Kinh tế thế giới năm 2019: Những biến số

Đà sụt giảm khó cưỡng

Trong báo cáo triển vọng kinh tế mới nhất công bố tháng 11.2018, Tổ chức Hợp tác kinh tế và phát triển (OECD) cảnh báo, tăng trưởng kinh tế toàn cầu đã đạt đỉnh điểm và đối mặt với sự suy giảm khó cưỡng lại. Báo cáo của OECD cũng hạ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu từ mức 3,7% đưa ra năm 2018 xuống còn 3,5% vào các năm 2019 và 2020. Báo cáo của công ty nghiên cứu đầu tư Goldman Sachs cũng cho rằng, kinh tế thế giới sẽ chậm lại ở mức vừa phải, giảm từ 3,8% năm 2018 xuống 3,5% năm 2019.

Với từng quốc gia, OECD đã điều chỉnh giảm nhẹ dự báo tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc xuống còn 6,6% năm 2018, 6,3% năm 2019 và 6% năm 2020; hạ dự báo tăng trưởng kinh tế của Nhật Bản từ 1,2% xuống 0,9% năm 2018 và từ 1,2% xuống còn 1% năm 2019. Nền kinh tế lớn thứ ba thế giới được dự báo tăng 0,7% vào năm 2020. Tuy nhiên, tổ chức này giữ nguyên dự báo tăng trưởng của Mỹ lần lượt 2,9%, 2,7% và 2,1% cho các năm 2018, 2019 và 2020. Kinh tế khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) dự kiến tăng 1,9% năm 2018, 1,8% năm 2019 và 1,6% năm 2020, giảm nhẹ so với các dự báo trước đó. OECD cũng hạ dự báo tăng trưởng đối với hai nền kinh tế lớn nhất châu Âu. Trong đó, Đức bị hạ 0,2 điểm xuống còn 1,9% năm 2018 và 0,3 điểm xuống 1,8% năm 2019. Pháp bị hạ 0,3 điểm xuống 1,6% năm 2018 và 0,1 điểm xuống 1,8% năm 2019.

Theo báo cáo của OECD, thời gian tới, hỗ trợ chính sách và tăng trưởng việc làm mạnh mẽ tiếp tục củng cố nhu cầu trong nước. Tuy nhiên, các chính sách kinh tế vĩ mô được dự báo sẽ ít thích ứng hơn theo thời gian, trong khi những cơn gió chướng từ căng thẳng thương mại, điều kiện tài chính eo hẹp và giá dầu cao hơn sẽ tiếp tục.

Tổng Thư ký OECD Angel Gurria cho rằng, xung đột thương mại và bất ổn chính trị đã làm gián đoạn thị trường trong năm qua và có thể khiến tăng trưởng kinh tế thế giới giảm hơn nữa vào năm 2020. Trong khi đó, nhà kinh tế trưởng OECD Laurence Boone nhận định, hiện có ít dấu hiệu cho thấy kinh tế toàn cầu sẽ sụt giảm nghiêm trọng hơn so với dự báo, nhưng những rủi ro hiện nay đủ để gióng hồi chuông cảnh báo các nhà hoạch định chính sách cần sẵn sàng trước mọi cơn bão.

Những phép thử quan trọng

Các nhà phân tích cho rằng, năm 2019 dự báo sẽ có nhiều phép thử quan trọng, có thể ảnh hưởng tới triển vọng tăng trưởng toàn cầu. Mặc dù Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đạt được thỏa thuận “đình chiến” nhằm tạm ngừng cuộc chiến thuế quan giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới là Mỹ và Trung Quốc, nhưng điều này không có nghĩa rằng căng thẳng thương mại Mỹ - Trung đã kết thúc. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cảnh báo, sự leo thang căng thẳng thương mại Mỹ - Trung có thể khiến tăng trưởng toàn cầu giảm 0,8 điểm phần trăm, do thương mại là động lực chính của tăng trưởng. Không ít nhà quan sát dự báo, đình chiến tạm thời hiện nay có thể chấm dứt và rủi ro Mỹ - Trung Quốc áp thêm thuế nhập khẩu và nhiều rào cản khác giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới vẫn có thể xảy ra. Trong một tín hiệu lạc quan, Trung Quốc đã nhượng bộ đáng kể khi đồng ý nhiều yêu cầu của Mỹ như cam kết mở cửa thị trường hơn cho các công ty nước ngoài, giảm bớt tham vọng dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực sản xuất và công nghệ vào năm 2025…

Cùng với căng thẳng thương mại, việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) nâng lãi suất nhanh hơn dự báo, nhằm kiềm chế kinh tế Mỹ tăng trưởng quá nóng, sẽ tác động mạnh tới các thị trường mới nổi. Theo Goldman Sachs, nhiều nền kinh tế mới nổi khác đang điêu đứng vì việc FED thắt chặt chính sách tiền tệ. Giới chức tài chính Colombia và Mexico lo ngại về nguy cơ đối mặt nhiều khó khăn thời gian tới, thậm chí chưa sẵn sàng cho nguy cơ xảy ra một cuộc khủng hoảng toàn diện. Phó Chủ tịch FED Randal Quarles cho hay, FED cũng nhận thức được rằng chính sách của họ đang ảnh hưởng đến các thị trường mới nổi. Vì vậy, cơ quan này cần có trách nhiệm đưa ra những chính sách có thể đoán trước, từ tốn nhất có thể.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cảnh báo, các nền kinh tế thế giới dễ bị tổn thương trong bối cảnh lãi suất thấp dẫn tới các khoản nợ khổng lồ tăng. Báo cáo do Viện Tài chính Quốc tế (IIF) công bố vào giữa năm cho thấy, Tổng nợ toàn cầu vừa đạt mức cao mới, leo lên 247.000 tỷ USD. Trong đó, 247.000 tỷ USD có 186.000 tỷ USD là nợ của khu vực phi tài chính. Citigroup cho biết, khối nợ toàn cầu hiện cao gấp hơn 3 lần cách đây 20 năm, làm dấy lên lo ngại thế giới đang hướng tới một cuộc khủng hoảng nợ. Công ty này cảnh báo, hầu hết chính phủ các nền kinh tế tiên tiến và một số nền kinh tế mới nổi lớn sẽ gặp rủi ro về nợ công.

Năm 2019, nhiều nước ở EU và Nghị viện châu Âu sẽ bước vào mùa bầu cử, trong bối cảnh làn sóng dân túy và cực hữu đang trỗi dậy mạnh mẽ trên khắp lục địa già. Trên thực tế, các cuộc bầu cử ở một số nước như Hà Lan, Pháp, Hungary, Thụy Điển thời gian qua cũng đã chứng kiến sự bứt phá của các đảng cánh hữu. Vì vậy, không loại trừ khả năng sẽ có sự thay đổi lớn về chính trị ở khu vực này, ảnh hưởng không nhỏ về kinh tế - xã hội của các nước và khu vực. Cùng với đó, Anh sẽ rời EU vào tháng 3.2019 cho dù hai bên có đạt được thỏa thuận “ly hôn” hay không. Các nhà phân tích cho rằng, những yếu tố bất định về chính trị đặt ra nhiều thách thức không chỉ với kinh tế khu vực châu Âu mà cả kinh tế toàn cầu.

Năm đầy biến động của giá dầu, khi kết thúc năm chứng kiến giá dầu thế giới sụt giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 15 tháng, quanh mức 50 USD/thùng sau khi tăng lên trên 75 USD/thùng vào tháng 10. Giá dầu giảm phản ánh nhu cầu thấp và nguồn cung vẫn bùng nổ, trong bối cảnh Mỹ đẩy mạnh khai thác dầu đá phiến. Nếu giá dầu tiếp tục giảm trong năm tới sẽ làm ảnh hưởng tiêu cực đến các nền kinh tế phụ thuộc vào năng lượng.

Theo Ngọc Khánh/Báo Đại biểu Nhân dân