Kỷ luật học đường, một góc nhìn khác
Vụ việc liên quan đến nữ sinh N.T.N.Y, đang học lớp 10 tại Trường THPT Vĩnh Xương (thị xã Tân Châu, An Giang) được phát hiện ngất xỉu với dòng tin nhắn liên quan đến việc kỷ luật của nhà trường đang được các cơ quan chức năng làm rõ. Tuy nhiên, một lần nữa hồi chuông cảnh tỉnh về kỷ luật học đường không đúng mức lại được gióng lên mạnh mẽ. Muốn xây dựng 'trường học hạnh phúc', cần phải bắt đầu từ đâu?
Buổi đối thoại vì một môi trường học đường hạnh phúc tại Trường THPT Hai Bà Trưng (TP Huế), nơi học sinh có thể nêu quan điểm của mình.
Vụ việc liên quan đến nữ sinh N.T.N.Y, đang học lớp 10 tại Trường THPT Vĩnh Xương (thị xã Tân Châu, An Giang) được phát hiện ngất xỉu với dòng tin nhắn liên quan đến việc kỷ luật của nhà trường đang được các cơ quan chức năng làm rõ. Tuy nhiên, một lần nữa hồi chuông cảnh tỉnh về kỷ luật học đường không đúng mức lại được gióng lên mạnh mẽ. Muốn xây dựng “trường học hạnh phúc”, cần phải bắt đầu từ đâu?
Những con số biết nói
Ngay khi vụ việc của em N.T.N.Y được đăng tải, nhà trường và phía gia đình học sinh cũng đều đã có ý kiến. Tuy chưa có kết luận cuối cùng, nhưng vấn đề kỷ luật học đường đã khiến cộng đồng hết sức quan tâm. Rất nhiều ý kiến cho rằng, nhà trường trước hết phải là nơi giáo dục tình yêu thương, mọi hình thức kỷ luật phải xuất phát từ tình yêu và trách nhiệm với học trò. Theo TS Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội Tâm lý Giáo dục, kỷ luật học sinh tích cực không phải là tìm lỗi sai của ai, quan trọng là giúp học sinh nhìn thấy điểm hạn chế của mình mà khắc phục, mà cố gắng sửa.
Ðể tìm hiểu vấn đề, chúng tôi đã liên lạc với Tổng đài Quốc gia bảo vệ Trẻ em 111 và được cung cấp số liệu đáng chú ý: Trong số 550 ca Tổng đài can thiệp cho trẻ bị bạo lực trong 11 tháng năm 2020, có 27 trường hợp, chiếm 4,9% là do giáo viên/cán bộ nhà trường gây ra. Có 0,8% số ca tư vấn chuyên sâu do trẻ em và phụ huynh gọi đến thể hiện sự bức xúc liên quan vấn đề ứng xử không đúng mực và kỷ luật không tích cực của giáo viên, thí dụ như: phạt nghỉ học khi không chép bài; phạt bị bạn tát vào mặt khi nói chuyện trong lớp; khi mắc lỗi sẽ bị la mắng và so sánh với các bạn khiến trẻ xấu hổ; không đi học thêm thì trù dập; nêu tên trước toàn trường…
Thông thường, cách thức giải quyết các cuộc gọi liên quan đến bạo lực ở nhà trường sẽ là, cán bộ Tổng đài 111 khai thác thông tin cần thiết, trấn an tâm lý cho trẻ và gia đình. Tư vấn cho phụ huynh những phương án, hướng dẫn họ các thủ tục pháp lý khi cần thiết. Cán bộ Tổng đài cũng sẽ kết nối đến địa phương để xác minh thông tin và hỗ trợ trẻ trực tiếp nếu cần. Tuy nhiên, chị Lê Thị Thảo - Phó phụ trách Tổng đài 111 cho biết: “Tổng đài 111 chỉ đóng vai trò tiếp nhận và phản ánh sự việc với các bên liên quan, cụ thể ở đây là sở giáo dục và đào tạo (GD&ÐT) địa phương và các trường học. Do đó, rất khó theo đuổi đến cùng những vụ việc được gọi đến, bởi thông thường các trường và địa phương muốn tự giải quyết với gia đình và học sinh và thường xuyên chậm phản hồi lại Tổng đài về kết quả xác minh, giải quyết vụ việc”.
Thực tế này cũng khiến những cán bộ của Tổng đài không khỏi đặt ra câu hỏi: Nếu không giải quyết được tận gốc vấn đề, liệu rằng mặt trái của kỷ luật học đường có khiến những câu chuyện đáng tiếc như của nữ sinh nói trên có nguy cơ xảy ra hay không?
Bên thứ ba độc lập
Xây dựng “trường học hạnh phúc” là một trong những hoạt động trọng tâm được ngành Giáo dục đặt ra trong giai đoạn hiện nay. Theo đó, triển khai mạng lưới phòng tư vấn tâm lý học đường là một trong những nội dung nhằm xây dựng mô hình giáo dục thân thiện.
Thực tế, từ tháng 12-2018, Bộ GD&ÐT đã ban hành Thông tư Hướng dẫn công tác xã hội học đường. Theo Thông tư này, giáo viên sẽ phụ trách thêm lĩnh vực công tác xã hội. Tuy nhiên, điều này gây ra nhiều bất cập bởi giáo viên không có chuyên môn về công tác xã hội, học sinh không tự tin chia sẻ nếu có vấn đề với giáo viên, từ đó ảnh hưởng tới tính thực chất của công tác này. Nếu như có được đội ngũ nhân viên công tác xã hội, hoặc cán bộ tâm lý học chuyên biệt tại các trường sẽ giúp các hoạt động bảo vệ trẻ em, phòng, chống trừng phạt thể chất, tinh thần trẻ em, cũng như bảo đảm quyền tham gia của trẻ em đi vào thực chất và chuyên nghiệp. Thêm nữa, ngoài những kiến thức tâm lý cần thiết, đội ngũ này cần có chuyên môn về trẻ có khó khăn đặc biệt nhằm giúp bảo vệ quyền lợi của trẻ khi học hòa nhập tại các trường công lập.
Không chỉ có nhiệm vụ lắng nghe học sinh, bộ phận công tác xã hội học đường còn là đơn vị kết nối giáo viên, gia đình và học sinh. Có nhiệm vụ tập huấn về kỷ luật tích cực cho giáo viên, tuyên truyền về bình đẳng giới, loại bỏ phân biệt đối xử và định kiến trong nhà trường, xây dựng các mô hình trường học an toàn, trường học hạnh phúc, không có bạo lực và xâm hại trẻ em. Tạo sự phối hợp chặt chẽ, có chung cách tiếp cận trong việc giáo dục bằng yêu thương, có thỏa thuận cam kết giữa gia đình - nhà trường - cộng đồng để chấm dứt các hình thức trừng phạt thể chất tinh thần, tạo môi trường an toàn cho trẻ được lên tiếng về quyền của mình.
Gần đây, Mạng lưới Quản trị Quyền trẻ em (CRG) do Viện Nghiên cứu phát triển bền vững (MSD) điều phối cũng đã khuyến nghị: Bộ GD&ÐT cần tổ chức ra các ban giám sát cộng đồng với trường học và có cơ chế phản hồi, tố giác để nhanh chóng phát hiện các trường hợp trừng phạt thể chất tinh thần trẻ em trong trường học. Ðể bảo đảm tính độc lập, hoạt động của Ban này dựa trên cơ chế phối hợp giữa nhiều bên liên quan, bao gồm: nhà trường, phụ huynh, tổ chức đoàn thể tại cộng đồng, đại diện trẻ em. Ðồng thời đại diện từ phía nhà trường, sẽ bảo đảm sự tham gia và trách nhiệm giải trình. Nhà trường sẽ có cơ chế báo cáo thường xuyên cho ban giám sát, và học sinh có thể báo cáo trực tiếp nếu có vấn đề mà nhà trường không giải quyết được, hoặc kiến nghị về nhà trường.
Chị Trần Vân Anh, Giám đốc Chương trình MSD chia sẻ thêm: “Năm 2020 được xem là một năm bản lề, là năm kết thúc của nhiều chương trình, chiến lược quốc gia. Bởi vậy, khuyến nghị về thành lập mô hình giám sát này sẽ được tham mưu nhằm xây dựng Chương trình quốc gia Bảo vệ trẻ em giai đoạn mới, với tham vọng có thể đưa vào chính sách, và thể chế hóa!”.
