Kiến nghị thu hồi hơn 42 tỷ sai phạm ở dự án buýt BRT Hà Nội

Kết luận thanh tra một số dự án đầu tư xây dựng từ nguồn vốn ngân sách, nguồn vốn vay; việc chuyển đổi, chuyển nhượng nhà đất của cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp Nhà nước, nhà đất có vị trí đắc địa sang mục đích khác tại Hà Nội trong giai đoạn 2003-2016 vừa được Thanh tra Chính phủ ban hành.

Đáng chú ý, cơ quan thanh tra chỉ ra nhiều sai phạm liên quan xe buýt nhanh BRT thuộc dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội.

Đầu tư nhiều tiền nhưng hiệu quả chưa đạt

Theo kết luận, tại gói thầu xây dựng đường trạm xe buýt từ trụ sở Bộ Y tế đến đường Khuất Duy Tiến và gói xây dựng đường từ Khuất Duy Tiến đến bến xe Yên Nghĩa, chủ đầu tư và đơn vị tư vấn khi lập bước thiết kế đường đã thay thế mặt đường bê tông nhựa bằng mặt đường bê tông xi măng. Việc này được cho là gây lãng phí ngân sách hơn 15 tỷ đồng.

Tuyến buýt nhanh BRT Hà Nội bắt đầu hoạt động từ tháng 12/2016. Ảnh: Lê Hiếu.

Tại gói thầu BRT CP08 - Đoàn xe BRT, chủ đầu tư thực hiện nhiều thủ tục chưa tuân thủ theo mẫu hồ sơ mời thầu và hướng dẫn của Ngân hàng Thế giới, như không lập dự toán nhóm xe sản xuất, lắp rắp trong nước. Vì vậy không có căn cứ để so sánh giữa các nhóm với nhau trong việc lựa chọn nhà thầu.

Bên cạnh đó, phần bổ sung thiết bị vào gói thầu trên có tổng giá trị hơn 17 tỷ đồng nhưng chủ đầu tư không tổ chức đấu thầu mà ký hợp đồng bổ sung với nhà thầu. Việc làm này vi phạm điều 22 Luật Đấu thầu và điều 101 Luật Xây dựng về điều kiện được chỉ định thầu.

Thanh tra Chính phủ đánh giá Hợp phần 1 buýt nhanh BRT được đầu tư chưa đồng bộ, chưa tạo lợi ích cho người dân. Nhiều nhà chờ, cầu vượt cho người đi bộ chưa thuận tiện để sử dụng.

Ngoài ra, xe BRT được bố trí làn đường riêng chiếm 1/3 mặt đường nhưng tốc độ chưa đạt, trong khi lưu lượng giao thông trên tuyến rất lớn, thường xuyên gây ùn tắc trong giờ cao điểm.

Theo báo cáo của Sở Giao thông Vận tải Hà Nội, trong 6 tháng đầu năm 2017, lượng khách đi buýt nhanh BRT chỉ đạt 44,3% so với công suất thiết kế. Dự án được đầu tư số tiền rất lớn nhưng chưa đạt được hiệu quả như mong đợi.

Sai phạm hàng chục tỷ đồng

Về sai phạm tài chính, cơ quan thanh tra làm rõ hơn 42 tỷ đồng do Công ty cổ phần Thiên Thành An xuất bán cho chủ đầu tư đối với 35 xe buýt BRT, giá trị chênh lệch tăng nhưng không chứng minh được khối lượng công việc thực hiện.

Còn hơn 206 triệu đồng đối với đơn giá dịch vụ kiểm tra xe do chủ đầu tư thanh toán cho nhà thầu vượt mức so với hợp đồng đã ký, không đúng quy định.

Hàng chục nhà chờ được xây dành riêng cho buýt BRT. Ảnh: Quỳnh Trang.

Tại gói thầu BRT CP4d ở Trạm trung chuyển bến xe Kim Mã, việc áp đơn giá vật liệu sai thời điểm, làm tăng thêm kinh phí gần 80 triệu đồng. Một số sai phạm khác về công tác lập, thẩm tra, phê duyệt dự toán và chi phí thiết bị được xác định sai phạm số tiền hơn 625 triệu đồng. Ngoài ra, 7 gói thầu xây lắp cũng được lập trái quy định, thiệt hại tổng số tiền trên 330 triệu.

Với những sai phạm trên, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao UBND Hà Nội - chủ đầu tư dự án BRT - điều chỉnh các hạng mục tương ứng số tiền hơn 820 triệu đồng. Rà soát hồ sơ nghiệm thu nhà thầu chưa chứng minh đủ hóa đơn thi công tương ứng số tiền gần 1,1 tỷ đồng.

Cơ quan thanh tra cũng kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiểm tra, rà soát gói thầu BRT CP08 đã không tuân thủ hiệp định, hướng dẫn của Ngân hàng Thế giới; các bên liên doanh nhà thầu thực hiện không đúng khối lượng công việc, dẫn đến Công ty Thiên Thành An hưởng lợi hơn 42 tỷ đồng nhưng không chứng minh được lượng công việc thực hiện.

"Kiến nghị UBND Hà Nội xin ý kiến Bộ Kế hoạch và Đầu tư, thống nhất với nhà tài trợ để thu hồi hơn 42 tỷ đồng. Nếu liên doanh Công ty Thiên Thành An và Công ty cổ phần ôtô Trường Hải không thực hiện thì chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra xem xét xử lý", kết luận thanh tra nêu.

Hoàng Lam