Kỳ thi trung học phổ thông quốc gia 2019 dần sáng rõ

Những con số theo tôi là đáng mừng về kỳ thi THPT năm nay: Tỷ lệ tốt nghiệp ước đạt trên 90%, điểm trung bình các môn tăng lên mặc dù số bài thi có điểm 10 không nhiều. Dự đoán, điểm chuẩn đại học năm 2019 sẽ tăng nhẹ. Tuy vậy, cũng có những con số làm chúng ta phải suy nghĩ. Đó là, số thí sinh dự thi THPT năm nay (887.000) giảm khá nhiều so với năm qua, trong khi số đăng ký xét tuyển các trường đại học, cao đẳng lại tăng hơn 10.000 người. Hai môn Lịch sử và Tiếng Anh vẫn "đội sổ" về kết quả làm bài của thí sinh. Và kết quả thi của thí sinh các trung tâm giáo dục thường xuyên (TTGDTX) nhìn chung là thấp hơn rất nhiều so với các trường THPT.

Số thí sinh đăng ký xét tuyển vào đại học, cao đẳng tăng chứng tỏ xu hướng lựa chọn con đường trở thành kỹ sư, cử nhân vẫn chưa thay đổi. Muốn học để làm thầy chứ không muốn làm thợ vẫn là ước mơ của nhiều bạn tốt nghiệp THPT. Trong khi, đất nước ta đang thừa thầy thiếu thợ, nhất là đội ngũ thợ lành nghề. Hình như cái sự sính chuộng bằng cấp phổ biến trong xã hội ta đang còn chi phối, ảnh hưởng rất mạnh đến lớp thanh niên chuẩn bị bước vào đời. Ước mơ được học cao hơn là tốt, nhưng có lẽ các bạn trẻ cần lượng sức mình để chọn con đường đi tiếp cho phù hợp. Đại học hay cao đẳng không phải là lựa chọn duy nhất và tốt nhất. Thực trạng không ít kỹ sư, cử nhân thất nghiệp hay có công việc bấp bênh, thu nhập thấp hiện nay là điều nên suy nghĩ. Trong xã hội, không hiếm người không có bằng đại học, cao đẳng vẫn tìm được việc làm ổn định với mức thu nhập khá. Tôi mạo muội cho rằng, đại học là nơi dành cho những học sinh khá, giỏi và gia đình có điều kiện. Với các bạn lực học trung bình hoặc gia đình khó khăn thì nên chọn một trường dạy nghề phù hợp để ghi danh. Tuy nhiên, có một trở ngại về tâm lý cần được xã hội và gia đình hỗ trợ tích cực để các bạn trẻ vượt qua là quan niệm thầy hơn thợ như bấy lâu mặc định.

Một câu hỏi làm cho ngành giáo dục đau đầu là tại sao kết quả môn Lịch sử và Tiếng Anh ở kỳ thi THPT nào cũng "đội sổ"? Năm 2018, điểm trung bình môn Lịch sử là 3,79; năm 2019 nhích lên chút đỉnh: 4,3 điểm. Môn Tiếng Anh, năm 2018 điểm trung bình là 3,91; năm 2019 là 4,36 điểm. Nguyên nhân ở đâu, do dạy hay do học hoặc cả hai? Với môn Lịch sử, các học sinh phàn nàn là khó "nhằn" bởi nhiều sự kiện, số liệu và khô khan. Cần phải đổi mới nội dung, phương pháp dạy và thi môn Lịch sử theo hướng tinh lược, dễ nắm, dễ trình bày. Phải chăng, môn Lịch sử cần dạy và học theo hướng để hiêủhơn là để nhớ. Trước hết, Bộ GD&ĐT nên tổ chức một cuộc hội thảo về dạy, học và thi môn Lịch sử để tìm ra nguyên nhân yếu kém và giải pháp khắc phục. Chẳng lẽ ước mong Dân ta phải biết sử ta của Bác Hồ lại khó thực hiện đến thế hay sao? Với môn Tiếng Anh, lý do chủ yếu chắc là quá khó. Khắc phục điều đó, trước hết phải cho trẻ em Việt Nam tiếp xúc và được học ngoại ngữ này từ sớm. Tiếng Anh phải trở thành tiêu chí bắt buộc của học sinh kể từ tiểu học. Đến THPT, các bạn sẽ không còn phải sợ môn này nữa.

Dân gian có câu Không thầy đố mày làm nên. Đội ngũ giáo viên quyết định chất lượng giáo dục. Vì thế, chớ mong chất lượng giáo dục nâng cao khi đội ngũ thầy cô còn hạn chế. Đối chiếu vào hai môn có kết quả thấp truyền thống trong mấy kỳ thi THPT vừa qua, có lẽ Bộ GD&ĐT nên có dự án xây dựng lực lượng giáo viên dạy Lịch sử và Tiếng Anh đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của xã hội.

Có một vấn đề khá nhạy cảm mà chúng tôi rất băn khoăn khi đưa ra. Đó là chất lượng dạy và học ở các TTGDTX. Kết quả kỳ thi THPT nhìn chung rất thấp phản ảnh phần nào chất lượng dạy và học ở các trung tâm này. Có hay không kiểu dạy và học "được chăng hay chớ", tốn kém tiền của, thời gian ở nhiều TTGDTX? Có nên duy trì các trung tâm như thế này nữa hay không khi hiệu quả giáo dục không cao? Nếu duy trì thì phải bằng cách nào để nâng cao chất lượng dạy và học của thầy và trò ở các TTGDTX?

NGUYỄN HỮU QUÝ