Kiên định đường lối phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

1. NHỮNG QUAN ĐIỂM SAI TRÁI, THÙ ĐỊCH VỀ KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM

Chủ trương phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa được Đảng ta chính thức đưa ra tại Đại hội IX (2001). Ngay khi đó, quan điểm này của Đảng đã bị các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị trong và ngoài nước ra sức chống phá, xuyên tạc. Gần đây, trước thềm Đại hội Đảng các cấp và Đại hội XIII của Đảng, các thế lực thù địch lại tung ra những chiêu bài phủ nhận, xuyên tạc đường lối phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội của Đảng. Những quan điểm đó tập trung chủ yếu vào những khía cạnh sau:

Thứ nhất, đối lập kinh tế thị trường với định hướng xã hội chủ nghĩa.

Một số quan điểm cho rằng kinh tế thị trường là sản phẩm của chế độ tư bản chủ nghĩa nên “không thể dung hợp với chủ nghĩa xã hội”. Việc phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam chỉ là “sự gán ghép vô nguyên tắc” theo kiểu “râu ông nọ cắm cằm bà kia”, “đầu Ngô mình Sở” (1). Có ý kiến còn cho rằng: “Chủ trương kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là không thực tế và thiếu khoa học” (2). Do đó, cần phải bỏ đuôi “định hướng xã hội chủ nghĩa” để kinh tế thị trường ở Việt Nam phát triển theo đúng xu thế thời đại. Có như vậy, nền kinh tế Việt Nam mới nhanh chóng thoát khỏi nghèo nàn và lạc hậu!

Những luận điệu trên được tung ra khắp nơi, từ các trang báo chí phản động ở nước ngoài đến những trang mạng xã hội. Gần đây, một số người tự xưng là “nhà nghiên cứu”, “nhà khoa học”, “nhà dân chủ” đã phát biểu trên một số tờ báo nước ngoài, trang mạng xã hội rằng kinh tế thị trường và chủ nghĩa xã hội “khác nhau như nước với lửa, như ngày với đêm, hoàn toàn đối lập nhau”(3); Nhân dịp Đảng ta đang lấy ý kiến nhân dân góp ý vào dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng, một số người có tư tưởng dân túy, với danh nghĩa lo nghĩa cho tương lai của đất nước đã cho rằng “kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam là một khái niệm mơ hồ” (4). Vì thế họ kiến nghị không nên để cụm từ “kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng.

Thứ hai, xuyên tạc, phủ nhận vai trò của kinh tế nhà nước trong nền kinh tế thị trường.

Khi đưa ra quan điểm về phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Đảng ta đã phân định các thành phần kinh tế hợp thành. Có ý kiến cho rằng Đảng ta chủ trương phát triển kinh tế thị trường với nền kinh tế nhiều thành phần, đa dạng các hình thức sở hữu; các thành phần kinh tế bình đẳng, hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật nhưng Đảng ta lại xác định kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân, như vậy là có sự phân biệt đối xử, không thể bình đẳng. Do đó, không thể có kinh tế thị trường thật sự, “là kiểu kinh tế thị trường tùy tiện do Việt Nam tự nghĩ ra chứ không tuân theo thông lệ quốc tế” (5).

Gần đây, một số phần tử cơ hội chính trị trong và ngoài nước đã viện lý do về sự yếu kém của một số đơn vị kinh tế nhà nước trong thời gian vừa qua để kêu gọi cần phải loại bỏ vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước. Họ cho rằng sự can thiệp của Đảng và Nhà nước đối với nền kinh tế thị trường làm “lệch lạc” thị trường, làm kinh tế thị trường bị “biến dạng”. Do đó, họ kêu gọi cần phải xóa bỏ định hướng xã hội chủ để nền kinh tế thị trường phát triển đúng theo quy luật vốn có.

Thứ ba, xuyên tạc chủ trương phát triển kinh tế tư nhân trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

Trước việc Đảng ta có nhiều thay đổi trong chủ trương phát triển kinh tế tư nhân, từ chỗ coi kinh tế tư nhân là một thành phần không thể thiếu trong nền kinh tế quốc dân đến việc xem kinh tế tư nhân là động lực rồi động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, có ý kiến cho rằng Đảng ta đã “lúng túng”, “không nhất quán” trong việc kiên định mục tiêu phát triển kinh tế. Hơn nữa, có ý kiến cho rằng việc Đảng ta khuyến khích phát triển thành các tổng công ty, tập đoàn kinh tế tư nhân như hiện nay, nền kinh tế của Việt Nam tất yếu sẽ phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa như các nước tư bản khác chứ không phải phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Nói “định hướng xã hội chủ nghĩa chỉ là chủ quan, duy ý chí hay là tự lừa dối chính mình, lừa dối người khác mà thôi” (6).

Trong thời gian qua, những luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch được tung ta khắp nơi nhằm gây nên sự nghi ngờ trong tư tưởng, mơ hồ trong nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân về chủ trương phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của Đảng ta. Mục đích sâu xa của các thế lực thù địch là nhằm phủ nhận con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, “bẻ lái” sự phát triển của Việt Nam theo con đường tư bản chủ nghĩa. Đây là âm mưu thâm độc đe dọa trực tiếp đến sự tồn vong của Đảng, của chế độ.

2. PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA LÀ CHỦ TRƯƠNG ĐÚNG ĐẮN CỦA ĐẢNG TA TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

Từ việc khẳng định: “từ sau khi mô hình chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và nhiều nước Đông Âu sụp đổ, cách mạng thế giới lâm vào thoái trào thì vấn đề đi lên chủ nghĩa xã hội lại được đặt ra và trở thành tâm điểm thu hút mọi sự bàn thảo, thậm chí tranh luận gay gắt. Các thế lực chống cộng, cơ hội chính trị thì hí hửng, vui mừng, thừa cơ dấn tới để xuyên tạc, chống phá” (7), đồng chí Tổng Bí thư đã chỉ rõ, các thế lực thù địch đã ra sức công kích con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam. Họ cho rằng chúng ta đã chọn đường sai, cần phải đi con đường khác; đồng thời lên tiếng bài bác chủ nghĩa xã hội, ca ngợi một chiều chủ nghĩa tư bản. Để phản bác lại quan điểm đó, bài viết của đồng chí Tổng Bí thư đã đưa ra những lập luận sắc bén, những dẫn chứng thuyết phục về “những mâu thuẫn vốn có” trong lòng xã hội tư bản, dẫn đến những bất bình đẳng, bất công trong xã hội.

Trên tinh thần khách quan, đồng chí Tổng Bí thư đã khẳng định những thành tựu không thể phủ nhận được của chủ nghĩa tư bản trong giai đoạn hiện nay, “nhất là trong lĩnh vực giải phóng và phát triển sức sản xuất, phát triển khoa học - công nghệ:. Đặc biệt, từ sau khi chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu tan rã, để thích ứng với điều kiện mới, “chủ nghĩa tư bản thế giới đã ra sức tự điều chỉnh, thúc đẩy các chính sách “tự do mới” trên quy mô toàn cầu; và nhờ đó hiện vẫn còn tiềm năng phát triển” (8). Đó là những điều chỉnh khôn ngoan nhưng không vì thế mà chủ nghĩa tư bản có thể tránh được những cuộc khủng hoảng tài chính, kinh tế trên phạm vi toàn cầu.

Đồng chí Tổng Bí thư đã nhắc đến cuộc khủng hoảng tài chính, suy thoái kinh tế giai đoạn năm 2008 - 2009 bắt đầu từ nước Mỹ rồi nhanh chóng lan rộng ra các trung tâm tư bản chủ nghĩa khác và tác động đến hầu hết các nước trên thế giới. Hiện nay là cuộc khủng hoảng nhiều mặt, cả về y tế, xã hội lẫn chính trị, kinh tế đang diễn ra dưới tác động của đại dịch Covid-19 và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đây chính là những bằng chứng không gì thuyết phục hơn để khẳng định những mâu thuẫn nội tại, mang tính bản chất của chủ nghĩa tư bản. Chính những mâu thuẫn đó tất yếu đã dẫn đến những bất công, bất bình đẳng trong xã hội đúng như bài viết khẳng định: “Kinh tế suy thoái đã làm phơi bày sự thật của những bất công xã hội trong các xã hội tư bản chủ nghĩa: đời sống của đa số dân cư lao động bị giảm sút nghiêm trọng, thất nghiệp gia tăng; khoảng cách giàu - nghèo ngày càng lớn, làm trầm trọng thêm những mâu thuẫn, xung đột giữa các sắc tộc” (9). Nhận định này đã phản ánh một cách chân thực, khách quan thực tiễn vận động và phát triển của các nước tư bản trong thời gian qua, đồng thời cho thấy rõ đặc trưng bản chất của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa với phương châm “lấy lợi nhuận làm mục tiêu tối thượng, coi chiếm hữu của cải và tiêu dùng vật chất ngày càng tăng làm thước đo văn minh, lấy lợi ích cá nhân làm trụ cột của xã hội” (10).

Lời nhận định trên của đồng chí Tổng Bí thư trong bài viết đã phản ánh rất chính xác bản chất không bao giờ thay đổi của chế độ tư bản chủ nghĩa. Bản chất này đã từng được C.Mác chỉ rõ trong tác phẩm “Tư bản” - một pho sách đồ sộ đã phản ánh chân thực bức tranh toàn cảnh của xã hội tư bản và bản chất của chế độ tư bản chủ nghĩa. C.Mác viết: “Sản xuất giá trị thặng dư hay lợi nhuận là quy luật tuyệt đối của phương thức này” (11). Để minh chứng cho điều này, C.Mác đã dẫn lại tờ Quarterly Rewiewer như sau: “Với một lợi nhuận thích đáng thì tư bản trở nên can đảm. Được đảm bảo 10 phần trăm lợi nhuận thì người ta có thể dùng tư bản vào đâu cũng được; được 20 phần trăm thì nó hoạt bát hẳn lên; được 50 phần trăm thì nó trở nên thật sự táo bạo; được 100 phần trăm thì nó chà đạp lên mọi luật lệ của loài người; được 300 phần trăm thì không còn tội ác nào là nó không dám phạm, dù có nguy cơ bị treo cổ. Nếu sự ồn ào và cãi cọ đem lại lợi nhuận thì tư bản khuyến khích cả hai. Chứng cứ là; buôn lậu và buôn nô lệ” (12).

Trong bài viết, đồng chí Tổng Bí thư đã đưa ra rất nhiều dẫn chứng thuyết phục cho tình trạng bất công, bất bình đẳng của xã hội tư bản. Từ đó, đồng chí Tổng Bí thư liên tục khẳng định chúng ta cần một xã hội phát triển vì con người, cần một nền kinh tế phát triển gắn liền với tiến bộ và công bằng xã hội, cần một xã hội nhân văn, phát triển hài hòa, bền vững. Những điều này chỉ có thể có được ở chế độ xã hội xã hội chủ nghĩa - “con đường mà Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta và nhân dân ta đã lựa chọn và đang kiên định, kiên trì theo đuổi” (13).

Từ việc khẳng định tính đúng đắn của con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, đồng chí Tổng Bí thư khẳng định phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là đường lối phát triển đúng đắn về phát triển kinh tế trong thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Đó không chỉ là bước phát triển đột phá về mặt lý luận mà còn là kết quả của quá trình tổng kết thực tiễn, đồng thời tiếp thu có chọn lọc những kinh nghiệm quý báu trên thế giới. Bài viết chỉ rõ: “Đưa ra quan niệm phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một đột phá lý luận rất cơ bản và sáng tạo của Đảng ta, là thành quả lý luận quan trọng qua 35 năm thực hiện đường lối đổi mới, xuất phát từ thực tiễn Việt Nam và tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm của thế giới” (14).

Từ đây, bài viết đã là rõ nội hàm về nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Đó là nền kinh tế thị trường hiện đại, hội nhập quốc tế, vận hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của kinh tế thị trường, có sự quản lý của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa, nhằm mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Theo đó, bài viết đã làm rõ đặc trưng bản chất của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam - sự khác biệt về chất so với nền kinh tế thị trường của các nước tư bản chủ nghĩa: “Một đặc trưng cơ bản, một thuộc tính quan trọng của định hướng xã hội chủ nghĩa trong kinh tế thị trường ở Việt Nam là phải gắn kinh tế với xã hội, thống nhất chính sách kinh tế với chính sách xã hội, tăng trưởng kinh tế đi đôi với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước, từng chính sách và trong suốt quá trình phát triển” (15). Luận điểm này có sự thống nhất tuyệt đối với quan điểm của Đại hội XIII về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đồng thời là sự phát triển, hoàn thiện thêm một bước về phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội trong điều kiện hội nhập quốc tế hiện nay.

Có thể nhận thấy, chủ trương phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa không phải là nhận thức chủ quan, duy ý chí, tùy tiện, cảm tính mà là kết quả của quá trình tìm tòi, khảo nghiệm, học hỏi kinh nghiệm về các mô hình phát triển kinh tế thị trường trên thế giới. Đó cũng là kết quả của quá trình tổng kết thực tiễn phát triển đất nước qua mỗi thời kỳ lịch sử. Do đó, quan điểm về phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta không ngừng có sự bổ sung, phát triển qua mỗi giai đoạn. Vì thế, những quan điểm sai trái, thù địch về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hoặc là do nhận thức không đúng về bản chất của kinh tế thị trường, hoặc cố tình xuyên tạc, đối lập kinh tế thị trường với chủ nghĩa xã hội.

Như vậy, có thể khẳng định kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là chủ trương đúng đắn của Đảng về phát triển kinh tế trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Trong bối cảnh trình độ phát triển không đồng đều của lực lượng sản xuất, kinh tế thị trường được Đảng và Nhà nước ta coi là công cụ, phương tiện để xây dựng cơ sở vật chất của chủ nghĩa xã hội, thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Mục tiêu đó cho thấy tính hướng đích của Đảng ta, Nhà nước ta trong việc phát triển kinh tế thị trường - phát triển không chỉ vì mục tiêu tăng trưởng kinh tế mà còn vì mục tiêu tiến bộ và công bằng xã hội. Đây là điểm khác biệt căn bản giữa kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với các loại kinh tế thị trường khác trên thế giới.

Nhìn lại 35 năm đổi mới và 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ (1991), 10 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước (bổ sung, phát triển 2011), tuy còn nhiều khó khăn, thử thách nhưng Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Điều này đã được đồng chí Tổng Bí thư nhấn mạnh trong Báo cáo chính trị trình bày tại Đại hội XIII của Đảng: “Nhìn lại 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, đất nước đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ, toàn diện so với những năm trước đổi mới. Đời sống nhân dân cả về vật chất và tinh thần được cải thiện rõ rệt. Đất nước chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín như ngày nay” (16).

Từ những kết quả đã đạt được, bài viết khẳng định: “Những thành tựu đổi mới tại Việt Nam đã chứng minh rằng, phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa không những có hiệu quả tích cực về kinh tế mà còn giải quyết được các vấn đề xã hội tốt hơn nhiều so với các nước tư bản chủ nghĩa có cùng mức phát triển kinh tế” (17). Bài viết còn nhấn mạnh thêm những kết quả, thành tích đặc biệt đạt được của Việt Nam trong bối cảnh đại dịch Covid-19 và suy thoái kinh tế toàn cầu bắt đầu từ đầu năm 2020 được nhân dân và bạn bè quốc tế ghi nhận, đánh giá cao, thể hiện tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Những thành tựu to lớn đó chính là bằng chứng không gì thuyết phục hơn để khẳng định đường lối phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam là hoàn toàn đúng đắn, vừa phù hợp với điều kiện, thực tiễn của Việt Nam; vừa đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng của nhân dân về một đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Mặc dù việc phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam còn nhiều khó khăn, thách thức nhưng với việc luôn kiên định mục tiêu, linh hoạt và sáng tạo trong các giải pháp, cách thức thực hiện; Việt Nam sẽ tiếp tục đạt được những thành tựu quan trọng trong phát triển kinh tế. Nhận diện và đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái thù địch về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam để thống nhất cả trong nhận thức và hành động, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng về phát triển kinh tế./.

BẢO KHÁNH

-----------------------------------------------

(1) Ban Tuyên giáo Trung ương (2007), Phê phán, bác bỏ các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam (Tài liệu tham khảo nội bộ), Nxb Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, tr.58

(2) Ban Tuyên giáo Trung ương (2007), Phê phán, bác bỏ các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam (Tài liệu tham khảo nội bộ), Nxb Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, tr.59

(3) Cục Tuyến huấn, Tổng Cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam (2017), Bảo vệ và phát triển nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr.121

(4) Vũ Văn Hiền (chủ biên) (2020), Một số luận cứ phản bác các quan điểm sai trái, thù địch chống phá Đại hội XIII của Đảng, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.156

(5) Ban Tuyên giáo Trung ương (2007), Phê phán, bác bỏ các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam (Tài liệu tham khảo nội bộ), Nxb Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, tr.59 - 60

(6) Cục Tuyên huấn, Tổng Cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam (2017), Bảo vệ và phát triển nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr.132

(7) http://www.tuyengiao.vn/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/vung-tin-vao-con-duong-di-len-chu-nghia-xa-hoi-o-viet-nam-133451

(8) http://www.tuyengiao.vn/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/vung-tin-vao-con-duong-di-len-chu-nghia-xa-hoi-o-viet-nam-133451

(9) http://www.tuyengiao.vn/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/vung-tin-vao-con-duong-di-len-chu-nghia-xa-hoi-o-viet-nam-133451

(10) http://www.tuyengiao.vn/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/vung-tin-vao-con-duong-di-len-chu-nghia-xa-hoi-o-viet-nam-133451

(11) C.Mác và Ph. Ăngghen, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1993, t. 23, tr.872.

(12) C.Mác và Ph. Ăngghen, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1993, t. 23, tr.1056

(13) http://www.tuyengiao.vn/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/vung-tin-vao-con-duong-di-len-chu-nghia-xa-hoi-o-viet-nam-133451

(14) http://www.tuyengiao.vn/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/vung-tin-vao-con-duong-di-len-chu-nghia-xa-hoi-o-viet-nam-133451\

(15) http://www.tuyengiao.vn/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/vung-tin-vao-con-duong-di-len-chu-nghia-xa-hoi-o-viet-nam-133451

(1) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, năm 2021, tr.25

(1) http://www.tuyengiao.vn/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/vung-tin-vao-con-duong-di-len-chu-nghia-xa-hoi-o-viet-nam-133451