Kiểm soát xung đột lợi ích chưa thực sự chuyển biến

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga trình bày tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 14/9.

Đây là một trong những đánh giá của Ủy ban Tư pháp tại báo cáo thẩm tra báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng (PCTN) năm 2020 được Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga trình bày tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 14/9.

Công tác phòng chống tham nhũng không “chùng xuống”

Đánh giá chung, Ủy ban Tư pháp cho rằng năm 2020, tình hình trong nước và quốc tế có những tác động lớn, chưa từng có do đại dịch Covid-19 và thiên tai gây ra, các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế chịu ảnh hưởng nặng nề. Tuy nhiên, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, công tác đấu tranh PCTN đã không “chững lại” hay “chùng xuống” mà tiếp tục được duy trì, đẩy mạnh và đạt được nhiều kết quả tích cực.

Tán thành với báo cáo của Chính phủ về những kết quả đạt được, song cơ quan thẩm tra cũng đánh giá công tác phòng ngừa tham nhũng vẫn còn những hạn chế nhất định. Cụ thể là, việc công khai, minh bạch trong tổ chức và hoạt động ở một số bộ, ngành, địa phương vẫn còn hạn chế. Cải cách, sắp xếp, tổ chức lại bộ máy hành chính để phòng ngừa tham nhũng ở một số nơi còn chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu, tiến độ đề ra.

Việc thực hiện quy tắc ứng xử và kiểm soát xung đột lợi ích chưa thực sự chuyển biến, có nhiều trường hợp thực hiện chưa nghiêm; có biểu hiện “nhóm lợi ích”, móc ngoặc giữa người có chức vụ, quyền hạn trong khu vực nhà nước và doanh nghiệp; tình trạng người có chức vụ, quyền hạn “bảo kê”, bao che cho các hành vi vi phạm pháp luật vẫn diễn ra ...

Bên cạnh đó, cán bộ, công chức, viên chức lợi dụng vị trí công tác, lợi dụng kẽ hở về cơ chế, chính sách, pháp luật để nhũng nhiễu, gây phiền hà nhằm vụ lợi khi giải quyết công việc liên quan đến người dân, doanh nghiệp vẫn xảy ra khá phổ biến.

Việc bổ nhiệm cán bộ, công chức, giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý, kể cả đối với vị trí chủ chốt ở bộ, ngành, địa phương trong một số trường hợp còn chưa thật sự phù hợp, dẫn đến còn có trường hợp người đứng đầu bị xử lý kỷ luật, thậm chí phải xử lý hình sự. Bên cạnh đó, qua giám sát, phản ánh của dư luận cử tri và báo chí cho thấy việc quy hoạch, đào tạo, bổ nhiệm cán bộ thời gian qua còn có một số trường hợp bổ nhiệm “thần tốc”, thiếu minh bạch, thiếu điều kiện… gây phản cảm, hoài nghi trong dư luận.

Về kết quả phát hiện, xử lý tham nhũng, Ủy ban Tư pháp đánh giá, dưới sự chỉ đạo kịp thời, kiên quyết, sát sao của Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, nhiều vụ việc, vụ án tham nhũng nghiêm trọng, phức tạp đã được phát hiện, khởi tố, xử lý nghiêm minh theo hướng làm rõ đến đâu, xử lý đến đó . Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã kiểm tra, làm rõ nhiều sai phạm đặc biệt nghiêm trọng, quyết định kỷ luật và đề nghị Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư thi hành kỷ luật nhiều cán bộ cao cấp do tham nhũng, vi phạm về quản lý kinh tế. Các đơn vị chuyên trách chống tham nhũng đã tích cực, chủ động trong thực hiện nhiệm vụ được giao…

Vẫn còn tình trạng tham nhũng ở cơ quan bảo vệ pháp luật

Tuy nhiên, số vụ án tham nhũng được phát hiện, điều tra, truy tố, xét xử còn chưa phản ánh đúng thực trạng tình hình tham nhũng; việc phát hiện tham nhũng thông qua công tác tự kiểm tra nội bộ, kiểm tra của cấp trên đối với cấp dưới là khâu yếu tồn tại nhiều năm, nhưng vẫn chưa được khắc phục.

Hoạt động của các đơn vị chuyên trách chống tham nhũng vẫn chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu; số vụ việc, vụ án tham nhũng do cơ quan điều tra chuyên trách phát hiện, khởi tố, điều tra còn ít. Việc giải quyết tin báo, tố giác tội phạm về tham nhũng chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội giao. Chất lượng và tiến độ giải quyết một số vụ việc, vụ án tham nhũng còn chưa đạt yêu cầu; việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung giữa các cơ quan tiến hành tố tụng còn nhiều. Việc thu hồi tài sản tham nhũng qua công tác thi hành án đạt tỷ lệ chưa cao.

Trong đó, Ủy ban Tư pháp nêu rõ vẫn còn tình trạng tham nhũng ngay trong chính các cơ quan bảo vệ pháp luật, cơ quan tư pháp, cơ quan chống tham nhũng làm ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đấu tranh PCTN, làm giảm niềm tin của nhân dân đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật. “Đây là những vấn đề cần được Chính phủ, Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao, Tòa án Nhân dân tối cao đánh giá đúng về thực trạng và có giải pháp khắc phục” - Chủ nhiệm Lê Thị Nga đề nghị.

Đánh giá tình trạng “tham nhũng vặt”, “lợi ích nhóm”

Từ các đánh giá trên, Ủy ban Tư pháp cũng đưa ra một số kiến nghị với Chính phủ. Trong đó có việc khẩn trương ban hành văn bản quy định chi tiết về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn theo quy định của Luật PCTN năm 2018 nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập của công tác này trên thực tế. Cùng với đó, phối hợp với cơ quan hữu quan nghiên cứu, đề xuất mô hình cơ quan, đơn vị chuyên trách chống tham nhũng; kiểm soát quyền lực trong lĩnh vực PCTN… để tăng cường hơn nữa công tác đấu tranh PCTN.

Đồng thời, đề nghị Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước, các cơ quan hữu quan tiếp tục tăng cường công tác phát hiện, xử lý tham nhũng; tập trung chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc việc thanh tra, kiểm toán để xử lý sai phạm trong các dự án gây thất thoát, thua lỗ kéo dài, dư luận xã hội quan tâm; chú trọng thanh tra, kiểm toán một số lĩnh vực có nguy cơ phát sinh tham nhũng cao.

Tại báo cáo thẩm tra công tác PCTN năm 2019, Ủy ban Tư pháp đã kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành đánh giá, nhận diện về tình trạng “tham nhũng vặt”, tham nhũng dưới hình thức “lợi ích nhóm”, “sân sau”, tham nhũng trong các cơ quan có chức năng chống tham nhũng để có giải pháp phòng, chống; tổng kết, rà soát lại chức năng, nhiệm vụ và đánh giá hiệu quả của các đơn vị chuyên trách chống tham nhũng để điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ cho phù hợp. Tại phiên họp này, Chủ nhiệm Lê Thị Nga đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành báo cáo Quốc hội về kết quả thực hiện các kiến nghị trên của Ủy ban Tư pháp./.

Dương An