Lạch Vạn bồi lắng, ngư dân khó khăn, chính quyền bất lực

Cửa Vạn bị bồi lắng, chỉ có tàu nhỏ mới vào được cảng cá Diễn Ngọc.

Mấy năm gần đây, Lạch Vạn (Diễn Châu, Nghệ An) bị bồi cạn ngày càng nghiêm trọng, tàu thuyền lớn không thể ra vào, thuyền nhỏ cũng gặp khó khăn. Hàng nghìn ngư dân khó khăn, trong khi chính quyền bất lực.

Lạch Vạn (Cửa Vạn) dài khoảng 1km, là điểm cuối của sông Bùng - nơi tiếp giáp giữa sông và biển, nơi thông thương đi lại của tàu thuyền, đặc biệt là của ngư dân huyện Diễn Châu ra biển đánh cá. Tại xã Diễn Ngọc có khoảng 500 tàu cá, tại Diễn Bích có khoảng 200 tàu cá thường xuyên ra vào Lạch Vạn, trung bình mỗi tàu có từ 9 - 12 lao động. Ngoài ra còn có tàu cá của ngư dân xã Diễn Thành ra vào cửa biển này. Ngư dân Nguyễn Trung, xã Diễn Ngọc cho biết: “Cửa Vạn ngày càng cạn dần, thuyền đánh cá lớn của chúng tôi không thể ra vào. Ngay thuyền nhỏ cũng phải chờ khi nước thủy triều dâng mới đi được. Việc vào ra để đánh cá gặp rất nhiều khó khăn”.

Ông Nguyễn Ngọc Vận - Phó Chủ tịch UBND xã Diễn Ngọc - nói: “Ở xã này, ngư dân có tàu từ 450 - 900 CV mỗi năm chỉ vào Cửa Vạn về được vài ngày, lúc thủy triều lên lớn, còn nữa phải đậu ở Hòn Ngư, Cửa Hội hay Hà Tĩnh. Tàu 45 CV trở lên ra vào đã phải đon con nước. Lạch Vạn luồng nhỏ, lại cong, khi nước lên thì các tàu cá tăng ga chen nhau đi. Nhiều tàu đánh cá về, nước nhỏ phải thuê tàu nhỏ ra tăng bo (chuyền) cá vào, rất tốn kém”. Một số tàu đánh cá về không kịp thủy triều, không vào lạch được, cá bị ươn, hỏng. Ông Vận cũng cho biết đây là vấn đề bức xúc, dân, chính quyền đã đề xuất tại rất nhiều cuộc họp, hội nghị, song đến nay chưa có kết quả. Tại Diễn Ngọc có cảng cá lớn, do UBND tỉnh đầu tư, song hoạt động cũng bị ảnh hưởng vì lạch cạn dần, tàu lớn không vào được. Cùng với chủ trương nâng công suất tàu cá để vươn khơi và hưởng lợi từ Nghị định 67, tàu lớn ngày càng nhiều, nghịch lý là lạch lại càng cạn dần.

Không chỉ gây khó khăn cho ngư dân trong việc ra vào đánh cá, việc Lạch Vạn bị bồi lắng còn gây ra nhiều vụ tàu mắc cạn, chìm gây thiệt hại lớn. Vào tháng 9.2013, chiếc tàu 180 CV, trị giá trên 600 triệu đồng của ngư dân Trần Văn Tâm - xóm Quyết Thắng, xã Diễn Bích - bị mắc cạn và lật ở Cửa Vạn, tàu bị đánh tan, chìm gây thiệt hại lớn. Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Diễn Châu Phan Xuân Vinh, hầu như năm nào tại đây cũng có tàu mắc cạn và bị chìm, thậm chí có cả người chết. “Đồn biên phòng Diễn Thành ngay sát cửa biển. Anh em biên phòng thấy tàu ngư dân chìm dần ngay trước mắt mà không làm gì được, vì tàu cứu hộ không thể tiếp cận” - ông Phan Xuân Vinh nói.

Thực trạng Cửa Vạn bị bồi lấp diễn ra hàng chục năm nay, nhưng vài ba năm trở lại đây mức độ bồi cạn ngày càng tăng. Thông thường, mực nước phải từ 1,6 - 1,8 m tàu cá mới ra vào được, nhưng mức nước nay chỉ đạt 1,2 m. Nguyên nhân, theo ông Phan Xuân Vinh - Phó Chủ tịch UBND huyện Diễn Châu, do sông Bùng bị chặn dòng, và mấy năm gần đây không có mưa lụt lớn, nên không có dòng chảy mạnh để đẩy cát trôi ra biển. Cồn cát hình thành ngày một lớn. “Hút cát thế nào để cát không bồi trở lại là không hề đơn giản. Vấn đề này chúng tôi đề cập, bàn thảo nhiều rồi. Tình hình cực kỳ gian nan, theo tôi cần phải mời các chuyên gia quốc tế vào nghiên cứu để tìm giải pháp khả thi xem sao, chứ chúng tôi bất lực” - ông Vinh thú thật.