Kiểm soát, ngăn chặn cách làm du lịch ngắn hạn, dễ dãi

Những ngày qua, báo chí đã phản ánh chuyện ồn ào về bức tượng nữ thần tự do sao chép một cách thô vụng, thiếu tính thẩm mỹ được dựng lên ở điểm ngắm cảnh, chụp ảnh (điểm check-in) của tư nhân mang tên An Sa Pa (thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai). Sau đó, chính quyền thị xã Sa Pa đã cho kiểm tra, yêu cầu cơ sở này tạm dừng xây dựng các hạng mục và tạm đóng cửa không được đón khách tham quan, chụp ảnh. Sự việc một lần nữa gióng lên cảnh báo về tình trạng tổ chức, cá nhân làm du lịch kiểu ngắn hạn, dễ dãi; đồng thời là bài học cho công tác quản lý điểm đến du lịch.

Kết luận kiểm tra cho thấy, điểm check-in này xây dựng tự phát, nhiều hạng mục chưa hoàn thiện, chưa bảo đảm các điều kiện để đón khách du lịch tham quan và chụp ảnh; các mô hình mỹ thuật đã xây dựng không bảo đảm quy định của pháp luật cũng như tiêu chuẩn về mỹ thuật. Trong khuôn viên điểm check-in này, không chỉ có bức tượng phiên bản tượng nữ thần tự do bị cho là xấu, thô vụng, mà còn có một số phiên bản thu nhỏ của tháp nghiêng Pisa, tháp Eiffel, phiên bản khu phố cổ Nhật Bản...

Việc sao chép các phiên bản thu nhỏ những kiến trúc nổi tiếng thế giới để phục vụ khách tham quan, chụp ảnh là cách một số thành phố du lịch quốc tế đã làm. Có điều, thế giới người ta xây dựng những quần thể như vậy trong các công viên giải trí, có chuẩn mực thẩm mỹ nhất định. Còn ở An Sa Pa, chủ nhân khu du lịch này lại làm du lịch với một tư duy ngắn hạn, dễ dãi. Vài năm trở lại đây, việc tùy tiện, dễ dãi đến cẩu thả trong trưng bày tượng, biểu tượng… tại các khu du lịch trên cả nước là không hiếm. Dư luận từng phẫn nộ bởi quần thể tượng phản cảm, không phù hợp với một địa điểm tham quan du lịch được xây dựng tại Khu du lịch Quỷ núi, Ðà Lạt (Lâm Ðồng) hồi tháng 7-2020. Sau đó, khu du lịch này đã phải đóng cửa để chỉnh sửa lại các bức tượng cho phù hợp văn hóa và thuần phong mỹ tục. Trước đó, đầu năm 2018, loạt tượng 12 con giáp "khỏa thân" trưng bày ở khu du lịch Hòn Dáu, Ðồ Sơn (Hải Phòng) cũng từng gây tranh cãi trong dư luận, khiến khu du lịch phải tạm dừng tham quan để chờ kết luận từ hội đồng thẩm định...

Tất nhiên, cơ quan quản lý cần xử lý hài hòa giữa quản lý quy hoạch cảnh quan, tính thẩm mỹ của tượng, phù hợp môi trường du lịch, đồng thời bảo đảm quyền kinh doanh hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Theo quy định của ngành mỹ thuật, những loại tượng như tượng bán thân Nữ thần tự do ở điểm check-in An Sa Pa, hay bộ tượng 12 con giáp ở Khu du lịch Hòn Dáu, không thuộc diện phải cấp phép. Nhưng khi tượng đã trưng ra nơi tiếp xúc với cộng đồng thì phải có chuẩn mực nhất định, cần có sự thẩm định của giới chuyên môn.

Sự việc tượng nữ thần tự do "phiên bản lỗi" ở điểm check-in An Sa Pa một lần nữa minh chứng cho kiểu tư duy làm du lịch ăn xổi, ngắn hạn và dễ dãi của tổ chức, cá nhân. Ðiều đó dễ dẫn đến việc hủy hoại rất nhanh những điểm đến giàu bản sắc như Sa Pa. Về nguyên tắc, các điểm du lịch ở Sa Pa - nơi đã được Thủ tướng Chính phủ phê chuẩn quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch quốc gia, phải có sự kiểm soát của các cơ quan chức năng quản lý nhà nước, các đơn vị kinh doanh phải được cấp phép. Các công trình xây dựng tại điểm du lịch đều phải tuân thủ quy định của pháp luật về đất đai, xây dựng và du lịch; phải phù hợp quy hoạch du lịch, hài hòa với cảnh quan chung. Dù là điểm check-in tư nhân, cũng phải bảo đảm quy định, hướng tới việc tạo lập hình ảnh du lịch Sa Pa thân thiện, chuyên nghiệp, là điểm đến an toàn đối với du khách, chứ không thể làm một cách tự phát, tùy tiện, thiếu thẩm mỹ. Sa Pa lâu nay luôn có sức hút rất riêng từ vốn di sản của mình. Ðó là sự pha trộn giữa những sắc màu văn hóa của đồng bào vùng cao và những dấu ấn kiến trúc Pháp ở đây. Du khách đến Sa Pa để ngắm những ruộng bậc thang, nhà thờ đá, chợ phiên vùng cao... và thưởng thức vẻ thơ mộng tĩnh lặng của cảnh quan thiên nhiên, chứ không phải để "chiêm ngưỡng" những công trình hiện đại nhưng lạc lõng. Theo chính quyền thị xã Sa Pa, thời gian qua trên địa bàn phát sinh khoảng 20 điểm ngắm cảnh thu hút khách du lịch đến tham quan, chụp ảnh (điểm check-in), do các tổ chức, cá nhân xây dựng tự phát, làm ảnh hưởng đến cảnh quan, môi trường và an toàn cho du khách. Vì vậy, chính quyền địa phương sẽ kiên quyết kiểm tra và buộc chấm dứt hoạt động các điểm du lịch check-in tự phát, không đủ điều kiện.

Và câu chuyện lần này không chỉ là bài học cho riêng Sa Pa mà còn cho nhiều địa phương khác đang quản lý các khu du lịch, điểm đến du lịch hấp dẫn du khách trên cả nước. Nó cũng đặt ra một "bài toán" nữa cho Sa Pa và các địa bàn du lịch khác trong quản lý các điểm check-in chụp ảnh phục vụ du khách. Ðây là mô hình mới, cần được kiểm soát để tạo môi trường thân thiện, an toàn cho du khách và phù hợp cảnh quan, quy hoạch du lịch của điểm đến. Vì thế, ngành chức năng cần bổ sung, hoàn thiện các quy định về điểm check-in để vừa quản lý chặt chẽ, hiệu quả, ngăn chặn cách làm du lịch ngắn hạn, dễ dãi; vừa linh hoạt bảo đảm quyền kinh doanh của cá nhân, tổ chức đầu tư cho du lịch.

Quang Ðông