'Lạc lối' ở Làng cổ Đường Lâm
Cách Hà Nội khoảng 50km về phía Tây có một không gian yên bình với những bụi hồng xinh xắn nép mình dưới mái ngói rêu phong, bên mái đình cong cong trầm mặc phủ bụi thời gian... Đó là Làng cổ Đường Lâm (thị xã Sơn Tây, TP Hà Nội). Men theo những con đường gạch đỏ trong làng, du khách sẽ được tìm về với tuổi thơ, với gốc đa, giếng nước, sân đình... Những phút giây trải nghiệm ở đây sẽ đưa du khách từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác.
Đường Lâm hiện nay còn hàng trăm ngôi nhà truyền thống. Ngôi nhà lâu đời nhất có tuổi thọ tới 400 năm. Những nhà cổ được xây bằng đá ong đã nhuốm màu rêu phong; cổng vào nhà được tạo hình quai giỏ, được xếp bằng đá ong lỗ chỗ mà chắc nịch, bền bỉ với thời gian và đậm nét mộc mạc làng quê. Trước cửa các nhà của quan lại xưa thường có thêm vòng cửa mặt hổ phù, phía trên có đắp hình long, ly, quy, phượng, lưỡng long chầu nguyệt.
Du khách thích thú tạo dáng bên những vại tương tại một ngôi nhà cổ.
Ngôi nhà của gia đình chị Dương Thị Lan đã 380 năm, là nhà của quan Đốc học Sơn Tây xưa, còn khá nguyên trạng với 5 gian 2 trái khang trang cùng hệ thống rường cột. Theo truyền thống cha ông, gia đình chị Lan đã có ý thức giữ gìn ngôi nhà từ bao đời nay chứ không chỉ từ khi được Nhà nước xếp hạng Di tích Kiến trúc nghệ thuật Quốc gia. Nay các con cháu đã lập nghiệp nơi xa, nhưng mình chị vẫn gắn bó, trông giữ ngôi nhà.
Bước chân lang thang ở làng cổ, chúng tôi ghé thăm nhà ông Kiều Anh Ban. Khá thú vị là du khách được ngồi bệt ngay trước hiên nhà, nhâm nhi chén nước trà xanh nóng hổi và nghe kể về lịch sử của ngôi nhà. Không chỉ có những điểm đặc biệt về kiến trúc, kết cấu mà còn là cả những sinh hoạt, nét văn hóa thờ phụng hay đời sống thường ngày... Mỗi vật dụng trong ngôi nhà như tủ chè, sập gụ, cột gỗ... đã trải qua ngót nghét thế kỷ đều mang trong mình những câu chuyện khác nhau về nét đẹp, những tập tục văn hóa đặc trưng trong sinh hoạt của người dân xứ Đoài.
Về thăm Làng cổ Đường Lâm, chúng tôi không chỉ bị mê hoặc trước những ngôi nhà cổ mang hồn cốt cha ông xưa, được chụp những bức ảnh đẹp và được trải nghiệm các dịch vụ như: Homestay (nghỉ tại nhà), thuê áo tứ thân, mũ rơm để chụp ảnh, thưởng thức ẩm thực xưa... mà còn rất ấn tượng với sự thân mật, gần gũi, hiếu khách của người dân nơi đây. Mỗi cây đa, giếng nước, một góc sân đình hay một ngôi nhà cổ đều ẩn chứa những câu chuyện của một thời xa vắng. Và nó như vẫn còn hiện hữu đâu đây trong cách ứng xử, sự chất phác, hồn hậu của người dân Đường Lâm. Chính điều đó thêm một lần níu chân du khách không muốn rời xa.
Bài và ảnh: PHẠM THU THỦY
