Kinh nghiệm của Thụy Điển trong chuyển đổi năng lượng

Tại Việt Nam, quá trình chuyển đổi năng lượng đang diễn ra mạnh mẽ trong những năm gần đây, phù hợp với xu hướng toàn cầu hướng tới một tương lai bền vững hơn.

Phó Tổng giám đốc EVN Ngô Sơn Hải cho biết, trong hơn 3 năm qua, với chính sách khuyến khích phát triển của Chính phủ, nguồn năng lượng tái tạo đã phát triển rất nhanh. Hiện, cả nước có khoảng 16.500MW điện mặt trời và 5.000MW điện gió (chiếm khoảng 27% công suất lắp đặt toàn hệ thống). Nguồn năng lượng tái tạo có ý nghĩa quan trọng để góp phần bảo đảm cung cấp điện, đặc biệt là khu vực phía Nam - nơi có tốc độ tăng trưởng phụ tải cao trong các năm trước đó.

Tại hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp quốc năm 2021 (COP26), Chính phủ Việt Nam đã đưa ra cam kết mạnh mẽ về trung hòa Carbon vào năm 2050. Mục tiêu này đặt ra cho ngành năng lượng Việt Nam, đặc biệt là ngành điện những thách thức vô cùng to lớn khi vừa phải bảo đảm an ninh năng lượng, cung cấp nguồn điện ổn định phục vụ phát triển kinh tế - xã hội vừa phải thực hiện các cam kết cắt giảm phát thải CO2 và phải đáp ứng mức giá điện hợp lý.

Thực tế cho thấy, sự gia tăng mạnh mẽ của tỷ trọng nguồn phát phụ thuộc vào thời tiết trong cơ cấu phát điện có thể gây ra một số thách thức trong việc vận hành, đòi hỏi được giải quyết khẩn cấp nhằm bảo đảm việc cấp điện một cách ổn định và an toàn, đồng thời tránh nguy cơ buộc phải cắt giảm mạnh nguồn năng lượng sạch.

Một trong các thách thức là lưới điện hiện hữu có thể không được chuẩn bị tốt để đáp ứng với các nguồn phát mới đặt tại các địa điểm xa trung tâm phụ tải. Khả năng hiện tại của các đường dây truyền tải dài có thể nhanh chóng bị bão hòa dẫn đến tắc nghẽn lưới điện, buộc phải cắt giảm nguồn tái tạo và làm tăng chi phí năng lượng.

Một vấn đề quan trọng khác liên quan đến yêu cầu điều độ theo từng thời điểm, với khoảng thời gian chênh lệch từ vài mili giây đến chênh lệch theo mùa. Hệ thống điện cần phải trở nên linh hoạt và hiệu quả hơn trên toàn lưới nhằm đạt được các mục tiêu về khí hậu.

Chia sẻ tại hội thảo, bà Ann Måwe, Đại sứ Thụy Điển tại Việt Nam cho biết, hệ thống điện của Thụy Điển có thiết kế tương tự như Việt Nam. Lãnh thổ đất nước có hình dáng hẹp, dài nên các nhà máy thủy điện nằm chủ yếu ở phía Bắc, trong khi các trung tâm phụ tải chính nằm ở phía Nam. Thụy Điển đang hướng đến mục tiêu trở thành quốc gia trung hòa Carbon đầu tiên trên thế giới vào năm 2045. Chính vì vậy, trong hệ thống điện cũng có sự gia tăng nhanh chóng các loại năng lượng tái tạo có đặc điểm không liên tục.

Trong bối cảnh đó, Thụy Điển đã làm việc với các đơn vị hàng đầu trên thế giới về giải pháp lưới điện để giải quyết những thách thức đặt ra, trở thành một trong những quốc gia tiên phong phát triển hệ thống năng lượng an toàn, bền vững, giá cả phải chăng, bao trùm các vấn đề kinh tế – xã hội. “Việt Nam – Thụy Điển đã có quan hệ hợp tác đối tác năng lượng, bởi vậy Thụy Điển rất mong muốn sẽ tăng cường trao đổi, hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm về lĩnh vực này trong tương lai", Đại sứ Ann Måwe phát biểu.

Đại sứ Thụy Điển tại Việt Nam Ann Måwe phát biểu tại Hội thảo

Từ kinh nghiệm của Thụy Điển, các chuyên gia của Tập đoàn Hitachi Energy cho rằng, công nghệ tự động hóa và công nghệ số đóng vai trò vô cùng quan trọng trong vấn đề quản lý hệ thống điện đối với các quốc gia. Một số giải pháp giải quyết các thách thức trong quá trình chuyển đổi năng lượng và quản lý hệ thống điện bền vững được áp dụng, như: sử dụng hiệu quả tiềm năng thủy điện, trao đổi và kết nối giữa các quốc gia nhằm ổn định lưới điện; kết nối liên thông hệ thống điện bằng công nghệ HVDC…

Tại hội thảo, các đại biểu cũng dành nhiều thời gian trao đổi, thảo luận về kinh nghiệm triển khai chuyển dịch năng lượng ở các nước, những thách thức trong công tác vận hành hệ thống điện với nguồn năng lượng tái tạo chiếm tỷ trọng lớn; các ví dụ thực tiễn về phương án giải quyết những thách thức đó bằng cách áp dụng giải pháp công nghệ và thiết bị tiên tiến…

Ngọc Linh