Không thể phục hồi nguyên trạng bức tranh bảo vật quốc gia 'Vườn Xuân Trung Nam Bắc'

Sự hư hỏng trên bề mặt tranh là rất nặng nề - Ảnh: Hòa Bình

Bức Vườn Xuân Trung Nam Bắc là một kiệt tác của danh họa Nguyễn Gia Trí được UBND TP. HCM mua từ những năm 1990, dù lúc ấy thành phố đang trong giai đoạn kinh tế hết sức khó khăn, với giá 100.000 USD để trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật TP. HCM. Năm 2012, tác phẩm được chính thức được công nhận là bảo vật quốc gia của Việt Nam.

Vườn Xuân Trung Nam Bắc là một kiệt tác của danh họa Nguyễn Gia Trí

Bảo vật quốc gia được trưng bày trang trọng tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM

Du khách tham quan rất quan tâm đến tác phẩm này

Trải qua thời gian và nắng nóng, tranh có bị xuống màu

Như tin đã đưa, sau khi báo Thanh Niên lên tiếng về sự hư hỏng nghiêm trọng của bảo vật quốc gia Vườn Xuân Trung Nam Bắc do Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM tiến hành ký kết hợp đồng với một nghệ nhân sơn mài để vệ sinh tác phẩm, đoàn công tác thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ VH - TT và DL, gồm: ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm, ông Phạm Định Phong, Phó Cục trưởng Cục Di sản Văn hóa và ông Phan Tự Long, Phó Giám đốc Trung tâm Tu sửa phục chế Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, đã trực tiếp vào thực tế kiểm tra hiện trạng bức tranh Vườn Xuân Trung Nam Bắc.

Đoàn cũng dành thời gian làm việc với ông Huỳnh Thanh Nhân, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao TP.HCM, ông Trịnh Xuân Yên – Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, tập thể lãnh đạo Bảo tàng cùng nghệ nhân sơn mài đã trực tiếp làm vệ sinh bức tranh.

Qua khảo sát, ông Vi Kiến Thành khẳng định: “Việc ký kết hợp đồng giữa Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM với người bảo dưỡng tác phẩm của danh họa Nguyễn Gia Trí lại là một nghệ nhân sơn mài, là chưa phù hợp. Quan điểm nghệ thuật và nhìn nhận trước một bảo vật quốc gia của một người làm sơn mài khác xa với một họa sĩ sơn mài, chưa nói Nguyễn Gia Trí lại là danh họa. Nghệ nhân sơn mài đem tiêu chuẩn mỹ nghệ sơn mài của họ: sản phẩm phải bóng, mịn, nhẵn vào bảo dưỡng tác phẩm của họa sĩ Nguyễn Gia Trí sẽ dẫn đến hư hại”.

Cũng theo ông Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm Vi Kiến Thành: “Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM đáng lẽ nên mời các họa sĩ sơn mài giỏi nghề, có uy tín trong giới hội họa hoặc là nhân vật từng làm việc với họa sĩ Nguyễn Gia Trí thì mới phù hợp. Tôi được biết, từ xưa đến nay vẫn còn họa sĩ Nguyễn Xuân Việt, người được cộng tác với cụ Nguyễn Gia Trí rất nhiều năm, giỏi tay nghề thì tránh được sai sót hơn là dùng nghệ nhân chỉ biết làm mỹ nghệ sơn mài để vệ sinh bức tranh.”

Tác phẩm bị cho làm vệ sinh không đúng cách khiến cho bị hư hại bề mặt tranh

- Ảnh: Hòa Bình

Vụ việc khiến dư luận bất ngờ và giới họa sĩ bàng hoàng

Sự lựa chọn “đối tác’ sai của Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM đã phá hỏng bức tranh tâm huyết được hoàn thành trong vòng hơn 20 năm của ông Nguyễn Gia Trí, một trong những danh họa nổi tiếng Việt Nam.

Qua xem xét hiện trang, đoàn công tác kết luận: Về tinh thần và không khí tác phẩm thì phần hồn đã bị hư hại khá nhiều. Còn về phần vật chất, các vỏ trứng trên bức tranh bị mài trơ ra, trắng bệt. Các mảng son cũng bị mài mòn đi, không còn độ mềm mại, uyển chuyển.

Hiện nay, Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM đang khẩn trương lập dự án tu sửa lại tác phẩm một cách thận trọng và khoa học theo yêu cầu của đoàn kiểm tra.

Tuy nhiên, ông Vi Kiến Thành chia sẻ thêm: “Bây giờ không thể nào thực hiện phục dựng lại được nguyên trạng bức tranh Vườn Xuân Trung Nam Bắc nữa đâu. Tất cả đã lỡ diễn ra rồi nên chỉ còn cách làm sao níu kéo lại được bao nhiêu phần trăm thôi chứ 100% là rất khó. Vụ này xảy ra cho thấy sự tùy tiện và đơn giản hóa quá của Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM. Như tôi đã nhiều lần nhấn mạnh, giao một việc bảo dưỡng một tác phẩm bảo vật quốc gia cho một người thợ làm sơn mài để làm vệ sinh là ngoài sự tưởng tượng của anh em trong giới mỹ thuật. Đây là việc làm tùy tiện hết sức đau xót…”

Lê Công Sơn