Kinh nghiệm ứng phó đại dịch Covid-19 từ Cuba

Đoàn bác sĩ Cuba đến hỗ trợ Italy chống dịch Covid-19. (Nguồn: Reuters)

Ngay khi trường hợp đầu tiên nhiễm virus corona chủng mới SARS-CoV-2 gây bệnh viêm đường hô hấp cấp Covid-19 được phát hiện ở Cuba vào ngày 11/3/2020, Cuba đã kịp thời phản ứng với dịch bệnh dựa trên các kịch bản ứng phó trước đó. Các kịch bản đã thể hiện nỗ lực từ rất sớm để khớp nối quản lý chính phủ với quản lý khoa học, công nghệ và kiến thức chuyên môn.

Vào ngày 30/1, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã tuyên bố dịch Covid-19 là đại dịch toàn cầu.

Ngay từ những ngày đầu, Đại tướng Rául Fidel Ruz, Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba (PCC) đã chỉ ra sự cần thiết phải xây dựng một chiến lược quốc gia phòng chống Covid-19. Kết quả là ngày 29/1, Hội đồng Bộ trưởng Cuba đã thông qua Kế hoạch phòng ngừa và kiểm soát virus SARS-CoV-2.

Ngày 3/2, chính phủ Cuba đã tiến hành đào tạo cho các chuyên gia y tế và công, viên chức của các cơ quan hành chính nhà nước trung ương về các vấn đề an toàn sinh học. Ngày 12/2, Tổ Khoa học ứng phó với Covid-19 được thành lập. Ngày 17 và 26/2, Trung tâm Quan sát sức khỏe Covid-19 và Ủy ban Đổi mới sáng tạo được thành lập.

Ngày 28/2, 5 dự án nghiên cứu đầu tiên về Covid-19 được Cuba phê duyệt. Ngày 1/6, 460 nghiên cứu đã được triển khai, 85 trong số đó do Nhóm Khoa học của Nhóm Kỹ thuật Quốc gia chủ trì.

Ngay khi nhận được dấu hiệu khủng hoảng tiềm năng đầu tiên, Cuba đã huy động tất cả các Bộ, ngành từ khoa học, công nghệ, y tế… để sẵn sàng ứng phó với dịch bệnh. Những tháng tiếp theo, sự phối hợp giữa Chính phủ cùng các nhà khoa học, chuyên gia và các cán bộ cũng được tăng cường.

Đối với Cuba, thách thức từ dịch Covid-19 là rất lớn. Nhiều tháng trước khi đại dịch Covid-19 bùng phát, Cuba đã phải đối mặt với sự leo thang tàn khốc của chính sách phong tỏa kinh tế, thương mại và tài chính của Mỹ. Với nỗ lực to lớn, trong điều kiện ngặt nghèo, Cuba đã cố gắng duy trì hệ thống y tế công cộng phổ cập, miễn phí cùng đội ngũ y bác sĩ tận tình, có trình độ, được thế giới đánh giá cao.

Trong bối cảnh xung đột thương mại Mỹ-Trung gay gắt, những dấu hiệu cảnh báo đầu tiên xuất hiện về khả năng Covid-19 có thể trở thành đại dịch đã làm gia tăng đáng kể các thách thức mà Cuba phải đương đầu.

Để ứng phó với Covid-19, một loạt biện pháp đã được triển khai, dựa trên nền tảng một Nhà nước có tổ chức, luôn đề cao sức khỏe của người dân và xã hội dân chủ.

Ngay cả trong hoàn cảnh bất lợi, đất nước Cuba trong nhiều thập kỷ qua đã triển khai một chính sách y tế công cộng phổ cập và miễn phí cho mọi người dân. Cuba dành 27,5% ngân sách chi cho lĩnh vực y tế và trợ giúp xã hội, cho phép hệ thống này được chuẩn bị để đối phó với đại dịch.

Một trong những phần quan trọng nhất của chính sách này là hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu ưu việt, tạo thuận lợi trao đổi trực tiếp với người dân và cho phép phản ứng nhanh chóng, hiệu quả trước bất kỳ hoàn cảnh bất lợi nào.

Cuba có 479.623 nhân viên y tế, chiếm 6,6% dân số trong độ tuổi lao động, 71,2% là phụ nữ. Tỷ lệ dân số trên mỗi bác sĩ là 116, 86,6 bác sĩ trên 10.000 dân và tỷ lệ cư dân trên mỗi bác sĩ nha khoa, 566, 17,7 bác sĩ nha khoa trên 10.000 dân.

Cuba có 150 bệnh viện, 20% có 400 giường trở lên, 62,7% từ 100 đến 399 giường và 17,3% với dưới 100 giường. Hệ thống y tế quốc gia có 110 phòng chăm sóc đặc biệt, 120 khu vực chuyên sâu cấp thành phố, 449 phòng khám đa khoa, 111 phòng khám nha khoa, 132 nhà hộ sinh, 12 viện nghiên cứu, 680 thư viện y tế, 155 nhà dưỡng lão, 295 nhà sinh hoạt cộng đồng người cao tuổi, 52 cơ sở dịch vụ lão khoa và 30 trung tâm y tế tâm thần.

Về đào tạo nguồn nhân lực cho ngành y tế, hiện Cuba có 13 trường đại học, 12 phân hiệu khoa học y tế, Trường Y khoa Mỹ Latinh và Trường Y tế Công cộng Quốc gia.

Ngành công nghiệp y dược của Cuba cũng rất phát triển, có đủ năng lực nghiên cứu, sản xuất và cung cấp các nguồn lực thiết yếu phục vụ sức khỏe cho người dân và là chỗ dựa vững chắc cho hệ thống y tế Cuba. Ngành công nghiệp này, trong bối cảnh nguồn lực hạn chế, đã tạo ra hàng trăm sáng kiến, trong đó có nhiều sáng kiến được đánh giá có tính đột phá.

Hiện, Chính phủ Cuba đã cử 34 lữ đoàn y tế gồm hơn 2.500 người sang 26 nước theo yêu cầu của chính phủ các nước này để hỗ trợ với tinh thần đoàn kết giảm thiểu tác động của đại dịch.

Miguel Díaz–Canel Bermúdez