Ký ức tháng Tám...

Đầu Thu tháng Tám này, tôi trở lại Thủ đô Hà Nội, trở lại quảng trường Nhà hát lớn, Bắc bộ phủ mà ngỡ như còn nghe nhịp điệu rộn ràng của dòng người cuồn cuộn hát vang đổ về đây. Và sắc đỏ lá cờ sao vàng tung bay hồ hởi như nhịp tim của bao người.

Tôi vẫn còn nghe âm vang nhịp hát nhịp đi mang theo cả hào khí ngàn năm đất Việt, những con người Việt trong ca khúc “19 tháng 8” của nhạc sĩ Xuân Oanh: “Toàn dân Việt Nam đứng đều lên một ngày – Thề đem xương máu quyết lòng chiến đấu cho tương lai – 19/8 khi quốc dân căm hờn kêu thét – Tiến lên cùng hô: Mau diệt tan với quân thù chung”. Lời ca cũng là lời hiệu triệu thôi thúc, giục giã mọi người đứng lên chặt đứt gông xiềng, xua tan bóng đêm nô lệ.

Trong không khí cách mạng sục sôi ấy, nghệ sỹ nhiếp ảnh Nguyễn Bá Khoản với ống kính thô sơ của mình đã kịp thu vào góc độ tâm hồn lóa sáng những khuôn hình lịch sử. Có lẽ phải sống trong thời điểm ấy, không khí ấy các nghệ sĩ và nhạc sĩ mới thăng hoa, bắt được không khí rộn ràng của ngày hội lịch sử của đất nước. Nhà thơ Nguyễn Đình Thi cảm tác, cả đất nước “Rũ bùn, đứng dậy sáng lòa”.

Từ trong lầm than nô lệ bị áp bức, toàn dân đã đứng dậy làm cuộc cách mạng long trời lở đất. Từ thành thị đến nông thôn, từ miền xuôi lên miền ngược cùng chung sức, đồng lòng đánh đổ thực dân đế quốc dành chính quyền về tay nhân dân. Cờ Đảng, cờ Tổ quốc tung bay từ ải Nam Quan đến mũi Cà Mau...

Cách mạng Tháng Tám là mốc son chói lọi trong lịch sử giữ nước và dựng nước của dân tộc ta, sinh ra Nhà nước Công nông đầu tiên ở Đông Nam Á, làm thay đổi cuộc đời biết bao người. Với sức mạnh to lớn, cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 còn là nguồn cảm hứng thi ca dào dạt với khí thế cuộn trào: “Bắc Trung Nam khắp ba miền – Đứng lên khởi nghĩa chính quyền về tay” (Tố Hữu).

Lá cờ đỏ sao vàng chính là hình ảnh một nước Việt Nam mới, là ánh sáng của non sông trong kỷ nguyên độc lập, tự do, là khát vọng ấm no cho hạnh phúc của dân nghèo. Đó cũng là tính chất của cuộc cách mạng, là sự vùng lên của những người cần lao đã được Đảng giác ngộ: “Cuộc khởi nghĩa phá tan đời nô bộc / Lần đầu tiên theo cờ đỏ sao vàng” (Ngọn Quốc kỳ, Xuân Diệu).

Tháng Tám về trong sắc trời Thu làm tươi thắm thêm sắc lúa non tơ đang thì con gái. Một sức sống tròn căng. Ta như được nghe cả mạch đất rì rào về cội nguồn xứ sở. Trở lại Tân Trào những ngày này, tôi lại càng bồi hồi khi nhớ lại những ký ức không thể nào quên năm tháng ấy, khi đứng giữa Thủ đô gió ngàn, Thủ đô kháng chiến. Đây là cái nôi của cách mạng Việt Nam, là “Thánh địa” an toàn của Đảng và Nhà nước trong những ngày đầu cách mạng.

Tại đây, ngày 16-8-1945 đã diễn ra Quốc dân Đại hội, ở ngôi đình Hồng Thái. Cây đa Tân Trào là địa điểm làm lễ xuất quân của đội quân giải phóng tiến về Hà Nội giải phóng Thủ đô. Và sáng Thu này, tôi nghe trong tiếng gió rì rào xanh mướt của tán cây tán lá của “Tiếng suối trong như tiếng hát xa...” lại càng nhớ hình ảnh vị lãnh tụ Cha già của dân tộc. Mỗi ngọn cỏ và cành cây ở đây đều in bóng dáng bước chân của Người với một tâm hồn thi nhân dào dạt.

Nhớ sao hình ảnh người nhạc trưởng đi dép lốp cao su bình dị đứng bắt nhịp bài hát “kết đoàn”. Đó cũng là “người thuyền trưởng” lái “con thuyền” cách mạng vượt qua bao sóng gió đến bến bờ vinh quang. Đó cũng chính là người “nhạc trưởng” đã bắt nhịp cho bản giao hưởng “Bài ca Cách mạng Tháng Tám” với bao cung bậc huy hoàng. Âm vang những ngày ấy đang kết nối lan tỏa sức mạnh cho những ngày hôm nay từ mạch nguồn Cách mạng mùa Thu Tháng Tám...

Tản văn: Nguyễn Ngọc Phú