Khu kinh tế Dung Quất (Quảng Ngãi): Ai đẩy 2.000 hộ dân và Nhà máy xi măng Đại Việt vào cảnh cùng 'chờ chết'?

Trạm nghiền khép kín của Nhà máy xi măng Đại Việt bỏ hoang hơn 4 năm

Chưa dời dân đã xây nhà máy

Nhà máy nghiền xi măng Đại Việt - Dung Quất, tiền thân là dự án Nhà máy nghiền Clinker Dung Quất, do Công ty CP Xây dựng, Vật liệu và Đầu tư Đại Việt (nay Công ty CP xi măng miền Trung) làm chủ đầu tư, đóng tại Khu công nghiệp phía đông Dung Quất, thuộc Khu kinh tế Dung Quất. Triển khai xây dựng từ tháng 8/2009, nhà máy chính thức hoàn thành và đưa vào hoạt động tháng 6/2012.

Ông Nguyễn Thanh Vũ, Chủ tịch UBND xã Bình Đông, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi, cho biết, vì nhà máy nằm trong sát khu dân cư đông đúc của thôn Sơn Trà, tiếng ồn và khói bụi ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, vì thế người dân nhiều lần tụ tập, dựng lều, lán trại trước cổng nhà máy, ngăn cản không cho phương tiện ra vào.

Đến tháng 5/2015, nhà máy chính thức ngưng hoạt động để cải tạo, nâng cấp hệ thống thiết bị bảo vệ môi trường. Cũng từ đó đến nay nhà máy không hoạt động trở lại vì chưa được kiểm tra, đánh giá lại về môi trường, hoàn thiện các hệ thống phụ trợ.

Theo ông Nguyễn Đăng Lộc, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Quảng Ngãi, vị trí xây dựng nhà máy xi măng Đại Việt nằm trong khu quy hoạch sản xuất vật liệu xây dựng, được Thủ tướng phê duyệt từ năm 2007. Nhưng hiện tại vẫn còn gần 2.000 hộ dân thuộc hai thôn Tây Hy và Sơn Trà (xã Bình Đông) đang sinh sống. Năm 2012, Nhà máy xi măng Đại Việt đi vào hoạt động.

Ông Phạm Tấn Lộc ở thôn Sơn Trà, nhà chỉ cách bờ tường Nhà máy xi măng Đại Việt chưa đầy 20m, than phiền lẽ ra chính quyền tỉnh phải tổ chức di dời dân trước khi cấp đất xây dựng nhà máy, đằng này làm ngược lại, cho xây nhà máy trước.

Cùng nỗi bức xúc, ông Phạm Nuôi và Nguyễn Thành Phương, người dân thôn Sơn Trà bày tỏ: “Chúng tôi không biết bấu víu vào đâu, buộc lòng phải dựng lều trại ngăn cản nhà máy xi măng hoạt động, với mong muốn chính quyền quan tâm, giải quyết. Trước đây, dân yêu cầu hoặc di dời dân, hoặc phải di dời nhà máy. Nhưng nay chỉ có cách duy nhất di dời dân đi nơi khác trong thời gian sớm nhất, vì nhà xưởng, khu sản xuất của Liên hợp gang thép Hòa Phát –Dung Quất đang xây dựng rầm rộ, chỉ cách nhà dân vài chục mét. Các tuyến đường ra vào thôn quanh năm nắng bụi, mưa lầy”.

Vì sao vẫn vướng mắc?

Ông Đàm Minh Lễ, Phó Trưởng ban Quản lý KKT Dung Quất và các KCN Quảng Ngãi cho biết, đầu năm 2018, Văn phòng Chính phủ có Công văn số 45/TB-VPCP, thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình gửi UBND tỉnh Quảng Ngãi, yêu cầu sớm giải quyết các vấn đề liên quan để Nhà máy xi măng Đại Việt hoạt động trở lại.

Công văn nêu rõ: “Khi quy hoạch, phê duyệt dự án đầu tư của doanh nghiệp, UBND tỉnh Quảng Ngãi chưa đánh giá hết ảnh hưởng về môi trường khi có khu dân cư tồn tại trong Khu công nghiệp Dung Quất; các Sở, ngành liên quan của tỉnh chưa kịp thời tham mưu, đề xuất để có phương án phù hợp theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2005”.

Để giải quyết dứt điểm kiến nghị của các hộ dân đang sinh sống trong khu công nghiệp và đảm bảo đời sống ốn định, lâu dài của nhân dân, không bị ảnh hưởng bởi khu công nghiệp, Phó Thủ tướng yêu cầu Quảng Ngãi cần có giải pháp trước mắt cũng như lâu dài, không chỉ riêng với Nhà máy xi măng Đại Việt, mà còn các nhà máy khác… Về lâu dài, cần di dời các hộ dân đển nơi ở mới theo quy hoạch… Chính quyền địa phương cần xây dựng lộ trình, kế hoạch, phương án cụ thể cho công tác đền bù, giải phóng mặt bằng, di dời dân đến nơi ở mới; tìm kiếm quỹ đất, nguồn kinh phí thực hiện, các giải pháp thu hút đầu tư. Việc di dời các hộ dân sẽ tạo thêm quỹ đất để các doanh nghiệp khác vào đầu tư nên cần có các giải pháp để thu hút đầu tư khu vực…

Trở lại với nhà máy nghiền xi măng, Công ty CP Xi măng Miền Trung cho rằng đã tiến hành các giải pháp khắc phục, cải tiến thiết bị, nâng cấp công nghệ xử lý môi trường tại Nhà máy, đảm bảo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải công nghiệp sản xuất xi măng QCVN 23: 2009/BTNMT và các quy định liên quan. Ngày 9/7/2018, đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh Quảng Ngãi và đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường có buổi làm việc, đánh giá, ghi nhận vấn đề này. Tuy nhiên, người dân liên tục ngăn cản bằng việc dựng lều, lập rào chắn ngay trước cổng nhà máy.

Trong khi đó, phía Công ty “tố” Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ngãi “cố tình tránh né, dây dưa, không muốn cho công ty chạy thử tiến hành kiểm tra và kết luận việc khắc phục, cải tiến thiết bị, nâng cấp công nghệ xử lý môi trường, quan trắc môi trường”.

PV đã liên lạc với ông Đỗ Minh Hải, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ngãi tìm hiểu sự việc, nhưng khi ông Hải nói bận họp, lúc đi công tác, khi lại yêu cầu gặp cấp phó, trong khi cấp phó trả lời phải có chỉ đạo từ Giám đốc.

Mới đây, tại Hội nghị xúc tiến đầu tư tỉnh Quảng Ngãi năm 2019, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu Quảng Ngãi cần tháo gỡ những khó khăn, vướng mắt; cải thiện các thủ tục hành chính… tạo môi trường đầu tư tốt nhất để thu hút mạnh mẽ hơn nữa các nhà đầu tư. Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Trần Ngọc Căng sau đó nói: “Với cam kết xem thành công của nhà đầu tư là thành công của tỉnh Quảng Ngãi, các cấp ngành địa phương sẽ luôn luôn đồng hành cùng nhà đầu tư”. Một số ý kiến cho hay rất trông đợi những động thái thực hiện lời hứa của lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi trước Thủ tướng, trước nhà đầu tư, doanh nghiệp và nhân dân.

Chia sẻ vấn đề ô nhiễm môi trường do Nhà máy Xi măng Đại Việt gây ra với đại biểu HĐND tỉnh, tại Kỳ họp thứ 9, HĐND tỉnh khóa XII, Chủ tịch UBND tỉnh Trần Ngọc Căng nói, việc đền bù và di dời các hộ dân ở khu vực Nhà máy Xi măng Đại Việt tốn kinh phí lên đến hàng nghìn tỷ đồng, tỉnh không có đủ nguồn thực hiện. Do đó, nếu Xi măng Đại Việt không khắc phục được tình trạng ô nhiễm môi trường, buộc phải đóng cửa.

Vũ Vân Anh