Kiến nghị hủy tờ khai khống, khai giữ chỗ lúc 0h để xuất khẩu gạo

Còn nhiều điều khó hiểu trong xuất khẩu gạo

Doanh nghiệp “chầu trực” làm thủ tục lúc nửa đêm

Ngày 15-4, Hiệp hội Lương thực Việt Nam đã có báo cáo nhanh tình hình khai báo hải quan của các hội viên Hiệp hội lương thực Việt Nam là thương nhân xuất khẩu gạo sau khi văn bản số 1106/QĐ-BCT có hiệu lực từ 0h ngày 11-4. Theo đó, trước thời điểm này 0h ngày 11-4, ngày 10-4, sau 18 ngày (kể từ ngày 24-3), hàng hóa sẵn sàng nằm ngoài cảng chờ lệnh cho phép xuất trở lại.

Ông Nguyễn Ngọc Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết, do một số thương nhân lo sợ sự kiện “0 giờ” tái lập nên doanh nghiệp đã bố trí nhân sự trực canh khai tờ khai hải quan xuyên đêm, nhất là cột mốc 0h ngày 11-4.

Các thương nhân đã truyền dữ liệu cần thiết theo quy định cho các lô hàng xuất gồm: hợp đồng, hóa đơn thương mại, phiếu đóng gói, bảng kê số container/số scal của hãng tàu… và theo dõi thường xuyên hệ thống khai báo hải quan đến 23h ngày 11-4 nhưng không nhận được phản hồi từ hệ thống của hải quan do vẫn bị khóa.

Sau 23 giờ, một số thương nhân đã tạm ngừng theo dõi hệ thống khai hải quan vì không nghĩ rằng hệ thống sẽ mở lúc 0h ngày Chủ nhật 12-4, ngày nghỉ cuối tuần và không có cán bộ hải quan tiếp nhận làm việc.

Tuy nhiên, việc đăng ký tờ khai đã bất ngờ được triển khai lúc 0h ngày Chủ nhật, 12-4 mà không có một thông tin chính thức nào trước đó từ các bên có trách nhiệm liên quan. Khoảng 3 tiếng sau thời điểm đó, một số thương nhân tiếp tục thực hiện thao tác truyền dữ liệu để khai hải quan thì hệ thống báo đã bị chặn hoặc chỉ nhận được phản hồi từ hệ thống của hải quan số tờ khai được tiếp nhận, nhưng không được phân luồng. Như vậy, việc khai hải quan xem như chưa thành công dù đã có vô số tiếp nhận.

Theo Hiệp hội lương thực Việt Nam, hiện còn nhiều bất cập trong khai báo hải quan. Cụ thể là tờ khai đăng ký hải quan kể từ thời điểm 0h ngày 11-4 đã có số tờ khai và đã phân luồng đỏ, tuy nhiên đến ngày 13-4, sau khi tái kiểm tra trên hệ thống hải quan cập nhập, lại thấy ngày đăng ký của các tờ khai này “tự động” bị lùi về thời điểm ngày 10-4. Thậm chí, có tờ khai của doanh nghiệp bị mạng hải quan xóa bỏ khi chưa đủ 15 ngày theo quy định.

Bên cạnh đó, việc phân bổ hạn ngạch thông qua hình thức đăng ký hải quan trừ lùi như hiện nay chưa gắn liền với nghĩa vụ thu mua lúa gạo trong dân của một số thương nhân, cũng như quy mô, năng lực giao dịch hiệu quả thực tế của các thương nhân.

Đáng chú ý, hàng hóa với số lượng lớn tại bãi chờ xuất của các cảng đã khá lâu khiến gia tăng chi phí lưu bãi, lưu container, chi phí vận chuyển… Chưa kể việc hàng nằm chờ nhưng không được giao kịp cho khách hàng gây thiệt hại. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn khác.

Kiến nghị hủy tờ khai khống

Trước bức xúc nêu trên, Hiệp hội Lương thực Việt Nam kiến nghị cần giải tỏa toàn bộ lượng gạo hàng hóa đã sẵn sàng tại các cảng; Tạo điều kiện cho các thương nhân khai tiếp những đơn hàng còn đang khai dở dang và cho thông quan hết toàn bộ số lượng gạo hàng hóa đã nằm trên cảng trong thời gian sớm nhất có thể (số lượng thực tế ước không quá 300.000 tấn);

Đồng thời, cho phép xuất khẩu lại gạo nếp (HS 1006.30) và các mặt hàng gạo hữu cơ không giới hạn sản lượng do thực tế phân khúc này hoàn toàn không ảnh hưởng đến cân đối cung cầu lương thực trong nước.

Hiệp hội cũng kiến nghị Tổng cục Hải quan xem xét tạo điều kiện phân luồng xanh và luồng vàng ( vì gạo là mặt hàng xuất khẩu ưu đãi với thuế suất xuất khẩu là 0%) cho các lô hàng đã sẵn sàng ở cảng khi khai báo hải quan để được thông quan nhanh chóng, vì phân luồng đỏ toàn bộ các lô hàng sẽ dẫn tới tình trạng mất rất nhiều thời gian thông quan và chi phí phát sinh cho việc kiểm hóa kéo theo rất tốn kém và có thể khiến tình trạng tiêu cực xảy ra.

Bên cạnh đó, vẫn phân luồng đỏ và thực hiện kiểm hóa chặt chẽ, minh bạch đối với những tờ khai nghi ngờ khai khống giành chỗ trước ( đối với hàng container) và những tờ khai chưa có thông tin tên tàu chính xác, tàu chưa cập phao (đối với hàng tàu).

Đối với những đơn hàng đã ký hợp đồng nhưng hàng hóa chưa sẵn sàng tại cảng, một số thương nhân tham gia báo cáo cho biết họ đang nỗ lực đàm phán với phía khách hàng nhằm hòa hoãn thời gian giao hàng.

Về hạn ngạch 400.000 tấn được mở tờ khai vào lúc 0h, Chủ nhật ngày 12-4, Hiệp hội kiến nghị cần tiến hành kiểm hóa thực tế đối với các thương nhân đã truyền tờ khai, kiểm tra số container, số seal thực tế của container hàng có đúng với số container, số seal đã được truyền qua mạng để mở tờ khai hay không. Tùy thực tế có thể vừa kiểm tra và vừa xuất hàng thực tế bị tồn tại đọng tại cảng, vừa phát hiện được thương nhân khai báo không nhằm giữ lượng hạn ngạch.

Với những thương nhân không có đầy đủ căn cứ chứng minh, cơ quan chức năng cần áp dụng biện pháp chế tài và hủy toàn bộ tờ khai đã được truyền của thương nhân tại hệ thống nếu phát hiện việc khai khống số lượng, khai khống container và số seal, không xuất trình được hàng hóa khi kiểm hóa.

Ngoài ra, Hiệp hội lương thực Việt Nam cũng kiến nghị tháo gỡ khó khăn về vốn, ngân hàng cho doanh nghiệp.

Hà Linh