Lạc giữa 'rừng thuế'

Hoa mắt vì “rừng thuế”

Hồi tháng 4, chị Mai N., ngụ tại Q. Bình Thạnh, TP.HCM bán căn nhà đang ở được 4,3 tỉ đồng. Trong khi chờ mua nhà mới, chị gửi vào ngân hàng. Giờ chị đang đẩy nhanh tốc độ tìm mua nhà, vì lo sợ sẽ nộp thuế cho khoản tiền gửi tiết kiệm này. “Tiền mua nhà có được, do tôi tích lũy kinh doanh đã nộp thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN). Rồi khi bán nhà tôi cũng đã nộp thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Số tiền này đã chịu nhiều loại thuế, sao lại đòi tôi nộp thêm?”, chị phản ứng.

Kiến nghị đánh thuế với các khoản lãi từ tiền gửi ngân hàng lại vừa được khơi lại, với mức đánh thuế đối với khoản thu nhập từ lãi tiết kiệm từ 200 triệu đồng/năm trở lên.

Kiến nghị đánh thuế với các khoản lãi từ tiền gửi ngân hàng lại vừa được khơi lại, với mức đánh thuế đối với khoản thu nhập từ lãi tiết kiệm từ 200 triệu đồng/năm trở lên. Theo đó, việc đánh thuế này là nhằm vào người giàu, theo thông lệ quốc tế và đảm bảo công bằng so với các kênh đầu tư khác. Theo luật sư Trần Xoa, giám đốc công ty luật Minh Đăng Quang, kiến nghị này không mới, trước đây, trong dự thảo thuế TNCN cũng từng đưa vào đề xuất thu thuế lãi tiết kiệm, nhưng Quốc hội không thông qua. Năm 2013, hiệp hội Bất động sản TP.HCM từng đề xuất đánh thuế thu nhập khoản tiền gửi tiết kiệm trên 500 triệu đồng để khuyến khích dòng tiền đưa vào sản xuất, kinh doanh, nhưng đã bị phản đối mạnh mẽ.

“Có ba lý do để thận trọng đánh thuế lãi ngân hàng. Thứ nhất, phần lớn người gửi tiết kiệm là những người ky cóp từng đồng. Phần tiền gửi đa số có được sau khi đã được khấu trừ các loại thuế, thì đánh thêm thuế lãi tiết kiệm có thể dẫn đến tình trạng thuế chồng thuế, người dân dễ nảy sinh cảm giác bị tận thu. Thứ hai, lãi suất tiết kiệm hiện nay thấp, khoảng 5 – 6%/năm, chỉ đủ bù đắp trượt giá. Quan trọng nhất, người dân ở các nước đánh thuế lãi tiết kiệm có thu nhập cao gấp hàng chục, hàng trăm lần; chính sách phúc lợi xã hội của họ rất tốt, khác với điều kiện sống và thu nhập ở Việt Nam. Vì vậy, kiến nghị không phù hợp với thực tế hiện nay”, luật sư Trần Xoa phân tích.

Còn nặng tính tận thu

Luật sư Xoa cho rằng, người tiêu dùng như đang bị bao vây giữa một “rừng thuế”. Họ đang “vuốt mặt không kịp” với hàng loạt đề xuất tăng thuế dồn dập gần đây, từ tăng thuế giá trị gia tăng (VAT) nhiều mặt hàng, tăng thuế bảo vệ môi trường trong giá xăng dầu lên 8.000 đồng/lít, đánh thuế VAT lên hoạt động chuyển quyền sử dụng đất 10%, đánh thuế lên căn nhà thứ hai trở đi, tăng TNCN từ 10% lên 30% đối với người trúng số Vietlott. Trong khi đó, chính sách thuế còn nhiều bất cập. Chẳng hạn, theo dự thảo sửa đổi luật thuế TNDN, thuế suất thuế TNDN với doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ (doanh thu dưới 3 tỉ đồng/năm) sẽ được áp dụng thuế suất 15%. Còn doanh nghiệp có doanh thu 3 – 50 tỉ đồng/năm, sử dụng không quá 200 lao động sẽ được áp thuế 17%. Như vậy, trong trường hợp doanh nghiệp có doanh thu 25 tỉ đồng, nhưng có 201 lao động, để được áp thuế 17%, họ sẽ phải cho nghỉ một lao động, hoặc chuyển sang làm công nhật. Hệ quả, người lao động sẽ là người hứng chịu rủi ro nhiều nhất. Báo cáo hồi tháng 1.2017 của tổ chức Oxfam cũng nhận định, Việt Nam đang đặt gánh nặng thuế lên nhóm thu nhập thấp hơn trong xã hội.

Hiện nay, biểu thuế TNCN cũng còn mang nặng tính “tận thu” khi nhiều gánh hàng rong, tiệm ăn…, chỉ cần bán 10 tô phở/ngày đã phải đóng thuế, trong khi các chi phí hợp lý như: khám bệnh, thuốc thang, chi phí đi lại điều trị… lại không được khấu trừ, gây thiệt thòi và chưa đảm bảo cho quyền lợi người nộp thuế.

Năm nay, dự kiến thu ngân sách khoảng 53 tỉ USD. Trong đó, nguồn thu bền vững nhất là thuế TNDN và thuế TNCN. Nhưng doanh nghiệp không thể nào lớn nổi với hàng trăm điều kiện kinh doanh, thủ tục hành chính nhũng nhiễu… Những lý do này đã khiến nhiều hộ kinh doanh không chịu “lớn” để thành doanh nghiệp, dù là doanh nghiệp “siêu nhỏ”. Theo chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh, thuế luôn đi kèm với các chế độ an sinh xã hội, cơ sở hạ tầng, trường học và được tính toán trên mức thu nhập để khoan sức dân. “Nhưng không nên vì áp lực ngân sách bội chi mà đè thêm những khoản thuế vô lý lên vai người dân, vốn đã gánh nặng nhiều thứ”,ông Doanh nhấn mạnh.