản sao hoặc sao chụp bản hợp đồng đã ký để lưu giữ. Khi phát sinh tranh chấp, nên ưu tiên sử dụng các hình thức liên hệ có lưu vết như gửi email, gửi thư qua bưu điện. Người vay cần biết thông tin liên hệ của các cơ quan quản lý nhà nước để phản ánh, khiếu nại khi có sự vụ phát sinh.

Bài và ảnh: DƯƠNG SAO