Kiến nghị tôn tạo Hải Vân Quan theo kiến trúc thời Nguyễn

Ngày 24-8, Sở Văn hóa thể thao TP Đà Nẵng và Bảo tàng lịch sử quốc gia đã báo cáo sơ bộ kết quả khai quật di tích lịch sử quốc gia Hải Vân Quan (nằm giáp ranh giữa Huế và Đà Nẵng).

Việc thực hiện khai quật đã được tiến hành từ tháng 4-2018 đến nay theo quyết định của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Theo đó, Bảo tàng Lịch sử quốc gia đã phối hợp với Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế, Sở Văn hóa và Thể thao TP Đà Nẵng qnghiên cứu và khai quật khảo cổ tại di tích Hải Vân Quan.

Tổng thể mặt bằng khai quật di tích Hải Vân Quan. Ảnh: CT.

Với diện tích gần 900m2 thám sát và khai quật, kết quả đã làm sáng rõ quá trình hình thành và biến đổi của di tích, xác định được quy mô, kết cấu nền móng kiến trúc của công trình. Cung cấp những cứ liệu khoa học cần thiết, phục vụ hiệu quả cho công tác tu bổ, tôn tạo, phục hồi và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan.

Kết quả khảo sát đào tại 4 mặt lũy thành và trong lòng khu di tích đã làm xuất lộ hoàn toàn các dấu tích nền móng kiến trúc còn lại của di tích Hải Vân Quan thời Nguyễn. Cụ thể là bậc cấp, lối đi của hai cổng, hệ thống tường thành, pháo nhãn cùng dấu vết nền móng kiến trúc nhà Trú Sở và Vũ Khố. Ngoài ra, trong quá trình khai quật cũng đã phát lộ nhiều dấu tích kiến trúc được xây dựng trong giai đoạn từ 1946 đến 1975, khi quân đội Pháp và Mỹ đồn trú tại đây.

Kết quả nghiên cứu cho thấy quy mô của tường thành xây dựng thời Nguyễn có phạm vi phân bố rộng hơn hệ thống tường thành hiện nay. Tường thành được xây theo kết cấu “thượng thu hạ thách”, chân móng rộng 2,2m, thân tường rộng 1,9m, cao 2,3m - 2,4m được xếp bằng đá núi, khít mạch.Trong khi đó, các ụ pháo ở đây đều có kích thước dài 4,5m, rộng 4,5m, vuông góc với mặt trong tường thành...

Sau khi khai quật và nghiên cứu, nhóm các nhà khảo cổ kiến nghị cần thiết kế tôn tạo, phục hồi di tích Hải Vân Quan theo mặt bằng kiến trúc thời Nguyễn với chức năng như một pháo đài quân sự đặc biệt. Cụ thể là tháo dỡ những kiến trúc xây mới trên nóc hai cổng Hải Vân Quan và Thiên Hạ Đệ Nhất Hùng Quan cũng như các công trình bên trong khu di tích. Phục hồi lại hệ thống tường thành, ụ súng thần công, bậc cấp, đường đi qua hai cổng.

Cạnh đó, nghiên cứu phục hồi kiến trúc nhà Trú Sở và Vũ Khố làm nơi đón tiếp khách tham quan và thiết kế trưng bày bảo tàng giới thiệu lịch sử hình thành và biến đổi của di tích. Nghiên cứu, bảo tồn và tôn tạo các lô cốt, hầm ngầm thời Pháp, Mỹ. Xem đây như là những chứng tích lên án chiến tranh và phản ánh sinh động những giai đoạn biến đổi qua các thời kỳ lịch sử của di tích.

Ngoài ra, cần tiến hành cải tạo không gian mặt bằng xung quanh di tích, tạo cảnh quan, xây dựng cơ sở hạ tầng, các công trình phục vụ đón tiếp khách tham quan, du lịch và nghỉ dưỡng tại khu vực này.

HOÀI AN