Kurdistan Iraq suy sụp sau 'cuộc chiến vàng đen' Kirkuk

Sau khi lực lượng vũ trang người Kurd Peshmerga để mất rốn dầu Kirkuk vào tay chính quyền trung ương Baghdad, đồng thời việc áp đặt các lệnh trừng phạt từ Baghdad và các nước láng giềng Iran và Thổ Nhĩ Kỳ đã dẫn tới việc leo thang các cuộc khủng hoảng tài chính hiện có ở khu vực tự trị.

“Sau khi Quân đội Iraq và ‘Đơn vị Huy động Nhân dân’ đến, Kurdistan đã mất 50% doanh thu từ dầu mỏ. Và bạn phải cân nhắc rằng, dầu là nguồn thu nhập chính cho ngân sách khu vực này - Thứ trưởng Bộ Tài nguyên thiên nhiên của Chính phủ khu vực Kurdistan là ông Dilshad Shaaban nói.

Theo Izzat Sabir, người đứng đầu Ủy ban Tài chính và Kinh tế của Quốc hội Kurdistan, doanh thu hàng tháng của ngân sách của KRG đã giảm từ 800 triệu dollars xuống còn 300 triệu.

"Cho đến trước cuộc khủng hoảng này, doanh thu hàng tháng của Kurdistan Iraq lên tới 800 triệu USD, tuy nhiên, việc cắt giảm xuất khẩu dầu và khí đốt do các sự kiện gần đây đã khiến thu nhập của Kurdistan giảm xuống còn 300 triệu USD và thậm chí thấp hơn", ông Izzat Sabir nói.

Sabir lưu ý rằng Baghdad không trả lương cho tất cả công chức của khu tự trị, trong khi doanh thu nội bộ của khu vực không đủ để trả cho các quan chức. Do đó, việc giải quyết vấn đề kinh tế hiện nay là không thể "cho đến khi nào vấn đề quân sự và chính trị được giải quyết."

Theo ông, tình hình kinh tế càng thêm phức tạp, tương lai của người dân “không rõ ràng” bởi còn thêm vấn nạn hàng chục ngàn người tị nạn từ Kirkuk và các vùng khác, những người đã rời nhà của họ trong các lãnh thổ tranh chấp đến Kurdistan, sau khi quân đội Iraq và PMU chiếm Kirkuk.

“Họ yêu cầu chính quyền Kurdistan cung cấp nơi trú ẩn tạm thời ít nhất, nhưng KRG không thể cung cấp cho họ bất cứ điều gì. Erbil không chính thức cho phép họ sống trong những ngôi nhà mà chưa được cấp phép sử dụng” - ông Izzat Sabir nói.

Theo Abdullah Hasan, một người Kurd sống ở Erbil, cuộc khủng hoảng kinh tế trong thời điểm này thoạt nhìn vẫn chưa có ảnh hưởng quá lớn đến cuộc sống của người dân ở các thành phố và thị trấn của Iraq Kurdistan, nhưng thực chất, cuộc sống của họ đã rất khó khăn.

Cuộc sống ở Kurdistan rất khó khăn sau cuộc trưng cầu dân ý về nền độc lập

Mặc dù hiện nay, Thổ Nhĩ Kỳ - đối tác thương mại chính của khu vực tự trị - đã không đóng cửa biên giới của mình bất chấp những lời đe dọa làm như vậy; do đó các cửa hàng vẫn lưu trữ được khá nhiều hàng hóa khác nhau để người dân có thể lựa chọn. Tuy nhiên, vấn đề là người Kurd lấy đâu ra tiền để mua hàng hóa và lương thực, thực phẩm?

"Bạn có thể nói rằng tình hình dường như bình thường. Tuy nhiên, rất nhiều người đã ngừng mua hàng chỉ vì họ bị áp lực về tiền bạc. Trong ba năm qua, chúng tôi đã được trả lương hai lần một tháng, mỗi lần một nửa. Nhưng giờ đây, chúng tôi không nhận được bất cứ đồng nào cả” - Abdullah nói.

Lời kết

Để thoát khỏi tình trạng khó khăn do mất nguồn thu từ xuất khẩu dầu mỏ ở Kirkuk, chuyên gia sản xuất năng lượng Govand Sherwani nhận định rằng, khu vực tự trị có thể bù đắp bằng cách tìm kiếm và phát triển các nguồn tài trợ mới trong tương lai.

Sherwani cho rằng, còn rất nhiều mỏ dầu và khí đốt ở Kurdistan Iraq vẫn chưa được phát triển. Việc thúc đẩy kinh doanh của các công ty quốc tế trong khu vực (khoảng 50 công ty từ 15 quốc gia trên thế giới) có thể làm tăng thu nhập và lượng tiền đầu tư chủ động vào khu tự trị, khiến tình hình được cải thiện.

Tuy nhiên, vấn đề này vô cùng phức tạp bởi những khúc mắc trong vấn đề quản lý tuyến đường ống dẫn dầu sang Thổ Nhĩ Kỳ và những hợp đồng mà chính quyền Kurdistan đã ký với các công ty nước ngoài ở Kirkuk, nhưng hiện giờ nó không còn nằm trong tay KRG.

Điều này chúng ta sẽ tìm hiểu trong kỳ sau với tiêu đề: “Faysh Khabur: Cuộc chiến giữ yết hầu dầu mỏ của người Kurd”.

Thiên Nam