Kỷ niệm Ngày truyền thống TNXP: Nỗi niềm trước những ngôi mộ

Nơi yên nghỉ của 5 cựu TNXP tham gia xây dựng đường sắt Hà Nội- Mục Nam Quan ảnh: Duy Chiến

Thoai thoải sườn đồi nằm sau khu Bệnh viện đa khoa Lạng Sơn nằm ở phía Nam thành phố, cả 5 ngôi mộ đều quay về hướng sông Kỳ Cùng chảy ngược, uốn lượn quanh đô thị rồi ngược lên biên giới.

Trong khuôn viên rộng chừng 30m2 có tấm bia ghi trang trọng: “Bia tưởng niệm 5 chiến sỹ TNXP liên khu V (Quảng Ngãi- Bình Định) thuộc Đội 38 đoàn TNXP (1954-1955)”, cùng các ngôi mộ đã được xây cất khá tươm tất đan xen nhau.

Ông Chủ tịch Hội cựu TNXP tỉnh Lạng Sơn Nguyễn Anh Nhưỡng bồi hồi nói: Trước đây, anh em được chôn ở khu vực xã Mai Pha thuộc thị xã Lạng Sơn (cũ), ven sông Kỳ Cùng. Rồi những lần mưa to, lũ lớn, xói mòn nên Tổng cục đường sắt, Trung ương Hội TNXP thống nhất di chuyển, quy tụ anh em về Nghĩa trang nhân dân thành phố Lạng Sơn vào giữa năm 2008.

Lặng lẽ...

Theo quan sát của phóng viên Tiền Phong, do được chôn cất từ sớm nên các ngôi mộ cựu TNXP được bố trí ở nơi thoáng đãng, khá thuận tiện. Theo văn khắc trên các tấm bia, có bốn người ở tỉnh Quảng Ngãi, bao gồm: Nguyễn Cải Quê, Nguyễn Văn Các (đều cùng quê ở Đức Hiệp, huyện Mộ Đức), Nguyễn Hoài ở xã Phổ Ninh, huyện Đức Phổ, Trương Sáu Quê, ở Phổ Thanh huyện Đức Phổ. Một người ở tỉnh Bình Định là Võ Văn Doanh, quê ở Hoài Sơn, huyện Hoài Nhơn.

Ông Nguyễn Anh Nhưỡng cho biết, xưa kia vào những năm đầu thập kỷ 50 của thế kỷ trước, hàng nghìn anh chị em TNXP ở các tỉnh, thành trong cả nước hội tụ về Lạng Sơn tham gia làm tuyến đường sắt Hà Nội- Mục Nam Quan. Trong số này có một số thanh niên miền Nam tập kết ra Bắc, ngược lên biên giới Việt- Trung góp phần công sức của mình cùng nhau đánh Mỹ xâm lược.

“Thời đấy, xứ Lạng khá hoang vu, dân cư thưa thớt, ngút ngàn rừng thiêng, nước độc, rất khắc nghiệt. Anh em miền Nam chưa thích nghi với hoàn cảnh này nên bị sốt rét, ngã nước. Tuy được chữa trị, uống thuốc kịp thời nhưng một số người đã không qua khỏi”. Ông Nhưỡng xót xa kể lại.

Ông Nguyễn Anh Nhưỡng cho biết, ngày đó tinh thần cách mạng lên cao lắm. Những hình ảnh thanh niên tay cuốc, xà beng ngày đêm lăn lộn trên cung đường xây dựng đường sắt không phai mờ trong tâm trí ông. Đó là những đôi bàn tay chai sần, nắng mưa không khuất phục ý chí cống hiến của tuổi trẻ. Thế nhưng, cơn sốt ác tính đã quật ngã các anh. Nhiều người lên cơn rét, gương mặt xanh như tàu lá, đắp trên mình 3 chăn bông mà người cứ run lên bần bật. Có anh mang cả chăn ra công trình xây dựng, giữa đường khuỵu ngã.

Theo ông Chủ tịch Hội cựu TNXP tỉnh Lạng Sơn, mặc dù rất cố gắng tìm kiếm người thân cho 5 cựu TNXP đã hy sinh kể trên nhưng hơn nửa thế kỷ qua vẫn chưa có kết quả. “Duy nhất có một trường hợp là có người tìm đến khu mộ thắp nhang. Người này nói công tác tại một cơ quan trung ương đóng chân trên địa bàn Hà Nội, là cháu ngoại của cựu TNXP Nguyễn Hoài ở Quảng Ngãi. Sau khi thăm viếng người đó đi ngay. Đến nay 5-6 năm trời chưa thấy quay trở lại”. Ông Nhưỡng nói.

Vào các ngày lễ, tết và kỷ niệm thành lập lực lượng TNXP, các tổ chức Hội cựu TNXP trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn tổ chức đoàn đến dọn dẹp vệ sinh, nhổ cỏ, sơn sửa lại các ngôi mộ và dâng hương, dâng hoa thành kính tưởng nhớ đồng đội đã ngã xuống trên quê hương xứ Lạng.

Mong chờ danh hiệu Liệt sỹ

Trò chuyện với phóng viên Tiền Phong, rất nhiều cựu TNXP cao niên đều xúc động, nghẹn ngào khi nhắc đến chuyện tổ chức Hội cựu TNXP tỉnh Lạng Sơn đã nhiều lần, nhiều năm kiên trì đề nghị cấp trên công nhận liệt sỹ cho các cựu TNXP đã hy sinh khi đang làm nhiệm vụ làm đường sắt Hà Nội- Mục Nam Quan.

Theo ông Chủ tịch Hội cựu TNXP Lạng Sơn, có thể đồng đội của ông không trực tiếp chiến đấu với địch nên điều kiện để xét công nhận liệt sỹ gặp khó khăn (?).

Ông Nguyễn Anh Liên, nguyên Chủ tịch Hội cựu TNXP Việt Nam cho biết, Trung ương Hội đã làm hồ sơ mấy lần lên Bộ Lao động- Thương binh- Xã hội (LĐ-TB-XH) nhưng vẫn chưa được giải quyết. Bản thân ông Liên cũng từng đến gõ cửa các nhà lãnh đạo Đảng, Nhà nước để kêu gọi quyền lợi cho anh em song thời gian cứ trôi đi nhưng không đem lại kết quả gì?

Ông Nguyễn Anh Nhưỡng cho biết thêm, cách đây chừng 5 năm, Bộ LĐ-TB-XH có công văn gửi UBND tỉnh Lạng Sơn về việc xác nhận trường hợp hy sinh của 5 cựu TNXP nói trên. Lãnh đạo tỉnh cho mời lãnh đạo Hội cựu TNXP đến làm việc, sau đó có văn bản trả lời Bộ LĐ-TB-XH. Tuy nhiên, sự việc tiếp tục rơi vào quên lãng.

“Chúng tôi vẫn còn đau đáu nỗi niềm vì quyền lợi, chính sách cho anh em vẫn chưa thành. Sang năm là tròn 70 năm ngày thành lập lực lượng TNXP Việt Nam, chúng tôi sẽ tiếp tục làm văn bản, kêu gọi các cấp, các ngành quan tâm để anh em được hưởng chế độ chính sách theo quy định của nhà nước. Có như vậy, linh hồn của đồng đội chúng tôi mới thanh thản”. Ông Nhưỡng cho biết.

Chúng tôi cùng người cựu TNXP già trân trọng đến từng ngôi mộ tu chỉnh những bát hương, nhổ những cây cỏ dại leo bám lên tấm bia. Bất giác, ông Nguyễn Anh Nhưỡng trầm giọng, thầm thì: “Cách đây vài ngày, nhà ga quốc tế Đồng Đăng nơi biên viễn xứ Lạng vừa được công nhận là điểm du lịch. Đêm tổ chức công bố quyết định diễn ra trang trọng, đông vui lắm. Ở nơi suối vàng, các anh em cũng vui và tự hào vì đã có công góp phần xây dựng huyết mạch cung đường sắt Hà- Lạng. Đồng đội ơi. Yên nghỉ nhé”.

Các cựu TNXP Lạng Sơn ôn lại quãng thời gian xung kích xây dựng tuyến đường sắt Hà- Lạng ảnh: Duy Chiến

Gió thoảng dịu mát cả một khoảng trời. Chúng tôi như nghe trong trái tim mình những ký ức hào hùng của những người thanh niên trẻ đầy nhiệt huyết một thời đã không tiếc tuổi thanh xuân, cuộc đời để cống hiến cho Tổ quốc. Họ xứng đáng được tôn vinh, được các thế hệ sau noi gương, học tập.

Nguyễn Duy Chiến