Khủng hoảng năng lượng: Khi Nga thẳng tay cúp nguồn cung và 'nhà giàu' châu Âu được áp đặt luật chơi

Trong bối cảnh khủng hoảng năng lượng, châu Âu hơn bao giờ hết trở thành một thị trường khí đốt cao cấp. (Ảnh: Shinya Sawai)

Đối với việc vận chuyển khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) bằng các hãng vận chuyển khổng lồ, luật của người trả giá cao nhất thường được áp dụng. Do đó, không có gì lạ khi thấy các con tàu "chuyển hướng" đến thị trường có giá "giao ngay" cao nhất thay vì các điểm đến ban đầu.

Những người dùng Internet để theo dõi lộ trình của các con tàu trên các trang chuyên ngành đã thấy chúng "mất hút" trong những tuần gần đây. Trên khắp các đại dương, người ta chứng kiến một màn "múa ba lê" của các tàu chở LNG. Những con tàu khổng lồ này sẽ đi đến bốn phương trời của hành tinh để cung cấp nhiên liệu cho các quốc gia.

Hiện nay, nhiều tàu chở LNG đang hướng tới châu Âu - nơi đang "khát" khí đốt liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine. Theo ông Jonathan Raes, Giám đốc cơ sở hạ tầng của hãng vận tải LNG Exmar của Bỉ, "châu Âu hơn bao giờ hết đang trở thành một thị trường cao cấp".

Ông Raes cho biết: "Các chủ sở hữu tàu cố gắng khai thác tối đa hàng hóa của họ, họ tính toán giữa mức giá mà con đường vòng này phải trả và lợi nhuận họ có thể thu được bằng cách bán lại LNG với giá cao hơn dự kiến".

Việc tính toán đôi khi phức tạp vì giá vận tải cũng bùng nổ. Hiện nay, một tàu vận chuyển LNG được thuê với giá hơn 100.000 USD mỗi ngày, hoặc thậm chí gấp đôi đối với những con tàu hiện đại nhất. Trong khi đó, giá thuê một tàu chở dầu là 50.000 USD/ngày.

Thị trường LNG đang bùng nổ

Trong bối cảnh hiện nay, nhiều tàu vận chuyển LNG chọn lối đi đường vòng. Gần đây, các tàu xuất phát từ các cảng LNG ở miền Nam nước Mỹ đi vào kênh đào Panama về phía Đông Á, rồi đột ngột quay đầu 180 độ và hướng tới châu Âu, nơi có mức giá hấp dẫn.

Kể từ khi cuộc xung đột Nga-Ukraine nổ ra, nhập khẩu LNG của Liên minh châu Âu (EU) đã tăng 60%, phần lớn từ nước Mỹ. Giám đốc Exmar nhận định, nhu cầu của châu Âu đã gây ra cú sốc cho thị trường khí đốt.

Điều này đang gây thiệt hại cho những nước nghèo hơn, khi không có khả năng theo kịp mức lạm phát giá này. Các quốc gia châu Á như Pakistan hay Bangladesh, không còn có thể mua LNG vì giá đắt hơn nhiều. Họ đang chuyển sang sử dụng than đá.

Liên quan chủ đề này, mới đây, báo Le Monde (Pháp) có bài viết “Khi mùa Đông đến gần, cuộc chiến toàn cầu về LNG bắt đầu”. Bài báo cho rằng, LNG được vận chuyển bằng đường biển có thể giúp châu Âu thoát khỏi tình trạng phụ thuộc vào khí đốt Nga và vượt qua mùa Đông giá lạnh.

Nhưng khi sự chuyển hướng của châu Âu đã trở thành chiến lược, các nước sẽ phải cạnh tranh nhau để có nguồn tài nguyên hữu hạn này.

Theo bài báo, kể từ khi xung đột ở Ukraine bùng nổ, các tàu chở LNG đã xuất hiện nhiều hơn trên các bờ biển của châu Âu.

Những con tàu chở LNG, hay còn gọi là nhà máy nổi với những bồn chứa lạnh lớn được dùng để vận chuyển khí đốt trên một quãng đường dài, vốn quen các tuyến đường biển đến châu Á, giờ đây bắt đầu chuyển hướng đến châu Âu, nơi đang rất “khát” khí đốt sau khi bị Nga “khóa” gần như tất cả nguồn cung.

Giáo sư Thierry Bros, một chuyên gia về năng lượng thuộc cơ quan nghiên cứu Sciences Po, cho biết: "Sau thảm kịch hạt nhân Fukushima năm 2011, LNG đã làm giảm nhẹ cú sốc. Châu Âu sau đó đã chở khí đốt hóa lỏng đến Nhật Bản và sử dụng khí đốt nhập khẩu từ Nga để thay thế.

Và bây giờ, đang có một tiến trình đảo ngược. Nếu châu Âu có thể bổ sung lượng khí đốt dự trữ nhanh như hiện nay thì đó chính là nhờ lượng LNG được chuyển hướng khỏi châu Á.

Để có được kết quả này, châu Âu đã chấp nhận trả một cái giá cao hơn, thậm chí bất chấp việc gây ra tình trạng ‘mất điện’ ở các nơi khác, như ở Ấn Độ và Pakistan".

Quá trình hóa lỏng và đông đặc LNG sẽ thải ra lượng CO2 gấp 2 đến 3 lần so với đường ống dẫn khí đốt thông thường. Ảnh minh họa. (Nguồn: offshore-energy.biz)

Giống như hành động mà các tàu chở dầu đôi khi làm trong thời kỳ khủng hoảng, các tàu chở LNG đã dừng ở giữa các đại dương. Phải chăng đây là một bước nghỉ trước khi giá tăng?

Ông Jonathan Raes giải thích: "Có thể là như vậy, nhưng cũng có thể là do các hãng vận tải LNG này buộc phải chờ đợi để xem liệu các cảng có thể tiếp nhận loại tàu này hay không, chẳng hạn như cảng Zeebrugge ở Bỉ đang hoạt động với công suất tối đa".

Được ca ngợi vì tính linh hoạt, thị trường LNG đang bùng nổ. Đây không phải là tin tốt cho hành tinh, bởi ngoài vận chuyển, quá trình hóa lỏng và đông đặc LNG sẽ thải ra lượng CO2 gấp 2 đến 3 lần so với đường ống dẫn khí đốt thông thường.

Giá tàu chở LNG tăng cao

Hiện nay, có 641 tàu vận chuyển LNG trên thế giới, trong đó 10% đã được đóng trong 20 tháng qua. Không có gì ngạc nhiên khi giá đóng tàu loại này bùng nổ.

Giờ đây, người ta phải trả 236 triệu Euro (229 triệu USD) để mua được mẫu tàu cơ bản. Ông Raes cho biết thêm, các đơn đặt hàng đã quá tải và không thể có tàu LNG mới trước năm 2027.

Khí hóa lỏng chiếm không gian ít hơn 600 lần so với dạng ban đầu. Với công suất 270.000 m3, tàu LNG lớn nhất thế giới vừa được đóng tại Trung Quốc có thể vận chuyển đủ lượng khí đốt tự nhiên để cung cấp cho 4,7 triệu hộ gia đình nước này trong một tháng.

Với công suất 138.000 m3, 20 năm tuổi và động cơ tuabin hơi nước, tàu Excalibur không còn là một trong những hãng vận tải LNG được săn lùng nhiều nhất.

Tuy nhiên, điều này không ngăn cản con tàu của Bỉ và 32 thành viên thủy thủ đoàn tiếp tục ra khơi để phục vụ tập đoàn năng lượng Eni của Italy.

Hương Giang